Τριαπέντε πολιτικοί ηγέτες – μεταξύ των οποίων εν ενεργεία και πρώην πρόεδροι, πρωθυπουργοί και αρχηγοί κρατών – περισσότεροι από 300 κρατικοί λειτουργοί, όπως υπουργοί, δικαστές, δήμαρχοι και στρατιωτικοί από περισσότερες από 90 χώρες, καθώς και επιχειρηματίες και ροκ σταρ περιλαμβάνονται στην δημοσιογραφική έρευνα υπό τον τίτλο Pandora Papers, για τον «μαύρο» πλούτο, το πού και το πώς κρύβεται. Σύμφωνα με πληροφορίες, ανάμεσα στους ανθρώπους που έκρυψαν περιουσιακά στοιχεία σε υπεράκτιες εταιρείες συγκαταλέγονται και σχεδόν 300 (283) περιπτώσεις Ελλήνων.
Όλα τα παραπάνω βρίσκονται μέσα σε 11,9 εκατομμύρια έγγραφα που δόθηκαν την Κυριακή στην δημοσιότητα από την Διεθνή Κοινοπραξία Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ), τα οποία προέρχονται από εταιρείες παροχής οικονομικών υπηρεσιών στις οποίες καταφεύγουν οι ισχυροί του κόσμου για να δημιουργήσουν υπεράκτιες εταιρείες ή trust σε φορολογικούς παραδείσους, καρπός εργασίας περισσότερων από 600 δημοσιογράφων σε 117 χώρες, πέντε χρόνια μετά τις ανάλογες αποκαλύψεις των Panama Papers.
Το «φάντασμα» των Panama Papers
Τότε, το 2016, ο Παναμάς βρέθηκε στην καρδιά ενός σκανδάλου φορολογικών παραδείσων στην προηγούμενη έρευνα της ICIJ, τα Panama Papers. Στο επίκεντρο του σκανδάλου, που ξέσπασε στις 3 Απριλίου 2016, ήταν το δικηγορικό γραφείο των Γιούργκεν Μόσακ και Ραμόν Φονσέκα, το οποίο το 2018 ανακοίνωσε την αναστολή των δραστηριοτήτων του. Η διαρροή 11,5 εκατομμυρίων ψηφιακών αρχείων του δικηγορικού γραφείου Mossack Fonseca επέτρεψε να έρθουν στο φως της δημοσιότητας οι οικονομικές πρακτικές πολλών πελατών του, ανάμεσά τους επιχειρηματίες, τράπεζες, ποδοσφαιρικές ομάδες και αρχηγοί κρατών.
Η δημοσίευση των Panama Papers είχε προκαλέσει σοκ στην παγκόσμια κοινή γνώμη και οδήγησε, μεταξύ άλλων, στην παραίτηση του πρωθυπουργού της Ισλανδίας Σίγκμουντουρ Ντάβιντ Γκουνλάουγκσον και στη συνέχεια του Πακιστανού πρωθυπουργού Ναουάζ Σαρίφ. Οι αποκαλύψεις αυτές είχαν οδηγήσει επίσης σε τουλάχιστον 150 έρευνες σε 79 χώρες για φοροδιαφυγή και ξέπλυμα χρήματος, σύμφωνα με το Αμερικανικό Κέντρο Δημόσιας Διαφάνειας.
Αυτή τη φορά η Διεθνής Κοινοπραξία έχει εντοπίσει συνδέσμους μεταξύ περιουσιακών στοιχείων τοποθετημένων σε υπεράκτιες εταιρείες 336 ηγετών και πολιτικών προσωπικοτήτων πρώτης γραμμής. Εχουν δημιουργήσει περί τις 1.000 υπεράκτιες εταιρείες, περισσότερο από τα δύο τρίτα των οποίων βρίσκονται στις βρετανικές Παρθένους Νήσους.
«Αυτό καταδεικνύει ότι οι άνθρωποι που θα μπορούσαν να τερματίσουν το μυστικό των υπεράκτιων εταιρειών, να σταματήσουν αυτό που συμβαίνει, το εκμεταλλεύονται οι ίδιοι», σχολίασε ο διευθυντής της ICIJ Τζέραλντ Ράιλ σε βίντεο που δημοσιεύθηκε χθες. «Μιλάμε για χιλιάδες δισεκατομμύρια δολάρια», πρόσθεσε.
