Τόνοι μελάνι έχουν ήδη χυθεί από αναλυτές σε όλη την Ευρώπη (ακόμη και στη χώρα μας εν μέσω των πασχαλινών διακοπών) αναφορικά με το λεγόμενο «μήνυμα» που έστειλε το αποτέλεσμα των ισπανικών εκλογών αλλά και το «σταυρόλεξο» της επόμενης μέρας. Κι είναι αλήθεια ότι λόγω και των ιδιαίτερων στοιχείων που ενυπάρχουν στη συγκεκριμένη χώρα της Ιβηρικής –λόγω των αυτονομιστικών τάσεων στην Καταλονία και την χώρα των Βάσκων– τίποτα δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένο σε ό,τι αφορά τις κυβερνητικές συνεργασίες, ενώ είναι δεδομένο πως καμιά σχετική κίνηση δε πρόκειται να γίνει -δημοσίως τουλάχιστον- μέχρι και τη διεξαγωγή των ευρωεκλογών.

Υπάρχουν όμως κάποια συμπεράσματα, στα οποία θα μπορούσε σχετική ασφάλεια να αναφερθεί κάνεις:

Η επιβράβευση της προοδευτικής – αντιδεξιάς ατζέντας Σάντσεθ

Ένα από τα δεδομένα που έχουμε μετά τις ισπανικές κάλπες έχει να κάνει με τη σαφή επικράτηση των Σοσιαλιστών. Ο Πέδρο Σάντσεθ μπορεί να απέχει αρκετά από την αυτοδυναμία, αλλά είδε το κόμμα του να κερδίζει για πρώτη φορά μετά από τρεις εκλογικές μάχες και μάλιστα με σημαντική διαφορά από τον παραδοσιακό αντίπαλό του, το Λαϊκό Κόμμα.

Ένα δεύτερο δεδομένο έχει να κάνει με το ότι η συγκεκριμένη νίκη βασίστηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό στην υιοθέτηση προοδευτικής ατζέντας από τους Σοσιαλιστές. Ας μην ξεχνάμε ότι ήταν ο Πέδρο Σάντσεθ που είχε παραιτηθεί μετά τις επαναληπτικές εκλογές το καλοκαίρι του 2016 από την ηγεσία του κόμματος της τότε αξιωματικής αντιπολίτευσης αρνούμενος να δεχθεί την στήριξη κυβέρνησης υπό τον Μαριάνο Ραχόι, όπως απαιτούσε την εποχή εκείνη το «βαθύ» και διεφθαρμένο σύστημα των Σοσιαλιστών. Η καμπάνια λοιπόν που ξεκίνησε τότε ο ίδιος και οδήγησε στην θριαμβευτική επανεκλογή στην ηγεσία του PSOE τον Μάιο του 2017 είχε ως βασικό πρόταγμα την ανάγκη «αριστερής στροφής».

Μετά την επανεκλογή του όχι μόνο άνοιξε την πόρτα του διαλόγου στην ριζοσπαστική Αριστερά -κάτι που αποτελούσε ταμπού για ένα μεγάλο τμήμα των Σοσιαλιστών- αλλά οδήγησε στην αποστρατεία πολλά στελέχη του κόμματος που για ευνόητους λόγους ήθελαν συνέχιση της συνεργασίας με τη Δεξιά. Κάπως έτσι κατάφερε μετά το ξέσπασμα του σκανδάλου Γκουρτιέλ , το οποίο άγγιζε την ηγεσία του Λαϊκού Κόμματος, να πετύχει σε συνεργασία με τους Podemos  την πτώση του Μαριάνο Ραχόι, συγκροτώντας- με την στήριξη των τελευταίων αλλά και καταλανικών και βάσκικων αυτονομιστικών κομμάτων- κυβέρνηση μειοψηφίας.

Φρόντισε δε να κερδίσει προκαταβολικά την εύνοια των αγορών αλλά και των Βρυξελλών τοποθετώντας δίνοντας το υπουργείο Οικονομικών στην πρώην γενική διευθύντρια Προϋπολογισμού της Κομισιόν, Νάντια Καλβίνο.

