Εκτός συγκλονιστικού απροόπτου ο Ζόραν Ζάεφ φαίνεται να διατηρεί την εξουσία στη Βόρεια Μακεδονία παρά την μεγάλη εκλογική ήττα του κόμματός του στις πρόσφατες δημοτικές εκλογές και την προσπάθεια της δεξιάς αντιπολίτευσης να του στερήσει την πλειοψηφία στη Βουλή. Ωστόσο από την ανάλυση της έμπειρης πολιτικής συντάκτριας Ντούσιθα Μαράγκια στο tvxs.gr, προκύπτει ότι δύσκολα ο βορειομακεδόνας πρωθυπουργός θα καταφέρει να εξαντλήσει τη θητεία του.

Κι αυτό διότι η δυσαρέσκεια των πολιτών είναι δεδομένη, η αντιπολίτευση θα εντείνει την πίεσή της και ο Ζόραν Ζάεφ έχει μπροστά του μια πολύ δύσκολη διαπραγμάτευση με τη Βουλγαρία, που φαίνεται διατεθιμένη να μπλοκάρει την ευρωπαϊκή προοπτική της Βόρειας Μακεδονίας για να πετύχει ριζικές αλλαγές στα σχολικά και πολιτιστικά προγράμματα του μικρού δυτικού της γείτονα. «Ο συμβιβασμός που καλείται να κάνει ο Ζάεφ με τη Βουλγαρία μπορεί να είναι μεγαλύτερος και πιο επώδυνος ακόμα και από τη Συμφωνία των Πρεσπών», λέει η συνομιλήτριά μας.

Ακολουθεί η συνέντευξη με την πολιτική συντάκτρια και επικεφαλής στο τμήμα Ειδήσεων του τηλεοπτικού σταθμού «Τηλεόραση 24», Ντούσιθα Μαράγκια.

Μπορεί ο Ζόραν Ζάεφ να διατηρεί την εξουσία, όμως παραμένει γεγονός ότι το κόμμα του, το SDSM, αποδοκιμάστηκε στις πρόσφατες δημοτικές εκλογές. Γιατί συνέβη αυτό;

Η ήττα ήταν όντως μεγάλη για το κόμμα του Ζόραν Ζάεφ. Μόνο 15 από τους υποψηφίους του κέρδισαν, ενώ στον αντίποδα βγήκαν νικητές 41 υποψήφιοι της αντιπολίτευσης του VMRO-DPMNE, μεταξύ αυτών και στην πόλη των Σκοπίων. Πρέπει ωστόσο να πούμε ότι σε απόλυτους αριθμούς έχασαν και οι δύο. Αθροιστικά οι υποψήφιοι του SDSM έχασαν 180.000 ψήφους σε σχέση με τις προηγούμενες δημοτικές εκλογές και οι αντίστοιχοι της αντιπολίτευσης 50.000. Είχαμε ακόμα 60.000 άκυρα και μεγάλη αποχή.

Θα έλεγα ότι ήταν τέσσερις οι παράγοντες που οδήγησαν η ήττα του Ζάεφ. Πρώτον, οιι περισσότεροι υποψήφιοι του SDSM ήταν ήδη δήμαρχοι που δεν είχαν καταφέρει να ικανοποιήσουν τις προσδοκίες του κόσμου. Δεύτερον, οι πολίτες έστειλαν ένα μήνυμα στον Ζάεφ πως δεν είναι ευχαριστημένοι από τη διακυβέρνησή του. Δεν πιστεύουν πως έχει κάνει αρκετά για την καταπολέμηση της διαφθοράς που μαστίζει τη χώρα. Είναι διάχυτη η αίσθηση ότι δεν μπορείς να κάνεις τίποτα χωρίς να συμμετέχεις σε κάποια πράξη διαφθοράς, ειδικά στη δημόσια διοίκηση.

Τρίτον, η κυβέρνηση του Ζάεφ έκανε πολύ μεγάλους συμβιβασμούς τα προηγούμενα χρόνια. Ήρθε σε συμβιβασμό με πρώην υπουργούς της κυβέρνησης Γκρουέφσκι, με βουλευτές που είχαν ανάμιξη στα βίαια γεγονότα της 27ης Απριλίου 2017 μέσα στη Βουλή. Ήμουν ανάμεσα στους τραυματίες τότε. Τέταρτος παράγοντας και πιο πρόσφατος, το γεγονός ότι ο Ζάεφ δεν έκανε αποδεκτή την παραίτηση του υπουργού Υγείας μετά την τραγωδία με τους 14 ασθενείς που κάηκαν ζωντανοί μέσα στο νοσοκομείο covid, στις 9 Σεπτεμβρίου.