Σύμφωνα με τη Μαρία Μαρτίνι, ερευνήτρια της μη κυβερνητικής οργάνωσης Διεθνής Διαφάνεια, η έρευνα «αποδεικνύει ξεκάθαρα ότι η βιομηχανία των υπεράκτιων εταιρειών παίζει το παιγνίδι της διαφθοράς και του οικονομικού εγκλήματος, ενώ εμποδίζει τη δικαιοσύνη». «Αυτό το οικονομικό μοντέλο δεν μπορεί να συνεχιστεί», πρόσθεσε.
Αν και στις περισσότερες χώρες, οι δραστηριότητες αυτές δεν διώκονται, ωστόσο στις περιπτώσεις των ηγετών και των πολιτικών προσωπικοτήτων, η Διεθνής Κοινοπραξία φέρνει σε αντιπαράθεση την ρητορική κατά της διαφθοράς που έχουν υιοθετήσει πολλοί από αυτούς και τις περιουσίες που έχουν κρύψει σε φορολογικούς παραδείσους. Πιο απλά: Νόμιμο είναι. Ηθικό όμως;
Το δικηγορικό γραφείο – «σταρ» των Pandora Papers
Τώρα, τη θέση του δικηγορικού γραφείου Mossack Fonseca στα Panama Papers, έχει πάρει ένα γνωστό δικηγορικό γραφείο του Παναμά, το οποίο, σύμφωνα με τα Pandora Papers, εμπλέκεται στη δημιουργία υπεράκτιων εταιρειών προκειμένου οι πλούσιοι και ισχυροί του πλανήτη να αποκρύπτουν τον πλούτο τους και να φοροδιαφεύγουν. Το δικηγορικό γραφείο Aleman, Cordero, Galindo & Lee, ή αλλιώς Alcogal, εμπλέκεται στη δημιουργία υπεράκτιων εταιρειών για κάποια από πρόσωπα αυτά, ανάμεσά τους και ο πρόεδρος του Μαυροβουνίου Μίλο Τζουκάνοβιτς και τρεις πρώην πρόεδροι του Παναμά.
Η έρευνα αναφέρει 14.000 υπεράκτιες εταιρείες με έδρα το Μπελίζ, της Βρετανικές Παρθένες Νήσου, και τον Παναμά που δημιουργήθηκαν από το 1996 με τη βοήθεια του Alcogal προκειμένου περίπου 15.000 πελάτες του δικηγορικού γραφείου να αποκρύψουν περιουσιακά τους στοιχεία.
Περίπου 2 εκατομμύρια από τα 11,9 εκατομμύρια έγγραφα των Pandora Papers που δόθηκαν στη δημοσιότητα σχετίζονται με τo Alcogal, το οποίο, σύμφωνα με την ICIJ, διαδραμάτισε «σημαντικό ρόλο στη φοροδιαφυγή».
Από την πλευρά του το δικηγορικό γραφείο «απορρίπτει αυτές τις εικασίες, τις ανακρίβειες και τα ψεύδη», όπως ανέφερε σε ανακοίνωσή του. Μάλιστα τόνισε ότι είναι έτοιμο να συνεργαστεί με τις αρχές προκειμένου να ερευνηθούν τυχόν παρατυπίες.
Οι αρχές του Παναμά φοβούνταν εδώ και καιρό ότι θα εμπλακούν στην έρευνα των Pandora Papers. «Η ζημιά ενδέχεται να είναι ανεπανόρθωτη», είχε εκτιμήσει η κυβέρνηση της χώρας σε επιστολή της που παραδόθηκε στην ICIJ μέσω ενός δικηγορικού γραφείου.
Η επιστολή προειδοποιούσε ότι «οποιαδήποτε δημοσιοποίηση» θα ενίσχυε «τη λανθασμένη πεποίθηση» ότι η χώρα είναι ένας φορολογικός παράδεισος, κάτι που θα είχε «καταστροφικές συνέπειες για τον Παναμά και τους κατοίκους του». Η επιστολή ανέφερε εξάλλου πολλές μεταρρυθμίσεις που έγιναν τα τελευταία χρόνια στη χώρα αυτή της Κεντρικής Αμερικής, η οποία όμως παραμένει στον κατάλογο των φορολογικών παραδείσων της ΕΕ.
