Στις μεγάλες κρίσεις είναι συνηθισμένο να παίρνουμε παράδειγμα από τις μεγάλες και «ισχυρές» χώρες. Έτσι και με την πανδημία του κοροναϊού κοιτάμε τις μεγάλες χώρες για πληροφορίες και τρόπους αντιμετώπισης, παρόλο που κι αυτές πλήττονται βαθύτατα και μετρούν απώλειες. Μερικές φορές όμως αξίζει να παρατηρούμε τους εναλλακτικούς χειρισμούς μικρότερων κρατών. Και μια χώρα που τραβούσε πάντα τον δικό της δρόμο ήταν και παραμένει η Κούβα.

Η Κούβα παρά τη δύσκολη οικονομική κατάσταση και τις ελλείψεις σε τρόφιμα και φάρμακα εξαιτίας του αμερικανικού εμπάργκο, φάνηκε να αποτελεί το λαμπρό παράδειγμα διεθνώς, καθώς έχει θέσει υπό έλεγχο – προσωρινά τουλάχιστον –  το νέο κύμα της πανδημίας. Παρόλο που στα τέλη Αυγούστου τα κρούσματα άγγιζαν σχεδόν τις 10.000, άρχισαν να έχουν από τον Οκτώβρη και μετά μια σταθερά καθοδική πορεία, φτάνοντας τελικά τα 150 στις 2 Δεκεμβρίου.

Ειδικότερα, τα στοιχεία από το Our World in Data δείχνουν ότι από τις 19 Νοεμβρίου ως τις 2 Δεκεμβρίου κατεγράφησαν συνολικά 2.209 κρούσματα, ενώ αντίστοιχη μείωση φαίνεται να υπάρχει και στην θνησιμότητα λόγω covid-19, με τον μέσο όρο των επτά ημερών να αντιστοιχεί σε ένα θάνατο. Ορισμένες ημέρες μάλιστα η Κούβα ανέφερε μηδενικούς θανάτους.

Η πτωτική τάση παραμένει σταθερή, τέσσερις εβδομάδες μετά τη σταδιακή άρση των περιορισμών στο εσωτερικό της χώρας, αλλά και δύο εβδομάδες μετά το πλήρες άνοιγμα των συνόρων. Φυσικά η χρήση μάσκας και απολυμαντικού, καθώς και η τήρηση αποστάσεων είναι υποχρεωτικές μέχρι σήμερα, ενώ όλοι οι ταξιδιώτες πρέπει να έχουν υγειονομικό πάσο ή αρνητικό μοριακό τεστ (PCR). Ας δούμε όμως τους λόγους που η Κούβα πρωτοπορεί στην μάχη ενάντια στην πανδημία του κορονοϊού.

Ταξιδιωτικοί περιορισμοί και έλεγχος από σπίτι σε σπίτι

Ο τουρισμός, που ήταν μια από τις κύριες πηγές εισοδήματος για την Κούβα, κατέρρευσε με την πανδημία. Η Κούβα δεν δίστασε να θυσιάσει τους οικονομικούς δείκτες, για να προστατεύσει την υγεία των πολιτών. Τα αεροδρόμια έκλεισαν για ένα ολόκληρο εξάμηνο, από τον Απρίλιο έως τα μέσα Οκτωβρίου, ενώ το κλείσιμο παρατάθηκε για έναν επιπλέον μήνα στο αεροδρόμιο της Αβάνας, το οποίο άνοιξε την Κυριακή 15 Νοεμβρίου.

«Η πανδημία μας κόστισε, είχε μεγάλο αντίκτυπο στον κρατικό προϋπολογισμό, όμως εργαστήκαμε με βάση μια αρχή που είναι αδιαπραγμάτευτη: ότι το κυριότερο περιουσιακό στοιχείο της Κούβας είναι η ζωή των Κουβανών», δήλωσε στις αρχές Οκτωβρίου ο πρόεδρος της χώρας Μιγκέλ Ντίας-Κανέλ.

Άλλοι παράγοντες που συνέβαλαν καταλυτικά στον περιορισμό της διασποράς του κορονοϊού ήταν η πρωτοβάθμια φροντίδα, η ταχεία διάγνωση περιπτώσεων, η απομόνωση και ο έλεγχος. Όλα τα επιβεβαιωμένα κρούσματα εισάγονταν σε νοσοκομεία, γινόταν ιχνηλάτηση και απομόνωση των επαφών τους και τους χορηγούνταν διάφορες θεραπείες, βάσει της εξαιρετικά προηγμένης φαρμακευτικής έρευνας στη χώρα.

Επίσης, από τον περασμένο Μάρτιο, όταν τα πρώτα κρούσματα έκαναν την εμφάνιση τους στη χώρα, εκπονήθηκε ένα εθνικό σχέδιο έκτακτης ανάγκης, με το Υπουργείο Υγείας να θέτει άμεσα στη διάθεση του Εθνικού Συστήματος Υγείας σχεδόν το σύνολο των στρατιωτικών νοσοκομείων ανεβάζοντας τον αριθμό των διαθέσιμων κλινών που προορίζονταν μόνο για την αντιμετώπιση του ιού στις 3.100. Επιστρατεύτηκαν για το σκοπό αυτό χιλιάδες τελειόφοιτοι των ιατρικών σχολών που αναζητούσαν κρούσματα, σπίτι με σπίτι, γειτονιά με γειτονιά, ενημερώνοντας τους πολίτες και υποβάλλοντας τους προαιρετικά σε τεστ.

