Επιστήμονες του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας «Φιλντ» του Σικάγου κατάφεραν να «δουν» κάτω από τα περιτυλίγματα αρχαίων αιγυπτιακών μουμιοποιημένων ανθρώπινων λειψάνων για να αποκαλύψουν νέες λεπτομέρειες σχετικά με την ταυτότητά τους, και τον τρόπο με τον οποίο προετοιμάστηκαν για τη μετά θάνατον ζωή, λύνοντας με αυτόν τον τρόπο, μεταξύ άλλων, και το μυστήριο του πώς μια διαβόητη αιγυπτιακή μούμια τοποθετήθηκε μέσα σε ένα φέρετρο που δεν είχε ορατό άνοιγμα.

Τον Σεπτέμβριο, μέλη του προσωπικού μετέφεραν 26 από τις μούμιες που εκτίθενται στο μουσείο σε ειδικά κατασκευασμένα καροτσάκια στο χώρο στάθμευσης για να τα περάσουν από έναν κινητό αξονικό τομογράφο, δημιουργώντας χιλιάδες ακτινογραφίες των μουμιών και των φέρετρών τους. Όταν συνδυάστηκαν, οι ακτίνες Χ δημιούργησαν τρισδιάστατες εικόνες που αποκάλυψαν τους σκελετούς και τα αντικείμενα στο εσωτερικό τους.

Οι επιστήμονες μπόρεσαν να δουν τη σαρκοφάγο της μούμιας με το όνομα Lady Chenet-aa για πρώτη φορά για να καταλάβουν τελικά πώς ταριχεύτηκε πριν από 3.000 χρόνια, καθότι προσπαθούσαν επί σειρά ετών να βρούν ένα άνοιγμα στο φέρετρο – πέρα από μόνο ένα μικροσκοπικό κενό κοντά στα πόδια της που δεν θα ήταν αρκετά μεγάλο για να χωρέσει το σώμα της.

Η ομάδα μπόρεσε επίσης να διακρίνει πληροφορίες σχετικά με την ηλικία της, τη διατροφή της και πώς οι ταριχευτές την προετοίμασαν για τη μετά θάνατον ζωή, ενώ αποκάλυψε επίσης ότι οι ταριχευτές αντικατέστησαν τα μάτια της με τεχνητά για να διασφαλίσουν ότι δεν θα αλλοιωθούν με την πάροδο του χρόνου.

Η πιο ασυνήθιστη πτυχή του φέρετρου της «Λαίδης» Chenet-aa ήταν το γεγονός ότι δεν φαινόταν να υπάρχουν ραφές ή ανοίγματα που θα επέτρεπαν στους ταριχευτές να τοποθετήσουν το σώμα της μέσα.

Οι τρισδιάστατες εικόνες της σπονδυλικής του στήλης έδειχναν ότι δεν έπασχε από ασθένειες που σχετίζονται με τη σωματική εργασία και τα καλά διατηρημένα δόντια αντανακλούσαν ότι είχε πρόσβαση σε ποιοτική τροφή που ήταν διαθέσιμη μόνο στις ελίτ.

Ο πρωταρχικός στόχος της έρευνάς τους ήταν να δείξουν ότι οι μούμιες ήταν άνθρωποι και δεν είναι απλώς αντικείμενα τέχνης, σύμφωνα με το μουσείο.

Ενώ οι σαρώσεις χρειάστηκαν περίπου τέσσερις ημέρες για να ολοκληρωθούν, η επεξεργασία και η ανάλυση των τρισδιάστατων απεικονίσεων μπορεί να διαρκέσει έως και τρία χρόνια, δήλωσε ο Τζέι Πι Μπράουν, ανώτερος συντηρητής ανθρωπολογίας στο μουσείο.

«Από αρχαιολογική άποψη, είναι απίστευτα σπάνιο να έχεις τη δυνατότητα να ερευνήσεις ή να δεις την ιστορία από την οπτική γωνία ενός μεμονωμένου ατόμου», δήλωσε η Στέισι Ντρέικ, υπεύθυνη συλλογών ανθρώπινων λειψάνων στο Μουσείο Φιλντ. «Αυτός είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να δούμε ποιοι ήταν αυτοί οι άνθρωποι – όχι μόνο τα πράγματα που έφτιαχναν και τις ιστορίες που έχουμε επινοήσει γι’ αυτούς, αλλά τα πραγματικά άτομα που ζούσαν εκείνη την εποχή».