Σε κάθε περίπτωση όμως κατά τη σύντομη πρώτη διακυβέρνησή του έσπευσε να υιοθετήσει αλλά και να εφαρμόσει αρκετά από τα αιτήματα των Podemos, με πιο χαρακτηριστικό αυτό τη αύξησης του κατώτατου μισθού κατά 22%. Παράλληλα, καθ’ όλη τη διάρκεια τη προεκλογικής περιόδου επένδυσε στην προοδευτική ατζέντα, κάτι για το οποίο επιβραβεύτηκε από τους Ισπανούς στις κάλπες στέλνοντας σαφές μήνυμα στην Ευρώπη.

Θα πρέπει να σημειωθεί δε πως οι Σοσιαλιστές ευνοήθηκαν και από την εσωστρέφεια στην οποία φαίνεται πως είχαν περιπέσει το τελευταίο διάστημα οι  Podemos, οι οποίοι βρέθηκαν στη δίνη εσωτερικών αντιπαραθέσεων αναφορικά με το πολιτικό και ιδεολογικό στίγμα του κόμματος, χάνοντας μάλιστα και μια μερίδα σημτνικών στελεχών του.

Η πανωλεθρία του Λαϊκού Κόμματος ήλθε από τα.. ακροδεξιά

Εκτός των παραπάνω, οι ισπανικές εκλογές σημαδεύτηκαν τόσο από την κατάρρευση των ποσοστών του άλλοτε κραταιού Λαϊκού Κόμματος όσο και την δυναμική είσοδο ενός ακροδεξιού μορφώματος, όπως το Vox, για πρώτη φορά μετά το 1982. Τα δύο παραπάνω φαινόμενα λειτουργούν δε ως συγκοινωνούντα δοχεία.

Κι αυτό γιατί η νέα ηγεσία του Λαϊκού Κόμματος, υπό τον Πάμπλο Κασάδο, έδειξε να «στρίβει» συνειδητά πολύ δεξιότερα το πηδάλιο. Θεώρησε δε προνομιακό πεδίο για να το πράξει αυτό το καταλανικό ζήτημα, όπου η ρητορική του ταυτίστηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό με εκείνη του Vox. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως το μέχρι πρότινος κυβερνών κόμμα  δε δίστασε να συνδιοργανώσει μαζί με το εν λόγω ακροδεξιό μόρφωμα συγκεντρώσεις κατά του Παμπλο Σάντσεθ, τον οποίο κατηγορούσαν ως «προδότη» επειδή δεχόταν να διεξάγει διαπραγματεύσεις με τους Καταλανούς αυτονομιστές. Επιπλέον, επιχείρησε να «νομιμοποιήσει» στη συνείδηση ενός τμήματος της ισπανικής κοινωνίας τη συνεργασία με την ακροδεξιά, προχωρώντας σε  συγκυβέρνηση με το Vox μετά τις πρόσφατες τοπικές εκλογές στην Ανδαλουσία. 

Η συγκεκριμένη στρατηγική εκ των πραγμάτων αποδείχτηκε καταστροφική για το Λαϊκό Κόμμα. Από τη μια, γιατί οι Ισπανοί αποδείχτηκε πως δεν είχαν -στην πλειονότητά τους- την καταδίκη κανενός «προδότη». Από την άλλη, γιατί οδήγησε στην τεράστια διαρροή ψηφοφόρων από το Λαϊκό Κόμμα σε δύο κατευθύνσεις: η μια -και βασική- ήταν φυσικά αυτή του Vox, το οποίο έχοντας επενδύσει στο καταλανικό ζήτημα, κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη του 10,3% των Ισπανών ψηφοφόρων. Οι αναλύσεις δε καταδεικνύουν πως σε αντίθεση με άλλα ευρωπαϊκά ακροδεξιά κόμματα, τα οποία είχαν κύρια απεύθυνση στα λαϊκά στρώματα, το Vox δείχνει να αντλεί τη δύναμή του από τα μεσαία κι ανώτερα στρώματα, τα οποία στήριζαν παραδοσιακά το Λαϊκό Κόμμα.

