Μέσα στην ακατάστατα πανέμορφη και παρακμιακά κοσμοπολίτικη Ρώμη, μια μόνιμα ανοιχτή πόρτα ενός μικρού παράταιρου σπιτιού, λειτουργεί σαν μυστικό πέρασμα από τη Ρώμη στην Ινδία. Ένα μόνο βήμα και έπειτα αρκούν οι μυρωδιές, τα πρόσωπα και η μουσική για να σε μεταφέρουν, μέσα σε μια στιγμή, χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Ένα πραγματικά πολύ ισχυρό πολιτισμικό shock είναι η απόλυτη περιγραφή αυτού που σου προκαλείται μόλις διασχίσεις αυτήν την πόρτα αλλά και ένα ακατανόητο αίσθημα ηρεμίας, ασφάλειας και ειρήνης. Γράφει η Δάφνη Τσακυράκη – Φωτογραφίες: Άννα Αμπάτη

Ο λόγος για τον ναό Kalimandir, μια κοινότητα, ένας σύλλογος, αποκλειστικά αφιερωμένος στη λατρεία του Shiva και της Kali, των βασικών μυθοπλαστικών μορφών της Ινδουιστικής θρησκείας.

Ωστόσο, το Kalimandir είναι απροσδόκητα φιλόξενο και ανοιχτό σε οποιονδήποτε δηλώνει φανερά την οποιαδήποτε διαφορετική του θρησκεία, όμως που σέβεται τον τόπο λατρείας των πιστών του Ινδουισμού.

Ο ναός λοιπόν, φιλοξενεί προσκυνητές όλων των ειδών, μεταξύ των οποίων κυριαρχεί πλήρης ελευθερία και αποδοχή, δημιουργώντας εν τέλει μια μικρή κοινωνία, που οριακά θυμίζει την Πολιτεία του Πλάτωνα, με τους θιασώτες του ναού να συμμετέχουν στην κατασκευή, συντήρηση και επέκτασή του, ανάλογα με τις δυνατότητες και δεξιότητές τους. Επιπλέον, εντός της κοινότητας, διοργανώνονται μαθήματα, διαλέξεις, καλλιτεχνικές εκθέσεις, πολιτισμικά αφιερώματα, yoga, χορός, γλυπτική, ζωγραφική, χειροτεχνία, μουσική, θέατρο, hindi μαθήματα, ακόμα και μαθήματα ιταλικών.

Ακόμη αναλαμβάνει μια υποτυπώδη παραγωγή αλλά και διανομή τροφίμων, με ιδιαίτερη τάση βέβαια για την ινδική κουζίνα και οργανώνει εκδρομές σε μέρη που θεωρούνται ιερά στην Ινδουιστική θρησκεία. Εκτός αυτού, η κύρια δραστηριότητα του συλλόγου αποσκοπεί στην ένταξη όλων των αλλοδαπών στην Ιταλία, με σημαντικότερο στοιχείο, στην προσευχή που λαμβάνει χώρα στο εσωτερικό της κοινότητας, την προώθηση της παγκόσμιας ειρήνης και του σεβασμού στην διαφορετικότητα και πολυπολιτισμικότητα.

Όντας, προσωπικά, φιλικά προσκείμενη και αναπόσπαστα «δεμένη» με τη χαώδη Ινδία, τον αυθόρμητό της λαό, την «πολύχρωμη» της κουλτούρα αλλά και την Iνδουιστική θρησκεία ως αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνίας και του πολιτισμού, θα ήθελα να αναφέρω και κατά κάποιο τρόπο να εγγυηθώ για την αυθεντικότητα αυτής της μικρής κοινότητας, η οποία παρά τις ανέσεις και τις παροχές του δυτικού κόσμου, ζει την καθημερινότητα με πολύ παραδοσιακό τρόπο, σχεδόν θυμίζοντας μια τριτοκοσμική χώρα, που τουλάχιστον πληροί βασικές προϋποθέσεις επιβίωσης και υγιεινής.

Μια σημαντική πληροφορία σχετικά με το Kalimandir, αφορά τον άνθρωπο που συνέλαβε τη δημιουργία του. Ιδρυτής και διευθυντής του συλλόγου, ο baba Sandro, γνωστός και ως Krishna Nath, είναι Ιταλός, ο οποίος έζησε στην Ινδία για χρόνια, ασπάστηκε τον Ινδουισμό, φτάνοντας σε ένα ασκητικό θα λέγαμε στάδιο, εφόσον αυτοαποκαλείται baba και sadhu και «φοράει» μαλλιά ράστα.