Όταν ο Ζάεφ ανέβηκε στην εξουσία, ο λαός περίμενε να φέρει περισσότερη δικαιοσύνη και οι άνθρωποι που τοποθέτησε καίριες θέσεις να δουλέψουν για το δημόσιο συμφέρον. Στην κοινή γνώμη υπάρχει η πεποίθηση ότι ορισμένοι υπουργοί και συνεργάτες του Ζάεφ δεν έπρεπε να βρίσκονται στις θέσεις τους. Συνεπώς η δυσαρέσκεια του κόσμου έχει χτιστεί από πολλά μικρά κομμάτια.

Πώς προέκυψε η εικόνα της πτώσης της κυβέρνησης;

Τη νύχτα των εκλογών, υπό το βάρος της ήττας, ο Ζάεφ δήλωσε ότι παραιτείται αλλά στη συνέχεια αναίρεσε αυτή του την απόφαση. Το VMRO-DPMNE με ηγέτη τον Χριστιάν Μιτσκόφσκι είχε ήδη συμμαχία στις δημοτικές εκλογές με το αλβανικό κόμμα «Συμμαχία για την Αλβανία» και ύστερα από αυτή την εξέλιξη ήρθε σε συνεννόηση και με το αλβανικό κόμμα που στήριζε μέχρι πρότινος την κυβέρνηση, το BESA. Έτσι πίστεψαν ότι έχουν τους 61 βουλευτές που απαιτούνται για να υπερψηφιστεί η πρόταση μομφής.

Και τί άλλαξε την Πέμπτη; Πώς ο Ζάεφ διατήρησε τη θέση του;

Το πρωί της Πέμπτης, πριν την καθοριστική ψηφοφορία, εξαφανίστηκε ο Κάστριοτ Ρετζέπι, βουλευτής του BESA. Αν και στις 11:15 είχε κάνει μια ανάρτηση στη σελίδα του στο Facebook, όλη την ημέρα η αντιπολίτευση τον έψαχνε, κι εμείς περιμέναμε να δούμε τί θα γίνει. Εκπρόσωποι του κόμματός του δήλωσαν την εξαφάνισή του στην Αστυνομία.

Εκείνος τελικά έκανε ανάρτηση στο Facebook το απόγευμα, λέγοντας ότι είναι καλά παρόλο που διέτρεξε κάποιο κίνδυνο και πως είναι με την ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Είπε μάλιστα ότι  έχει στην κατοχή του πληροφορίες που αφορούν στις διαπραγματεύσεις με την ΕΕ που θα γίνουν τον Δεκέμβριο και δε θέλει να είναι εκείνος που θα τις καταστρέψει. Ανακοίνωσε επίσης ότι τη Δευτέρα θα κάνει συνέντευξη Τύπου, κρατώντας ωστόσο τον τόπο διεξαγωγής της κρυφό.

Πώς εξηγείτε την εξέλιξη αυτή;

Δεν γνωρίζω με σιγουριά. Νομίζω πως ο Ρετζέπι ήρθε σε συμφωνία με τον Ζάεφ και με το μεγαλύτερο από τα αλβανικά κόμματα, την «Δημοκρατική Ένωση για την Ένταξη» του Άλι Αχμέτι που συμμετέχει σε όλες τις κυβερνήσεις τα τελευταία 20 χρόνια. Ίσως συμφώνησαν για κάποια θέση σε δημόσιο αξίωμα.
Στη Βόρεια Μακεδονία έχει ξανασυμβεί κάτι τέτοιο. Όταν θα ψηφίζονταν οι αλλαγές στο σύνταγμα σχετικά με το όνομα, ορισμένοι βουλευτές από το VMRO-DPMNE άλλαξαν τελευταία στιγμή στάση ψηφίζοντας υπέρ των συνταγματικών αλλαγών. Οι φήμες στα πολιτικά και δημοσιογραφικά γραφεία λένε ότι κάποιοι από αυτούς είχαν ανοιχτές υποθέσεις στη Δικαιοσύνη και το VMRO-DPMNE έχει καταγγέλλει επίσημα ότι χρηματίστηκαν. Δεν υπάρχουν αποδείξεις γι΄αυτά βέβαια.