Η άλλη κατεύθυνση ήταν εκείνη των κεντροδεξιών Ciududanos, οι οποίοι μπορεί να είχαν ανάλογη στάση με το Λαϊκό Κόμμα και το Vox στο καταλανικό ζήτημα, όμως δεν είχαν το βάρος των μεγάλων σκανδάλων, όπως το μέχρι πρότινος κυβερνών κόμμα. Με αυτό τον τρόπο, το κόμμα του ΄Αλμπερτ Ριβέρα κατάφερε να βρεθεί μια ανάσα από την τρίτη θέση, διεκδικώντας να γίνει ο βασικός πυλώνας της αντιπολίτευσης.

Επιπλέον, υπάρχει και μια ακόμη παράπλευρη απώλεια από την υπερ-δεξιά στροφή του Λαϊκού Κόμματος κι αυτή δεν είναι άλλη από την έμμεση ενίσχυση των Σοσιαλιστών. Είναι χαρακτηριστικό πως δεν ήταν λίγοι εκείνοι που δήλωσαν πως ψήφισαν το PSOE, αποκλειστικά και μόνο υπό τον φόβο μιας ενδεχόμενης κυβερνητικής συνεργασίας με τη συμμετοχή του  Vox.

 Και τώρα;

Η ιδέα μιας συγκυβέρνησης Σοσιαλιστών-Ciududanos, η οποία είναι αλήθεια πως ακουγόταν πολύ ευχάριστα στα αυτιά της οικονομικής ελίτ αλλά και των τεχνοκρατών των Βρυξελλών, ουσιαστικά «κάηκε» πριν καν πέσει στο τραπέζι. Αρχικά ήταν η «λαϊκή απαίτηση» στους κόλπους των Σοσιαλιστών ακόμη από το βράδυ των επινίκιων των εκλογών, με το συγκεντρωμένο πλήθος να ζητάει από τον Πάμπλο Σάντσεθ τη συνέχιση μιας συνεργασίας σε προοδευτική κατεύθυνση. Δυο μέρες μετά ήρθε και η δήλωση του επικεφαλής των  Ciududanos, Άλπερτ Ριβέρα, περί της ανάγκης να παίξει το κόμμα του το ρόλο «υπεύθυνης αντιπολίτευσης» για να τελειώσει κάθε σκέψη για κυβερνητική συνεργασία.

Από την άλλη, ούτε η προοδευτική κυβερνητική συμμαχία είναι πολύ εύκολη υπόθεση για πολλούς. Στους κόλπους των Σοσιαλιστών κυοφορείται η ιδέα της επανάληψης μιας κυβέρνησης μειοψηφίας, με επιμέρους κοινοβουλευτικές συγκλίσεις επί καίριων ζητημάτων με τους Podemos κι άλλα μικρά κόμματα. Δεν είναι άλλωστε τυχαία η χθεσινή σχετική δήλωση της αντιπροέδρου της ισπανικής κυβέρνησης, Κάρμεν Κάλβο.

Με τη συγκεκριμένη πάντως ιδέα δε συμφωνεί ο Πάμπλο Ιγκλέσιας, ο οποίος προσανατολίζεται σε προγραμματική κυβερνητική συνεργασία.

Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε και το ανοιχτό καταλανικό μέτωπο του Πάμπλο Σάντσεθ, το οποίο άλλωστε είχε οδηγήσει την πτώση της κυβέρνησής του πριν από δυο μήνες. Αναλυτές πάντως εκτιμούν πως η ενίσχυση μετριοπαθών κομμάτων στην Καταλονία είναι πιθανό να διευκολύνει το έργο του Ισπανού πρωθυπουργού στην αναζήτηση νέας κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας. Την ίδια στιγμή όμως είναι δεδομένο πως η -εν εξελίξει- δίκη 12 στελεχών του αυτονομιστικού κινήματος θα συνεχίσει να αποτελεί ένα «σοβαρό αγκάθι».

Σε κάθε περίπτωση, η «επόμενη μέρα» των ισπανικών εκλογών έχει πολλά επεισόδια μπροστά της…