Αναρτήσεις με σλόγκαν για μια «Ελεύθερη Παλαιστίνη», «Σταματήστε τη γενοκτονία» ακόμη και για «Άμεση Κατάπαυση του πυρός» διαγράφονται τακτικά στο Facebook και το Instagram από τις 7 Οκτωβρίου.  Ακόμη και ουδέτερες αναφορές στη «Χαμάς», έχουν οδηγήσει σε αναστολή λογαριασμών. Το Παρατηρητήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα έχει καταγράψει πάνω από χίλιες περιπτώσεις λογοκρισίας σε αναρτήσεις που εκφράζουν τη στήριξή τους προς την Παλαιστίνη σύμφωνα με έκθεση που δημοσίευσε την Πέμπτη. «Οι πολιτικές και τα συστήματα ελέγχου της Meta οδηγούν ολοένα και περισσότερο στη φίμωση των φωνών που υποστηρίζουν την Παλαιστίνη στο Instagram και το Facebook μετά το ξέσπασμα των εχθροπραξιών», αναφέρει η έκθεση.

Με τίτλο «Οι κούφιες υποσχέσεις της Meta: συστηματική λογοκρισία του περιεχομένου για την Παλαιστίνη στο Instagram και το Facebook» η έκθεση καταγράφει την αδικαιολόγητη διαγραφή ακόμη και φιλειρηνικών σχολίων που υποστηρίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα των Παλαιστινίων. Η έρευνα του Παρατητηρίου πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο 2023 σε διαδικτυακό περιεχόμενο κυρίως στην αγγλική γλώσσα, σε περισσότερες από 60 χώρες σε όλο τον κόσμο.

Η έκθεση αποκαλύπτει 1.050 περιπτώσεις διαγραφής και λογοκρισίας περιεχομένου. Από αυτές οι 1.049 αφορούσαν αναρτήσεις με μηνύματα υποστήριξης προς την Παλαιστίνη, ενώ μόλις μία ήταν υποστηρικτική απέναντι στο Ισραήλ. Πολλές από αυτές αφορούσαν και σε παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι ερευνητές της HRW, οι οποίοι εξέτασαν 1.285 αναφορές λογοκρισίας, αυθόρμητα ή μετά από αίτημα, διευκρινίζουν ότι απέκλεισαν άσχετες περιπτώσεις και κυρίως εκείνες που περιείχαν «υποκίνηση σε βία ή διακρίσεις».

Μπλοκαρίσματα λογαριασμών, διαγραφές περιεχομένου και «κούφιες υποσχέσεις»

Δεν είναι πρώτη φορά που το Παρατηρητήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα ασχολείται με την Meta, τον όμιλο που βρίσκεται πίσω από το facebook και το Instagram. Δύο χρόνια πριν από τη  δολοφονική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου είχε, ήδη, προειδοποιήσει την εταιρεία για τη «λογοκρισία θεμάτων που σχετίζονται με ανθρώπινα δικαιώματα που αφορούν το Ισραήλ και την Παλαιστίνη». Η έκθεση που δημοσιεύθηκε το 2021  κατηγορούσε τη μητρική εταιρεία του Facebook και του Instagram για «μια σιωπή που επιβάλλεται αυθαίρετα και χωρίς εξηγήσεις». Σε απάντηση, η Meta ανέλαβε να κάνει αλλαγές στις μεθόδους συντονισμού και ελέγχου. Σχεδόν δύο χρόνια μετά, η εταιρεία δεν έχει εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της, ούτε και έχει ανταποκριθεί στις ευθύνες της για τα ανθρώπινα δικαιώματα, διαπιστώνει το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Οι κούφιες υποσχέσεις της Meta αναπαρήγαγαν και ενίσχυσαν τα προηγούμενα πρότυπα κακοποίησης.