Και τώρα τί θα γίνει; Πώς βλέπετε να εξελίσσονται τα πράγματα;

Τώρα ο Ζάεφ και οι σύμμαχοί του έχουν 59 βουλευτές από τους 120. Το VMRO-DPMNE με την «Συμμαχία για την Αλβανία» και τους συμμάχους τους έχουν 60. Και έχουμε τον Κάστριοτ Ρετζέπι που ακόμα δεν γνωρίζουμε εάν θα στηρίξει τον Ζάεφ ως βουλευτής της συμπολίτευσης μέσα στη Βουλή. Όμως η πλευρά του Ζάεφ ανακοίνωσε ότι σύντομα θα αυξήσει την κοινοβουλευτική δύναμη και οι φήμες λένε ότι το αλβανικό κόμμα «Alternativa» με τέσσερις βουλευτές που έως τώρα βρισκόταν στο αντιπολιτευτικό μπλοκ θα στηρίξει τελικά την κυβέρνηση. Αν συμβεί αυτό, ο Ζάεφ θα έχει την υποστήριξη 63 ή 64 βουλευτών, αντί για μόλις 61 που είχε έως τώρα.

Η πλειοψηφία αυτή μοιάζει σταθερή αλλά δε νομίζω πως αρκεί στον Ζάεφ για να κυβερνήσει δύο ακόμα χρόνια, μέχρι δηλαδή τις προγραμματισμένες εκλογές. Πιστεύω πως μέσα στο 2022 θα πάει σε πρόωρες βουλευτικές εκλογές. Δε θα αντέξει την πίεση.

Εφόσον φαίνεται να περνάει δύο τόσο δύσκολα εμπόδια όπως η συντριπτική ήττα στις βουλευτικές εκλογές και η πρόταση μομφής, τί θα τον αναγκάσει να πάει σε πρόωρες εκλογές;

Η πίεση από την αντιπολίτευση θα είναι ακόμα μεγαλύτερη αν και θα τους πάρει λίγο χρόνο να ανασυνταχθούν μετά τη χθεσινή τους ήττα. Μην ξεχνάμε ότι πριν μία εβδομάδα ο αρχηγός τους Μιτσκόφσκι πανηγύριζε την πτώση της κυβέρνησης…

Όμως ακόμη μεγαλύτερη πρόκληση για τον Ζάεφ είναι ο μεγάλος συμβιβασμός που καλείται να κάνει με τη Βουλγαρία. Θα είναι μεγαλύτερος και πιο επώδυνος ακόμα και από τη Συμφωνία των Πρεσπών.  Η αλλαγή του ονόματος της χώρας ήταν μεγάλος συμβιβασμός αλλά ο λαός ήταν έτοιμος γι’ αυτόν. Ήταν ένα πρόβλημα δεκαετιών και οι πολίτες γνώριζαν ότι αργά ή γρήγορα θα έπρεπε να αλλάξει το όνομα της χώρας. 

Όμως με τη Βουλγαρία το πρόβλημα προέκυψε πολύ πρόσφατα. Από φίλη χώρα, εδώ και ένα περίπου χρόνο η Βουλγαρία έχει γίνει ο απόλυτος αντίπαλος της Βόρειας Μακεδονίας. Αρνείται σχεδόν την ύπαρξη της χώρας μας, αμφισβητεί τον πολιτισμό, τη γλώσσα μας, τα πάντα. Απαιτεί αλλαγές στα σχολικά μας προγράμματα και απειλεί ότι θα μπλοκάρει τις διαδικασίες ένταξής μας στην ΕΕ.

Ο Ζάεφ διαβεβαιώνει ότι δε θα προχωρήσει σε σημαντικές παραχωρήσεις αλλά δεν ξέρω κατά πόσο θα τα καταφέρει. Από την πρώτη φορά που ανέβηκε στην εξουσία είχε υποσχεθεί στο λαό ένα μέλλον στην ΕΕ και τον ΝΑΤΟ. Αν θέλει να το πετύχει, θα πρέπει το συντομότερο να καταλήξει σε μια συμφωνία με τη Βουλγαρία. Το Δεκέμβριο υπάρχει σύνοδος κορυφής. Βέβαια στη Βουλγαρία βρίσκονται σε πολιτική αστάθεια και δε νομίζω πως υπάρχουν ευήκοα ώτα για οποιαδήποτε συμφωνία. Η κατάσταση είναι πολύπλοκη.