Στις 20 Νοεμβρίου 2018 η Ουγγαρία ανακοίνωσε επίσημα ότι χορήγησε πολιτικό άσυλο στον πρώην πρωθυπουργό της ΠΓΔΜ Νίκολα Γκρουέφσκι. Το έλαβε άμεσα και με κατεπείγουσες διαδικασίες, προκαλώντας εύλογες απορίες καθώς και τη δυσαρέσκεια πολλών σε Ευρώπη, Αμερική και φυσικά στα ίδια τα Σκόπια, όπου και καταδικάστηκε σε δύο χρόνια φυλάκιση για διαφθορά και κατάχρηση δημοσίου χρήματος.

Έλαβε άμεσα άσυλο σε μια κεντροευρωπαϊκή χώρα, η οποία δεν χορηγεί καθόλου πολιτικό άσυλο σε πρόσφυγες πολέμου από τη Συρία και αλλού. Και το έλαβε κατ’ εξαίρεση. Σύμφωνα ωστόσο με την αυστηρή νομοθεσία της Ουγγαρίας του Βίκτορ Όρμπαν κατ’ εξαίρεση άσυλο δικαιούνται μόνον τα ασυνόδευτα παιδιά, τα θύματα σεξουαλικής βίας και οι έγκυες γυναίκες. Ο Γκρουέφσκι, ως γνωστόν, δεν ανήκει σε καμία από αυτές τις τρεις κατηγορίες. Είναι ένας «VIP πρόσφυγας», με κοστούμι και γραβάτα, και εισήλθε στη χώρα με πολυτελές διπλωματικό αυτοκίνητο…

Γιατί στην Ουγγαρία;

Γιατί ο Νίκολα Γκρουέφσκι κατέφυγε στην Ουγγαρία; Αυτή η ερώτηση δικαιολογείται μόνον από εκείνους που δεν γνωρίζουν τίποτα για την Ουγγαρία του Βίκτορ Όρμπαν, για τα εσωτερικά της χώρας, τη δομή του κράτους, και τις απροκάλυπτες συμπάθειες της σημερινής ουγγρικής κυβέρνησης προς την Ανατολή (Πούτιν, Ερντογάν, Ξι Ζιπίνγκ). Καταρχάς ο νέος τόπος διαμονής του Γκρουέφσκι είναι μια χώρα, αν και μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου η συντριπτική πλειοψηφία των μέσων μαζικής ενημέρωσης βρίσκεται υπό τον άμεσο έλεγχο της κυβέρνησης,  ενώ η πολύκλαυστη ελευθερία του Τύπου είναι ακόμη μακρινό όνειρο.

Τα περισσότερα ουγγρικά ΜΜΕ ελέγχονται, χειραγωγούνται και χρησιμοποιούνται από την κυβέρνηση ως εργαλεία άσκησης φιλοκυβερνητικής προπαγάνδας και διαστρέβλωσης της αλήθειας -ακόμη και παραγωγής Fake News. Από την πρώτη στιγμή που ο ίδιος ο Γκρουέφσκι έκανε γνωστό, με μήνυμά του στο Facebook, ότι βρίσκεται στη Βουδαπέστη και σκοπεύει να ζητήσει άσυλο από τις ουγγρικές αρχές, αμέσως τα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης άρχισαν μια προπαγανδιστική εκστρατεία ότι ήταν θύμα από «μισθοφόρους του Σόρος», οι οποίοι είναι σήμερα στην εξουσία στα Σκόπια, ότι η δίκη του ήταν στημένη και ότι η ζωή απειλείται.

Επομένως ήταν απολύτως «λογικό και ανθρώπινο» ο δήθεν αντιστασιακός Όρμπαν, δηλώνοντας αρχικά πως ήταν ένα «νομικό θέμα» –απέφυγε ωστόσο να παραδεχθεί ανοικτά πως υπήρχε επίσημη συμμετοχή της Ουγγαρίας στο σχέδιο απόδρασης του Γκρουέφσκι, παρόλο που αυτό ακριβώς συνέβη-, να του παρέχει καταφύγιο και άσυλο. Όσο για το πως εισήλθε ο «VIP πρόσφυγας» Γκρουέφσκι, χωρίς διαβατήριο, σε μια χώρα-μέλος της Ζώνης Σένγκεν, αυτό δεν απαντήθηκε καθόλου.

Η βαλκανική πολιτική του Όρμπαν

Γιατί ο Βίκτορ Όρμπαν αποφάσισε να κάνει αυτή τη ριψοκίνδυνη πολιτική κίνηση και να προσφέρει καταφύγιο και άσυλο στον φυγόποινο Γκρουέφσκι, προκαλώντας την οργή των Σκοπίων, των Βρυξελλών και της Ουάσιγκτον; Μια πρώτη απάντηση είναι η ιδεολογική εγγύτητα μεταξύ Όρμπαν και Γκρουέφκσι, που τους ένωνε ο εθνικισμός, ο εθνολαϊκισμός, ο αυταρχισμός και φυσικά ο απροκάλυπτος φιλορωσισμός ή «φιλοπουτινισμός» για την ακρίβεια. Ήταν κοινό μυστικό πως, όσο τουλάχιστον κυβερνούσε το VMRO, υπήρχε ένας άξονας Σκοπίων-Βουδαπέστης-Μόσχας με βάση τις ιδεολογικές ομοιότητες των Γκρουέφσκι, Όρμπαν και Πούτιν, με τον τελευταίο να αποτελεί φυσικά το κέντρο βάρους, γύρω από το οποίο οι δύο άλλοι κινούνταν. Καθόλου τυχαίο που ο Γκρουέφσκι είχε ξεκινήσει πρώτος την εκστρατεία «Stop Σόρος», χάρη στην οποία ο Όρμπαν τον Απρίλιο του 2018 κέρδισε και πάλι την πλειοψηφία των δύο τρίτων στις βουλευτικές εκλογές. 

