Η διαφυγή από τη «μερική επιστράτευση» που διέταξε ο Βλαντιμίρ Πούτιν είναι το εξαιρετικά επείγον ζήτημα για πολλούς Ρώσους άνδρες, οι οποίοι, μόνοι ή με τις οικογένειές τους, με ή χωρίς αποσκευές, φτάνουν κατά χιλιάδες αυτές τις μέρες στα αεροδρόμια της Τουρκίας, ένας από τους λίγους ξένους προορισμούς, με τη Σερβία, τη Γεωργία και την Αρμενία, που παραμένουν ανοιχτές στους Ρώσους ταξιδιώτες, χωρίς απαίτηση βίζας.

Σύμφωνα με την Le Monde την Παρασκευή 23 Σεπτεμβρίου, στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης, στην Ευρωπαϊκή πλευρά του Βοσπόρου, οι επιβάτες της πτήσης 414 της Turkish Airlines από τη Μόσχα φαίνονταν αγχωμένοι. Τα πρόσωπα ήταν καλυμμένα, οι γλώσσες δεν λύνονταν εύκολα. «Τουρισμός», απάντησε λακωνικά ένας νεαρός άνδρας με κασκέτα, όταν τον ρώτησαν εάν η άφιξή του στην Τουρκία σχετίζεται με την ανακοίνωση της επιστράτευσης. «Είχα πάρει το εισιτήριό μου πριν από την ανακοίνωση, υποψιαζόμουν ότι θα συνέβαινε», παραδέχτηκε ένας άλλος επιβάτης. Πίσω του, ένας άντρας και ο έφηβος γιος του αρνήθηκαν να πουν έστω μία λέξη. «Δεν μας νοιάζουν οι ερωτήσεις σας…» απάντησαν.

Στην «ουρά» για ταξί, ένας άντρας και μια γυναίκα, γύρω στα τριάντα, πατούν πυρετωδώς τα κουμπιά στα κινητά τους τηλέφωνα. «Ο αδερφός μου πρέπει να ανέβει γρήγορα σε ένα αεροπλάνο και να έρθει, πόσες φορές πρέπει να τον προειδοποιήσουμε! Η αναχώρηση σύντομα δεν θα είναι εφικτή, θα κλείσουν τα σύνορα», αναφωνεί ο άντρας. Από το διάγγελμα του Πούτιν που ανακοίνωσε την επιστράτευση, την Τετάρτη, η Κωνσταντινούπολη έχει γίνει η προτιμώμενη πόρτα εξόδου για χιλιάδες Ρώσους, άνδρες κυρίως, παγιδευμένους σε έναν πόλεμο που δεν ήθελαν να δουν.

Οι πτήσεις υπερπλήρεις

Συγκριτικά με τους συμπατριώτες τους, αναφέρει η Le Monde, που έφτασαν το Φεβρουάριο ή το Μάρτιο, δηλαδή στην αρχή της ρωσικής εισβολής, οι οποίοι ως επί το πλείστον ήταν δηλωμένοι αντίπαλοι του καθεστώτος Πούτιν, οι νεοφερμένοι είναι πιο δειλοί και πολύ λιγότερο πολιτικοποιημένοι. Οικονομικά ωστόσο είναι καλύτερα. Αυτήν τη στιγμή, πρέπει να πληρώσεις μία μικρή περιουσία, το ισοδύναμο σε ρούβλια από 4.000 έως 9.000 δολάρια (4.127 έως 9.285 ευρώ), για να αγοράσεις ένα εισιτήριο απλής μετάβασης Μόσχα-Κωνσταντινούπολη. Οι πτήσεις, υπερπλήρεις, τα αεροπλάνα είναι γεμάτα. Η εύρεση θέσης πριν από τα τέλη Σεπτεμβρίου μοιάζει αδύνατη.