Λύνοντας τo μυστήριο

Η Lady Chenet-aa έζησε πριν από περίπου 3.000 χρόνια κατά τη διάρκεια της 22ης Δυναστείας στην Αίγυπτο.

Οι νέες σαρώσεις βοήθησαν τους επιστήμονες να εκτιμήσουν ότι η υψηλού κύρους γυναίκα πέθανε στα τέλη της δεκαετίας της ηλικίας των 30 με τις αρχές των 40 ετών, ενώ η φθορά στα δόντια της δείχνει ότι η τροφή που έτρωγε περιείχε κόκκους άμμου που είναι τραχείς στο σμάλτο των δοντιών.

Στην τραχεία της τοποθετήθηκε ειδική «γέμιση» για να διασφαλιστεί ότι ο λαιμός της δεν θα κατέρρεε, και στις κόγχες των ματιών της τοποθετήθηκαν τεχνητά μάτια για να διασφαλιστεί ότι θα τα είχε στη μετά θάνατον ζωή, δήλωσε η Ντρέικ.

«Οι προσθήκες είναι πολύ κυριολεκτικές», δήλωσε ο Μπράουν. «Αν θέλεις μάτια, τότε πρέπει να υπάρχουν φυσικά μάτια, ή τουλάχιστον κάποια φυσική αναφορά σε μάτια. Θα βάλουν ένα προσθετικό για να βεβαιωθούν ότι έχεις όλα όσα χρειάζεσαι όταν πας στη μετά θάνατον ζωή».

Η Lady Chenet-aa τυλίχτηκε σε ακριβά στρώσεις λινών πριν τοποθετηθεί σε ένα διακοσμημένο φέρετρο, ή σε ένα κουτί κηδείας που έμοιαζε με «παπιέ-μασέ.» Αλλά το μεγαλύτερο μυστήριο σχετικά με την Αιγύπτια ήταν το πώς τοποθετήθηκε στο κουτί εξ αρχής.

Δεν υπήρχαν ορατές ραφές, και μόνο ένα μικροσκοπικό άνοιγμα στα πόδια – όχι αρκετά ευρύ για να χωρέσει το σώμα και να «γλιστρήσει» μέσα στο κουτί.

Οι νέες σαρώσεις αποκάλυψαν για πρώτη φορά την κάτω πλευρά του χαρτοκιβωτίου, δείχνοντας ότι το κουτί ήταν ουσιαστικά δεμένο με κορδόνι στο πίσω μέρος πριν επιχριστεί για να δημιουργήσει μια απρόσκοπτη αισθητική, είπε ο Μπράουν.

Η ομάδα είπε ότι οι ταριχευτές έστησαν τη μούμια όρθια και ότι το κουτί κατέστη πιο μαλακό με επιπλέον υγρασία για να γίνει εύκαμπτο, ώστε να μπορέσουν να το πλάσουν στενά γύρω από το σώμα. Μια σχισμή κόπηκε στο πίσω μέρος του χαρτονιού ώστε να τοποθετηθεί το σώμα μέσα, και στη συνέχεια έκλεισε και δέθηκε με κορδόνι.

Αν και η αξονική τομογραφία δεν μπορεί να ανιχνεύσει χρώματα, αποκάλυψε τα καλλιτεχνικά σχέδια που χαράχτηκαν στην κορυφή του χαρτονιού, συμπεριλαμβανομένων των εσοχών για τα γόνατα.

Φροντίδα των μουμιοποιημένων προσώπων

Στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν οι αρχαιολόγοι ανακάλυπταν μούμιες στις ερήμους της Αιγύπτου, τις ξετύλιγαν για να δουν τι θα μπορούσαν να μάθουν. Τώρα, η έμφαση δίνεται στην προστασία των μουμιοποιημένων ατόμων για να τους βοηθήσουν να διαρκέσουν για χιλιάδες ακόμη χρόνια, τόνισε ο Μπράουν.

Σήμερα, οι πρακτικές γύρω από τα μουμιοποιημένα άτομα έχουν αλλάξει για να δείξουν σεβασμό στον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζονται και εκτίθενται τα ανθρώπινα λείψανα σε μουσειακά περιβάλλοντα, δήλωσε η Ντρέικ. Το Μουσείο Φιλντ είχε επίσης συνομιλίες με Αιγύπτιους εκπροσώπους για την επιστροφή των μουμιών στην Αίγυπτο, αλλά οι αξιωματούχοι αυτοί ζήτησαν να παραμείνουν οι μούμιες στο μουσείο του Σικάγου, όπως είπε.