Αποτελεί καταπληκτική σύμπτωση, το γεγονός ότι αναφορές για τα μαλλιά ράστα, πρωτοεμφανίζονται ιστορικά στις βεδικές γραφές τις Ινδουιστικής θρησκείας αλλά και σε συγγράμματα του ιδίου του Ρωμαίου αυτοκράτορα, Ιουλίου Καίσαρα. Συμβολικά τα μαλλιά ράστα εκφράζουν μια πνευματικότητα που συνεπάγεται ιδιαίτερα χαρίσματα γι’αυτόν που τα «φοράει», καθιστώντας τον αθάνατο ταξιδιώτη ανάμεσα στους δύο κόσμους αλλά και κύριο του στοιχείου της φύσης, της φωτιάς.

Ωραία όλα αυτά, όμως γιατί μιλάμε για το Kalimandir; Ας δούμε την όμορφη αυτή ιστορία πιο ρεαλιστικά και ας ερευνήσουμε την ύπαρξη αυτής της μικρής Ινδίας μέσα στη Ρώμη με μια πιο αποστασιοποιημένη ματιά.

Ας μιλήσουμε για την οικονομική πλευρά του πράγματος, την οποία σκόπιμα παρέλειψα να αναφέρω μέχρι στιγμής. Το Kalimandir και τα μέλη του συντηρούνται με δωρεές, τις οποίες παρέχουν οι διάφοροι επισκέπτες που βρίσκουν ενδιαφέρον σε αυτή την κουλτούρα ή εξασφαλίζονται μέσω κάποιας ψυχαχωγικής-πολιτισμικής δραστηριότητας που οργανώνει ο σύλλογος. Βέβαια, αρκετά από τα μέλη που συμβάλλουν στην συντήρηση του Kalimandir, έχουν ενσωματωθεί επαγγελματικά στη Ρώμη και δεν εξαρτώνται από τις προαναφερόμενες δωρεές.

Αντικειμενικά όμως, η κοινότητα αυτή, προς το παρόν, ευημερεί χάρη σε ένα γενικότερο ρεύμα, που αναδεικνύεται τα τελευταία χρόνια στο Δυτικό κόσμο, το οποίο είναι άμεσα συνυφασμένο με τις κουλτούρες της Ανατολής και αφορά συνήθως την υγεία, τη διατροφή, τη μόδα κλπ. Παρ’ όλ’ αυτά, πόση διάρκεια μπορεί να έχει αυτό; Εκτός αυτού, τι συνεπάγεται η επιβίωση κάποιων που βασίζεται στην καλή θέληση κάποιων άλλων;

Από πολιτικής άποψης, η Ιταλία και η Ινδία, ήταν πάντα δύο χώρες που είχαν πολύ καλές σχέσεις κυρίως λόγω της εμπορικής τους συνεργασίας.

Μολαταύτα, τα τελευταία τρία χρόνια, οι σχέσεις των δύο χωρών είναι πολύ τεταμένες, λόγω του συμβάντος που διαδραματίστηκε στη νότια Ινδία, στην περιοχή της Kerala, όπου δύο Ιταλοί πεζοναύτες σκότωσαν εν ψυχρώ δύο Ινδούς ψαράδες, φοβούμενοι πως ήταν πειρατές. Το ζήτημα πήρε τεράστιες διαστάσεις και οι κυβερνήσεις των δύο χωρών ενεπλάκησαν έντονα για να εξασφαλίσουν τη δικαιοσύνη που θα εξυπηρετούσε καλύτερα την κάθε χώρα. Με αμφότερες την Ιταλία και την Ινδία να μη συμβιβάζονται σε καμία συμφωνία όσον αφορά το πως θα τιμωρηθούν οι Ιταλοί πεζοναύτες, το συμβάν κατέληξε να «ψυχράνει» πολύ ισχυρά τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών.

Ας επιστρέψουμε στο Kalimandir, το οποίο αποτελεί μια μικρή Ινδία που προσπαθεί να ενσωματωθεί στην πόλη της Ρώμης. Τι επιπτώσεις έχει, άραγε, στην ενσωμάτωση των Ινδών μεταναστών στην Ιταλία, η τόσο έντονα τιμωρητική διάθεση της Ινδίας προς την Ιταλία; Μην ξεχνάμε ότι η κοινότητα των Ινδών στην Ιταλία, είναι η δεύτερη μεγαλύτερη στην Ευρώπη, μετά από αυτή της Αγγλίας.