Τα ονόματα
Ο βασιλιάς της Ιορδανίας, ο πρωθυπουργός της Τσεχίας, ο πρόεδρος του Ισημερινού, ο πρόεδρος της Κένυας, ο Τόνι Μπλερ, ο Ντομινίκ Στρο-Καν, ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν, ο πρωθυπουργός της Πακιστάν Ιμραν Χαν, ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίεφ, αλλά και η Κολομβιανή τραγουδίστρια Σακίρα – ο δικηγόρος της δηλώνει ότι όλοι οι λογαριασμοί της έχουν δηλωθεί και επιπλέον δεν της προσφέρουν κάποια προνομιακή φορολογική μεταχείριση – η Γερμανίδα πρώην σούπερ μόντελ, Κλόντια Σίφερ, ο Ινδός σταρ του κρίκετ Σαχίν Τεντουλκαρ κ.ά. είναι μεταξύ των προσώπων που αποκαλύπτει η έρευνα.
Για παράδειγμα, σύμφωνα με τα στοιχεία που είδαν το φως της δημοσιότητας, ο βασιλιάς Αμπντάλα ΙΙ της Ιορδανίας έχει δημιουργήσει τουλάχιστον 30 υπεράκτιες εταιρείες σε φορολογικούς παραδείσους. Μέσω αυτών των εταιρειών, αγόρασε 14 ακίνητα στις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο αξίας άνω των 106 εκατομμυρίων δολαρίων.
Ο πρεσβευτής της Ιορδανίας στην Ουάσινγκτον αρνήθηκε να σχολιάσει το θέμα, όμως οι δικηγόροι του βασιλιά, τους οποίους επικαλείται το BBC, διαβεβαίωσαν ότι αυτός χρησιμοποίησε την προσωπική του περιουσία και κατέφυγε σε υπεράκτιες εταιρείες για λόγους ασφάλειας και εχεμύθειας.
Ο πρωθυπουργός της Τσεχίας Αντρέι Μπάμπις έχει τοποθετήσει 22 εκατομμύρια δολάρια σε εταιρείες βιτρίνα που χρησίμευσαν στην αγορά του πύργου Μπιγκό στο Μουζέν της νότιας Γαλλίας.
«Δεν έχω κάνει ποτέ κάτι παράνομο ή κακό», αντέδρασε ο Μπάμπις στον λογαριασμό του στο Twitter. «Όμως αυτό δεν τους εμποδίζει να προσπαθούν να με δυσφημούν και να επηρεάσουν τις βουλευτικές εκλογές στην Τσεχία», που είναι προγραμματισμένες για την Παρασκευή και το Σάββατο.
Ο πρόεδρος του Ισημερινού Γκιγέρμο Λάσο έχει καταθέσει περιουσιακά στοιχεία σε δύο trust στην Νότια Ντακότα των ΗΠΑ.
«Όλα τα έσοδά μου είναι δηλωμένα και έχω καταβάλει τους αντίστοιχους φόρους στον Ισημερινό», διαβεβαίωσε ο Λάσο, πρώην τραπεζίτης. «Όλες οι επενδύσεις που έχω κάνει στον Ισημερινό και στο εξωτερικό πραγματοποιήθηκαν νόμιμα», πρόσθεσε.
Ο πρώην γενικός διευθυντής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Ντομινίκ Στρο-Καν, διαβίβασε πολλά εκατομμύρια δολάρια αμοιβών του ως συμβούλου επιχειρήσεων μέσω μαροκινής εταιρείας που είναι απαλλαγμένη από φορολογία.
Ο πρόεδρος της Κένυας Ουχούρου Κενυάτα έχει διατυπώσει επανειλημμένως την αποφασιστικότητά του να καταπολεμήσει την διαφθορά στην χώρα του και να επιβάλει την διαφάνεια στους κενυάτες δημόσιους λειτουργούς ως προς την περιουσία τους.
Ωστόσο, σύμφωνα με τα Pandora Papers, ο πρόεδρος της Κένυας έχει στην κατοχή του ίδρυμα στον Παναμά και πολλά μέλη της άμεσης οικογένειάς του κατέχουν περισσότερα από 30 εκατομμύρια δολάρια σε υπεράκτιους λογαριασμούς.