Σύμφωνα με το γραφείο Τύπου της, η εθνική εταιρία Turkish Airlines δεν σχεδιάζει να προσθέσει νέες πτήσεις στον ήδη πλήρη κατάλογό της, καθώς η Άγκυρα δεν εφαρμόζει τις δυτικές κυρώσεις κατά της Μόσχας. Οι μόνες εταιρίες που εξυπηρετούν τη Ρωσική Ομοσπονδία, η Turkish Airlines, η Pegasus και η Anadolu Jet παρέχουν 85-120 πτήσεις την ημέρα. Η γραμμή Μόσχας-Κωνσταντινούπολης εξυπηρετείται καλύτερα, με 53 καθημερινές πτήσεις που παρέχουν όλες οι εταιρίες.

Όπως συνέβη το 1917, όταν η Κωνσταντινούπολη έγινε η χώρα του προσωρινού ασύλου για τους μετανάστες που εγκατέλειψαν τη Σοβιετική επανάσταση, η γλώσσα του Πούσκιν ακούγεται πλέον παντού στην πόλη του Βοσπόρου. Ο ένας στους τρεις ανθρώπους που συναντάς στο δρόμο μιλά αυτήν τη γλώσσα. Οι Ρώσοι είναι παντού, στα μπαρ και τα εστιατόρια της περιοχής Μπέγιογλου, στην ιστορική συνοικία Φατίχ, στα χλιδάτα μέρη του Νισάντασι, στα δημοφιλή εστιατόρια (meyhane) του Σισλί.

«Δεν θέλω να πεθάνω για παράλογες ιδέες»

«Ένα ζευγάρι, γύρω στα σαράντα, που συνάντησα την Παρασκευή σε ένα μικρό καφενείο στην περιοχή του Γαλατά, συμφώνησε να μου “ανοίξει την καρδιά του”» αναφέρει ο ρεπόρτερ της Le Monde. Ο Ιλιά, πληροφορικός, έφτασε χθες από τη Μόσχα με τη σύζυγό του, Βέρα, για να γλιτώσει τη στρατολόγηση, η οποία, πιστεύει, θα τους επηρεάσει «όλους», διότι δεν υπάρχει «τίποτα μερικό».

«Μας λένε ψέματα. Οι περιφερειάρχες πρέπει να δείξουν αποτελέσματα. Στις περιφέρειες, έχουν στηθεί αστυνομικά μπλόκα στους δρόμους, για να συλλάβουν τους άνδρες που έχουν κληθεί για επιστράτευση το συντομότερο δυνατό. Δεν περίμενα τη δική μου. Δεν θέλω να πεθάνω για παράλογες ιδέες», λέει, παίζοντας νευρικά με το κινητό του.

Μια ομάδα Ρώσων περπατούσε κατά μήκος της συνοριακής διέλευσης Verkhniy Lars, μεταξύ Γεωργίας και Ρωσίας, την Παρασκευή 23 Σεπτεμβρίου 2022. Μεγάλες ουρές οχημάτων σχηματίστηκαν στα σύνορα μεταξύ της ρωσικής περιοχής της Βόρειας Οσετίας και της Γεωργίας μετά την ανακοίνωση της Μόσχας για μερική στρατιωτική επιστράτευση.

«Μέναμε σιωπηλοί για αυτόν τον πόλεμο, κοιτάζαμε αλλού, χωρίς να γνωρίζουμε ότι θα μας εξόριζε», διαβεβαιώνει η σοκαρισμένη ακόμη από την εσπευσμένη αναχώρησή τους, Βέρα. Τι θα κάνουν; «Μένεις και περιμένεις να ηρεμήσουν τα πράγματα ή πας στην Ευρώπη», λέει, κοιτώντας διερευνητικά το σύντροφό της. Όλα τους βαραίνουν. Η αβεβαιότητα, αλλά και η ντροπή να είσαι στη λάθος πλευρά του φράχτη, ο φόβος του στιγματισμού. «Σήμερα το πρωί, ένας καταστηματάρχης μου είπε: «Ρούσκι;». Άρχισα να δικαιολογούμαι, ότι δεν υποστήριζα τον πόλεμο, ενώ στην πραγματικότητα δεν τον ένοιαζαν οι εξηγήσεις μου», αφηγείται ο Ιλιά.