Μπλοκαρισμένοι λογαριασμοί, διαγραφή περιεχομένου, απαγόρευση αλληλεπίδρασης ή περιορισμός της ορατότητας και περιορισμοί στη χρήση λειτουργιών όπως το Facebook ή το Instagram live αποτελούν κάποιες από τις μεθόδους λογοκρισίας που περιγράφονται στην έκθεση. Επιπλέον σε περισσότερες από 300 περιπτώσεις, οι χρήστες δεν μπόρεσαν να ασκήσουν ένσταση κατά της αφαίρεσης περιεχομένου ή μπλοκαρίσματος λογαριασμού επειδή το σύστημα των ενστάσεων δεν λειτουργούσε σωστά, με αποτέλεσμα να μην έχουν αποτελεσματική πρόσβαση σε κάποια λύση.

Η Meta εφάρμοσε επίσης λανθασμένα τις πολιτικές της σχετικά με το βίαιο και γραφικό περιεχόμενο, τη βία και την υποκίνηση της, τη ρητορική μίσους, καθώς και το γυμνό και τη σεξουαλική δραστηριότητα. Εφάρμοσε ασυνεπώς την πολιτική της για το “ειδησεογραφικό δικαίωμα”, αφαιρώντας δεκάδες κομμάτια περιεχομένου που τεκμηριώνουν τραυματισμούς και θανάτους Παλαιστινίων που έχουν ειδησεογραφική αξία, υπογραμμίζει το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Στην πλειονότητα των περιπτώσεων που καταγράφονται, η Meta βασίζεται στην «πολιτική της για τις επικίνδυνες οργανώσεις και τα επικίνδυνα άτομα», η οποία, όμως, περιλαμβάνει πλήρως τον κατάλογο των «τρομοκρατικών οργανώσεων» όπως έχουν οριστεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η εταιρεία «γενικά εφαρμόζει τους περιορισμούς που επιβάλλει αυτός ο κατάλογος για να περιορίσει τη νόμιμη συζήτηση σχετικά με τη σύγκρουση μεταξύ του Ισραήλ και των παλαιστινιακών ένοπλων ομάδων», επισημαίνει το Παρατηρητήριο.

Ο «δαίμονας του πληκτρολογίου»

Μετά την κοινοποίηση των αποτελεσμάτων της εν λόγω έρευνας στη Meta, η εταιρεία επικαλέστηκε «την ευθύνη της για τα ανθρώπινα δικαιώματα» ως τον λόγο για «τη λήψη άμεσων μέτρων» μετά την 7η Οκτωβρίου. «Η Meta θα πρέπει να ευθυγραμμίσει την πολιτική της για τη συγκράτηση του περιεχομένου της με τα διεθνή πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα», αναφέρει η έκθεση του Παρατηρητηρίου. «Η λογοκρισία της Meta για περιεχόμενο που εκφράζει υποστήριξη προς την Παλαιστίνη αποτελεί άλλο ένα πλήγμα την ώρα που οι απερίγραπτες θηριωδίες και η καταστολή καταπνίγουν την έκφραση των Παλαιστινίων», δήλωσε η Deborah Brown, αναπληρώτρια διευθύντρια Τεχνολογίας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της οργάνωσης. «Οι πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν μια αναγκαιότητα για ανθρώπους που καταθέτουν τη μαρτυρία τους και μιλούν κατά των παραβιάσεων, και η λογοκρισία της Meta προωθεί τη διαγραφή των δεινών των Παλαιστινίων» συμπλήρωσε.

Εν τω μεταξύ, για να αποφύγουν τη λογοκρισία, οι χρήστες του Instagram και του Facebook καταφεύγουν σε τεχνάσματα όπως την εισαγωγή συμβόλων  ή κάνοντας σκόπιμα λάθη στις στοχευμένες λέξεις-κλειδιά. Γράφουν για παράδειγμα  «Falestine» ή «Kamas» με την ελπίδα ότι θα «ξεφύγουν» από τον αυτόματο έλεγχο.