Υπάρχουν επίσης και πολλές ουγγρικές επενδύσεις που έγιναν στην ΠΓΔΜ, από την ουγγρική Telekom μέχρι και βενζινάδικα, κατά την περίοδο διακυβέρνησης από τον Γκρουέφσκι. Υπήρχαν άνθρωποι, κοντά στον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας, που αγόρασαν πολλά μέσα μαζικής ενημέρωσης στα Σκόπια, τα οποία συνεχίζουν να υποστηρίζουν ολόψυχα το VMRO-DPMNE, στο οποίο και ήταν επικεφαλής επί πολλά χρόνια ο Γκρουέφσκι. Παρομοίου τύπου επενδύσεις έχουν κάνει οι άνθρωποι του Όρμπαν και στη Σλοβενία υπέρ του Janez Janša. Στη Σερβία από την άλλη παρέχεται οικονομική βοήθεια στους Ούγγρους της Βοΐβοντίνα, στους οποίους μάλιστα χορηγείται αφειδώς και η ουγγρική υπηκοότητα. Ο Όρμπαν στηρίζει άλλωστε και τον δεξιό πρόεδρο της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς, ανάμεσα στους οποίους φαίνεται πως υπάρχει, εκτός από ιδεολογική συγγένεια, και «καλή χημεία». Ο ίδιος μάλιστα ο Όρμπαν συμμετείχε ανοικτά στις πολιτικές καμπάνιες υπέρ των φιλικών και ιδεολογικά συγγενών προς αυτόν κομμάτων στα Βαλκάνια.

Όρμπαν και Πούτιν

Είναι γνωστές επίσης οι στενές πολιτικές και οικονομικές σχέσεις ανάμεσα στην Ουγγαρία του Όρμπαν και στη Ρωσία του Πούτιν. Ο Όρμπαν συναντήθηκε με τον Ρώσο Πρόεδρο δύο φορές μέσα στο 2018, κάτι που είναι ασυνήθιστο δεδομένου ότι η χώρα του εξακολουθεί να είναι μέλος του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτές οι συχνές επισκέψεις συνδέονται ασφαλώς και με το θηριώδες ρωσικό δάνειο ύψους πάνω από δέκα δισεκατομμύρια ευρώ για την κατασκευή ενός νέου, ρωσικής τεχνολογίας, πυρηνικού σταθμού στο Paks της Ουγγαρίας. Άλλωστε ο, γνωστός αντιευρωπαϊστής, Βίκτορ Όρμπαν δεν κρύβει πως τα πολιτικά του είδωλα είναι ο Πούτιν, ο Ερντογάν, ο Πρόεδρος της Κίνας Xi Jinping, καθώς και οι κυβερνήτες του Αζερμπαϊτζάν και του Ουζμπεκιστάν -όλοι τους αντίπαλοι της φιλελεύθερης δημοκρατίας και της Δύσης γενικότερα.

Ως εκ τούτου, κάθε φορά που μια βαλκανική χώρα αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στη Δύση και τη Ρωσία, ο Ορμπάν θα πάρει πάντα την πλευρά του Πούτιν και θα πιέσει αυτή τη χώρα να ακολουθήσει την ίδια πορεία. Κατά τα άλλα θεωρεί τον εαυτό του αγωνιστή κατά της «γραφειοκρατικής» ΕΕ, υπέρμαχο του χριστιανισμού και εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών. Ένα παράδειγμα του τελευταίου είναι η επιμονή του να λέει «όχι» στην επέκταση Πανεπιστημίου Κεντρικής Ευρώπης (CEU) στη Βουδαπέστη, ανεξάρτητα αν ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ ανέθεσε στον Πρεσβευτή των ΗΠΑ στην Ουγγαρία να ολοκληρώσει αυτό το έργο.

Για την ώρα ο Γκρουέφσκι έχει λάβει πολιτικό άσυλο στην Ουγγαρία, σε αντίθεση με όλους τους διεθνείς και ουγγρικούς νόμους. Τα Σκόπια έκαναν διάβημα διαμαρτυρίας, ενώ η ΕΕ εξέφρασε  τη δυσαρέσκεια της, ζητώντας απλώς «λογικές εξηγήσεις» από τη Βουδαπέστη. Η πρώτη αντίδραση της Ουάσιγκτον υπήρξε αρχικά χλιαρή, αν και έπεται συνέχεια. Απέναντι σε όλα αυτά, και κυρίως απέναντι στην παραδοσιακή «ανίσχυρη θλίψη» της Ε.Ε., ο Όρμπαν βλέπει για την ώρα τη θέση του να ενισχύεται και να καθίσταται ένας «σοβαρός συνομιλητής» απέναντι στον Πούτιν, τον οποίο και θαυμάζει απροκάλυπτα. Έτσι δεν αποκλείεται ο Γκρουέφσκι να βρεθεί κάποια στιγμή, όταν οι πιέσεις της Δύσης προς την Ουγγαρία ενταθούν, σε αεροσκάφος Aeroflot για τη Μόσχα ή για κάποιο άλλο προορισμό. Δεν πρέπει να ξεχνάμε άλλωστε και το γεγονός πως ένα από τα αυτοκίνητα που οδήγησαν στα ουγγρικά σύνορα τον πρώην πρωθυπουργό της π.Γ.Δ.Μακεδονίας, έφερε πινακίδες της διπλωματικής αποστολής της Λευκορωσίας στη Σερβία. Η όλη απόδραση του ήταν, όπως φαίνεται, «οικογενειακή υπόθεση»…

* Ο Γιώργος Στάμκος είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.