Με το παραπάνω ερώτημα, περνάμε και στην κοινωνική διάσταση της ύπαρξης αυτής της κοινότητας εντός της πρωτεύουσας της Ιταλίας. Αναμφισβήτητα, υπάρχει η θετική όψη του νομίσματος, κατά την οποία μια ομάδα ανθρώπων προσπαθεί και ελπίζει να διατηρήσει την κουλτούρα και τις παραδόσεις της ενώ παράλληλα ενσωματώνεται σε μια καινούργια κοινωνία. Όμορφο, σεβαστό και σε έναν βαθμό επιτυχημένο, αφού παίζει ρόλο το ότι η κίνηση για την δημιουργία μιας τέτοιας κοινότητας έγινε από έναν Ιταλό, ως αντιπρόσωπο, θα λέγαμε, της χώρας υποδοχής.

Όπως ο ίδιος ο baba αναφέρει, η προσπάθειά του να δημιουργήσει αυτήν την κοινότητα ευόδωσε διότι ο ίδιος ήταν ικανός να δει την Ινδία μέσα από τα μάτια του, ως Ιταλός αλλά και να δει την Ιταλία με τα μάτια ενός Ινδού. Ο ίδιος έχει αφιερώσει τη ζωή του στον Ινδουισμό και στην πνευματικότητα του ρόλου του ως baba και σκοπός του έχει γίνει, οι πολυαγαπημένοι του Ινδοί που μεταναστεύουν στην Ιταλία να μην χάνουν αυτό που λέμε «να νιώθουν σαν στο σπίτι τους».

Ποια είναι όμως η αρνητική όψη του νομίσματος για τους Ινδούς που φεύγουν από το σπίτι τους αλλά στην πραγματικότητα παραμένουν τόσο εξαρτημένοι από αυτό; Καταφέρνουν πραγματικά να ενσωματωθούν στην κοινωνία της Ιταλίας, στην προκειμένη, της Ρώμης; Λειτουργεί αυτή η κοινότητα σαν ένα πολιτισμικό κέντρο όπου και Ιταλοί μπορούν να μάθουν τι σημαίνει η Ινδουιστική θρησκεία και παράδοση; Και η κοινωνία αυτή που δημιουργείται εντός της κοινότητας, παρά τη φιλοξενία που τη χαρακτηρίζει, πόσο ανοιχτή είναι στο να μάθει η ίδια για την θρησκεία, την κοινωνία, τον πολιτισμό ή την ιστορία της Ιταλίας;

Κλείνοντας, θα ήθελα να αναγνωρίσω την έντονη ύπαρξη του θρησκευτικού στοιχείου όσον αφορά την κοινότητα του Kalimandir. Κακά τα ψέμματα, το Kalimandir είναι ένας ναός (Kali mandir, δηλαδή, ναός της θεάς Kali) και κατά βάση μια θρησκευτική κοινότητα, η οποία, εύλογα, προσελκύει ανθρώπους που είναι με κάποιο τρόπο συνδεδεμένοι με τον Ινδουισμό. Το στοιχείο της θρησκείας είναι αυτό που ενώνει τους ανθρώπους που συγκεντρώνονται εκεί αλλά ταυτόχρονα και αυτό που τους περιορίζει όσον αφόρα τους ανθρώπους με τους οποίους θα συναναστραφούν, τα ζητήματα τα οποία θα συζητήσουν, ακόμα και το φαγητό το οποίο θα γευτούν.

Θα μπορούσαμε, λοιπόν, να παραδεχτούμε τις ευγενικές και αγνές προθέσεις του baba σχετικά με την επιθυμία και προσπάθειά του για την ενσωμάτωση των Ινδών στην Ιταλία, χωρίς όμως να παραβλέψουμε τις ενδεχόμενες αρνητικές κοινωνικές επιπτώσεις που μπορεί να δημιουργεί μια τέτοια κοινότητα στους εντασσόμενους. Το στοιχείο της θρησκείας, έντονα παρόν ως κοινωνική δραστηριότητα στην Ινδία, ίσως εν προκειμένω να λειτουργεί ως δίκοπο μαχαίρι όσο αφορά την κοινωνική ένταξη αυτών των ανθρώπων, επιφέροντας εν τέλει ως αποτέλεσμα τον αποκλεισμό τους.