Αν και ο Πούτιν δεν αναφέρεται άμεσα ως εμπλεκόμενος με παράκτιο «πλυντήριο», ωστόσο περιλαμβάνονται ονόματα πολύ κοντά του. Σύμφωνα με την Washington Post, στοιχεία παραπέμπουν στην περίπτωση της Σβετλάνα Κριβονόγκιχ, Ρωσίδας που έγινε ιδιοκτήτρια διαμερίσματος στο Μονακό μέσω υπεράκτιας εταιρείας της νήσου Τορτόλα της Καραϊβικής τον Απρίλιο του 2003, λίγες εβδομάδες αφού γέννησε ένα κορίτσι. Τότε, βρισκόταν σε μυστική πολυετή σχέση με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, αναφέρει η εφημερίδα που ανήκει στην Διεθνή Κοινοπραξία επικαλούμενη το ρωσικό ερευνητικό μέσον Proekt. Η Σβετλάνα Κριβονόγκιχ, η 18χρονη σήμερα κόρη της και το Κρεμλίνο δεν ανταποκρίθηκαν στα αιτήματα για σχολιασμό.
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος εξελέγη το 2019 με τη δέσμευση να καθαρίσει τη διεφθαρμένη από τους ολιγάρχες οικονομία της χώρας του, περιλαμβάνεται επίσης στα έγγραφα. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του, ο Ζελένσκι μετέφερε το 25% της χρηματοδότησης της καμπάνιας, σε μια υπεράκτια εταιρεία και σε έναν στενό φίλο που τώρα εργάζεται ως ο κορυφαίος προεδρικός σύμβουλος. Ο Ζελένσκι αρνήθηκε να σχολιάσει.
Ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας του και η σύζυγός του Τσέρι Μπλερ απέκτησαν το 2017 ένα κτίριο γραφείων αφού αγόρασαν μια εταιρεία στις Παρθένες Νήσους, στην οποία ανήκε. Η συναλλαγή αυτή τους επέτρεψε να εξοικονομήσουν περίπου 400.000 δολάρια σε φόρους, σύμφωνα με τη ICIJ.
Ο πρωθυπουργός του Πακιστάν Ιμραν Χαν εξελέγη με σημαία την καταπολέμηση της διαφθοράς. Το όνομά του βρισκόταν και στην έρευνα Panama Papers. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας Pandora Papers, μέλη της οικογενείας του και της κυβέρνησής του κατέχουν εκατομμύρια δολάρια σε υπεράκτιους λογαριασμούς. Στο Twitter ο Πακιστανός πρωθυπουργός διαβεβαίωσε ότι «θα ερευνήσει» όλους τους Πακιστανούς πολίτες που μνημονεύονται στα Pandora Papers.
Ανθρωποι του προέδρου του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίεφ – ο οποίος κατηγορείται συστηματικά για διαφθορά – πραγματοποίησαν σκοτεινές συναλλαγές με ακίνητα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ανάμεσά τους, η αγορά κτιρίου γραφείων στο όνομα του 11χρονου γιου του Χαϊντέρ, σύμφωνα με το BBC.
Ο μαφιόζος αρχηγός Ραφαέλε Αμάτο, που ενέπνευσε την ταινία Gomorrah, χρησιμοποίησε επίσης εταιρεία βιτρίνα για να αγοράσει εκτάσεις στην Ισπανία. Συνδέεται με σειρά δολοφονιών και εκτίσει ποινή 20ετούς φυλάκισης.
Ο εμίρης του Κατάρ Χαμάντ Μπιν Καλίφα Αλ Θάνι εμφανίζεται επίσης να διακινεί τα πλούτη του με offshore. Δεν είναι η πρώτη φορά που το όνομά του εμπλέκεται με αυτές, καθώς φιγουράριζε και στα Panama Papers. Τότε είχε αποκαλυφθεί ότι μέσω υπεράκτιας εταιρείας είχε αγοράσει και το γιοτ του, αξίας 300 εκατ. δολαρίων.
Και οι ΗΠΑ φορολογικός παράδεισος
Τα Pandora papers βάζουν στο κάδρο του υπεράκτιου ξεπλύματος έναν ηχηρό προορισμό. Σε μια εξέλιξη που πιθανόν να αποδειχθεί ντροπιαστική για τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, ο οποίος δεσμεύτηκε να ηγηθεί διεθνώς των προσπαθειών για τη διαφάνεια στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, οι ΗΠΑ αναδύονται από τα έγγραφα ως κορυφαίος φορολογικός παράδεισος. Μάλιστα, η πολιτεία της Νότιας Ντακότα εμφανίζεται ως το θησαυροφυλάκιο δισεκατομμυρίων δολαρίων που συνδέεται με άτομα που είχαν κατηγορηθεί για σοβαρά οικονομικά εγκλήματα.
