Οι τελικοί σέρφινγκ στους Ολυμπιακούς Αγώνες αναμένεται να ξεκινήσουν σήμερα Δευτέρα στην Ταϊτή, στις ειδυλλιακές ακτές του Teahupo’o. Μόνο που αυτό το το γραφικό χωριό κουβαλάει τα σημάδια ενός ταραχώδους αποικιακού παρελθόντος που σημαδεύτηκε από τις γαλλικές πυρηνικές δοκιμές. Οι επιπτώσεις αυτών των δοκιμών συνεχίζουν να στοιχειώνουν τους κατοίκους του.

Τον Ιούλιο του 1974, ένα κύμα ραδιενέργειας σάρωσε το Teahupo’o, συνέπεια μιας γαλλικής πυρηνικής δοκιμής που πραγματοποιήθηκε εκατοντάδες μίλια μακριά. Σύμφωνα με αποχαρακτηρισμένα στρατιωτικά έγγραφα, το Teahupo’o κατέγραψε μερικά από τα υψηλότερα επίπεδα ραδιενέργειας στην Ταϊτή, γεγονός που παρέμεινε κρυφό από τους κατοίκους του για δεκαετίες.

«Είμαι περήφανος που όλοι στον κόσμο θα γνωρίσουν το Teahupo’o μέσω των Ολυμπιακών Αγώνων», δήλωσε ο Roniu Tupana Poareu, δήμαρχος του χωριού. «Αλλά μερικές φορές, όταν βλέπω τον πόνο της οικογένειάς μου, μισώ τη Γαλλία».

Οι συνέπειες της πυρηνικής ραδιενέργειας βασανίζουν πολλές οικογένειες στο Teahupo’o. Ο Poareu αποκάλυψε ότι 60 κάτοικοι παλεύουν σήμερα με τον καρκίνο, συνέπεια της έκθεσης στη ραδιενέργεια. «Τα αδέλφια μου, όπως και πολλά άλλα παιδιά, αρρώστησαν. Έχουμε χάσει πάρα πολλούς από αυτόν τον αόρατο εχθρό».

Η Γαλλική Πολυνησία ήταν το πεδίο σχεδόν 200 πυρηνικών δοκιμών από το 1966 έως το 1996. Όταν το ραδιενεργό νέφος παρασύρθηκε προς την Ταϊτή, οι κάτοικοι έμειναν στο σκοτάδι, χωρίς να γνωρίζουν την επικείμενη απειλή. Νεότερες εκθέσεις αποκάλυψαν ότι η γαλλική κυβέρνηση υποβάθμισε την έκταση της έκθεσης στη ραδιενέργεια, αφήνοντας πολλούς να υποφέρουν.

Η Melody Lihault  διαγνώστηκε με λέμφωμα σε ηλικία 14 ετών και την έστειλαν στο Παρίσι για θεραπεία, λόγω της ανεπάρκειας του συστήματος υγείας στην Ταϊτή. «Ήμουν τυχερή που είχα τους γονείς μου μαζί μου, αλλά πολλά παιδιά ήταν μόνα τους».

Ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν αναγνώρισε την εφιαλτική κληρονομιά κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης το 2021, δηλώνοντας ότι το κράτος οφείλει ένα «χρέος» στη Γαλλική Πολυνησία.

Οι κάτοικοι λένε ότι πρόκειται για κούφια λόγια. Η γαλλική κυβέρνηση έχει αργήσει να αναγνωρίσει τις συνέπειες του πυρηνικού της προγράμματος και οι προσπάθειες αποζημίωσης έχουν συχνά βουλιάξει στη γραφειοκρατία. Στα πρώτα επτά χρόνια μετά το 2010 και την ψήφιση νόμου περί αποζημίωσης, μόνο 11 θύματα είχαν αναγνωριστεί. Μέχρι το 2023, ο αριθμός αυτός είχε αυξηθεί σε μόλις 108, ένα κλάσμα εκείνων που πιστεύεται ότι έχουν πληγεί.

Ακτιβιστές όπως ο Όσκαρ Τεμαρού, ιδρυτής του κόμματος υπέρ της ανεξαρτησίας Tavini, υποστηρίζουν ότι το γαλλικό κράτος πρέπει να αναλάβει την ευθύνη για τις πράξεις του. «Είμαστε θύματα της πυρηνικής αποικιοκρατίας», υποστηρίζει, τονίζοντας την επείγουσα ανάγκη για δικαιοσύνη και αποζημιώσεις. Η έκκληση του Τεμαρού για απόδοση ευθυνών συμβαδίζει με ένα ευρύτερο κίνημα που υποστηρίζει την αποαποικιοποίηση της Γαλλικής Πολυνησίας.

Σύμφωνα με τα λόγια του δημάρχου Poareu: «Όλος ο χρυσός του κόσμου δεν είναι αρκετός για να μας αποζημιώσει. Ο παράδεισός μας είναι δηλητηριασμένος».