Τα κουβανέζικα εμβόλια και η υψηλή εμβολιαστική κάλυψη

Εκτός αυτού όμως τα ποσοστά εμβολιασμού μιλάνε από μόνα τους. Πάνω από το 82% του πληθυσμού των 11 εκατομμυρίων της Κούβας είναι πλήρως εμβολιασμένο, σύμφωνα με τα στοιχεία, ενώ το 90% του πληθυσμού έχει λάβει την πρώτη δόση.

Κρίσιμο ρόλο στην εξέλιξη της πανδημίας φαίνεται να έπαιξε όμως και η απόφαση της κυβέρνησης να αναπτύξει τα δικά της εμβόλια. Καθώς στην Κούβα υπάρχει εδώ και χρόνια το εμπορικό εμπάργκο των ΗΠΑ, στην αρχή της πανδημίας, οι αξιωματούχοι ανησυχούσαν ότι δεν θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε δυτικά εμβόλια λόγω των εμπορικών κυρώσεων, και έτσι ξεκίνησαν να παράγουν τα δικά τους.

Η Κούβα έχει αναπτύξει έναν ασυνήθιστα μεγάλο τομέα βιοτεχνολογίας για μια χώρα στο μέγεθός της. Έχει διαθέσει εμβόλια ήδη σε αρκετούς, όπως το Βιετνάμ, στη Βενεζουέλα, στη Νικαράγουα και στο Ιράν.

Το κουβανέζικο Soberana-02 είναι πάνω από 90% αποτελεσματικό στην πρόληψη της συμπτωματικής λοίμωξης COVID-19, όταν χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με ενισχυτική τρίτη δόση (Soberana Plus), σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Νοέμβριο. Αλλά και το Abdala, κουβανέζικο εμβόλιο τριών δόσεων, έχει αποδειχθεί ότι είναι περισσότερο από 92% αποτελεσματικό σε δοκιμές που περιελάμβαναν περισσότερους από 48.000 συμμετέχοντες, αλλά τα πλήρη αποτελέσματα δεν έχουν ακόμη δημοσιευθεί.

Οι επικριτές έχουν κατηγορήσει την κυβέρνηση της Κούβας και τους ερευνητές ότι δεν είναι διαφανείς με τα δεδομένα αποτελεσματικότητας των εμβολίων τους. Ωστόσο τα αποτελέσματα σε αυτή τη φάση δικαιώνουν τις κουβανικές αρχές, ενώ την ίδια στιγμή, η Κούβα ελπίζει να επεκτείνει τις εξαγωγές των τοπικά αναπτυγμένων εμβολίων της. Για αυτόν το λόγο ζήτησε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) να τα εγκρίνει, κάτι που πολλές χώρες απαιτούν πριν εισάγουν εμβόλια.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στα μέσα Σεπτεμβρίου, η Αβάνα ξεκίνησε μια εκστρατεία εμβολιασμού για παιδιά ηλικίας μεταξύ δύο και 10 ετών, καθιστώντας την μια από τις πρώτες χώρες που ενέκρινε εμβόλια για αυτήν την ηλικιακή ομάδα.

Νέα αυστηρότερα μέτρα φέρνει η μετάλλαξη Όμικρον

Η είδηση της μετάλλαξης Όμικρον έθεσε τις κουβανικές αρχές σε συναγερμό. Χωρίς να έχει καταγραφεί έως τώρα κρούσμα του νέου στελέχους του κοροναϊού στη νησιωτική χώρα, αποφασίστηκαν αυστηρότεροι έλεγχοι στους τουρίστες από τις 4 Δεκεμβρίου. Ειδικότερα, οι ταξιδιώτες από τον νότο της Αφρικής θα πρέπει να έχουν υγειονομικό πάσο, να μπαίνουν σε επταήμερη καραντίνα και να υποβάλλονται σε συνολικά τρία μοριακά τεστ. Σε δύο τεστ PCR θα υποβάλλονται ταξιδιώτες από άλλες χώρες της υποσαχάριας Αφρικής, καθώς και από το Βέλγιο, το Ισραήλ, το Χονγκ Κονγκ, την Αίγυπτο και την Τουρκία.

Σε συνεχή επαγρύπνηση

Οι Κουβανοί ερευνητές μετά την είδηση για τη νέα μετάλλαξη έχουν βάλει μπροστά τις διαδικασίες για να βελτιώσουν τα εγχώρια εμβόλια κορονοϊού, ώστε να εξασφαλίσουν μεγαλύτερη προστασία από την Όμικρον.

Ο Vicente Verez, διευθυντής του Ινστιτούτου Εμβολίων Finlay της Κούβας, δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι το εμβόλιο Soberana-02 της χώρας θα συνεχίσει να παρέχει «ένα ορισμένο επίπεδο προστασίας» έναντι της Όμικρον, αλλά πρόσθεσε ότι ποσοστό αυτής της προστασίας είναι ακόμα αβέβαιο. Τον Νοέμβριο, ο Verez είπε ότι το Ινστιτούτο Finlay μπορεί να παράγει 10 εκατομμύρια δόσεις Soberana το μήνα, σύμφωνα με το περιοδικό Nature.

Όλα πάντως δείχνουν ότι η Κούβα από τη μία έχει την ανάγκη να στηρίξει την οικονομία της με την αναθέρμανση του τουρισμού, αλλά από την άλλη θέλει να διασφαλίσει ότι δεν θα αντιμετωπίσει μία νέα έξαρση της πανδημίας. Για αυτόν τον λόγο στόχος της κυβέρνησης είναι η εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού να φτάσει μέχρι το τέλος του έτους το 100%.