Μεταξύ άλλων το ICIJ σημειώνει, ότι εδώ και πάνω από δεκαετία, η Νότια Ντακότα, η Νεβάδα και περισσότερες από δώδεκα άλλες πολιτείες των ΗΠΑ μεταμορφώθηκαν σε ηγέτες στον τομέα της εμπορίας του οικονομικού απορρήτου. Την ίδια ώρα, το παγκόσμιο ενδιαφέρον των διωκτικών αρχών παραμένει επικεντρωμένο σε «παραδοσιακούς» υπεράκτιους παραδείσους όπως οι Μπαχάμες, οι νήσοι Καϊμάν κλπ.
Κι όμως, οι ΗΠΑ είναι ένας από τους μεγαλύτερους παίκτες στο υπεράκτιο «ξέπλυμα». Είναι επίσης η χώρα που βρίσκεται σε καλύτερη θέση για να βάλει τέλος στις υπεράκτιες οικονομικές καταχρήσεις, χάρη στον υπερμεγέθη ρόλο που διαδραματίζει στο διεθνές τραπεζικό σύστημα. Λόγω του καθεστώτος του δολαρίου των ΗΠΑ ως το de facto παγκόσμιο νόμισμα, οι περισσότερες διεθνείς συναλλαγές εισέρχονται και εξέρχονται από τραπεζικές πράξεις με έδρα τη Νέα Υόρκη. Οι αμερικανικές αρχές έχουν λάβει μέτρα τις τελευταίες δύο δεκαετίες για να αναγκάσουν τις τράπεζες στην Ελβετία και σε άλλες χώρες να μεταβιβάσουν πληροφορίες για Αμερικανούς με λογαριασμούς στο εξωτερικό. Όμως, οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται περισσότερο να αναγκάσουν άλλες χώρες να μοιραστούν πληροφορίες για τους αμερικανικούς τραπεζικούς λογαριασμούς στο εξωτερικό, παρά να μοιραστούν πληροφορίες για χρήματα που κινούνται μέσω τραπεζικών λογαριασμών, εταιρειών και καταπιστευμάτων στο τραπεζικό σύστημα των ΗΠΑ.
Και το όνομα του Αναστασιάδη
Η εφημερίδα Guardian αναφέρεται και στη νομική εταιρεία Anastasiades & Partners που είχε ιδρύσει ο πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Αναστασιάδης. Συγκεκριμένα, το δικηγορικό γραφείο κατηγορείται ότι απέκρυψε τα περιουσιακά στοιχεία ενός αμφιλεγόμενου Ρώσου μεγιστάνα πίσω από πλασματικούς ιδιοκτήτες.
Σε μια μυστική έκθεση που κατατέθηκε στις οικονομικές ρυθμιστικές αρχές της Καραϊβικής, η Alcogal ανέφερε ότι είχε παραπλανηθεί από το νομικό γραφείο του Αναστασιάδη, αναδεικνύοντας ως πραγματικό ιδιοκτήτη τον Ρώσο επιχειρηματία Λεονίντ Λεμπέντεφ.
«Δεν έχω καμία γνώση και θα ήταν αδύνατο να γνωρίζω και να είμαι σε θέση να απαντήσω σε οποιεσδήποτε καταγγελίες σχετικά με τον χειρισμό των υποθέσεων της πρώην δικηγορικής μου εταιρείας», δήλωσε ο πρόεδρος της Κύπρου στη βρετανική εφημερίδα.
Στην Ελλάδα τα ΜΜΕ που στηρίζουν τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, χρημαδοτούνται από το ... κράτος. Tο tvxs.gr στηρίζεται στους αναγνώστες του και αποτελεί μια από τις ελάχιστες ανεξάρτητες φωνές στη χώρα. Mε μια συνδρομή, από 2.9 €/μήνα,ενισχύετε την αυτονομία του tvxs.gr και των δημοσιογραφικών του ερευνών. Συγχρόνως αποκτάτε πρόσβαση στα ντοκιμαντέρ και το περιεχόμενο του 24ores.gr.
Δες τα πακέτα συνδρομών >