Είναι σαν σειρά ναρκω-θρίλερ: ο Ισμαέλ Ζαμπάντα Γκαρσία, ο καταζητούμενος αρχηγός του καρτέλ της Σιναλόα και γνωστός ως El Mayo, συνελήφθη από τις αμερικανικές αρχές, αφού παρασύρθηκε σε παγίδα από τον Χοακίν Γκουζμάν Λόπεζ, γιο του διαβόητου βαρόνου ναρκωτικών «El Chapo» Γκουζμάν. Ενα ακόμη επεισόδιο του αδιέξοδου «πολέμου εναντίον των ναρκωτικών»;

Επικηρυγμένος με 15 εκατ. $ από τις ΗΠΑ, ο Ζαμπάντα Γκαρσία, 76 ετών, ήταν κεντρικό πρόσωπο του καρτέλ Σιναλόα, της εγκληματικής οργάνωσης που ελέγχει επί δεκαετίες τη διακίνηση ναρκωτικών προς τις ΗΠΑ. Η σύλληψή του ενορχηστρώθηκε όχι με παραδοσιακές τακτικές επιβολής του νόμου, αλλά μέσω μιας προδοσίας από κάποιον που θεωρούσε σύμμαχό του.

Σύμφωνα με όλα τα υπάρχοντα δεδομένα ο Χοακίν Γκουζμάν Λόπεζ, σε συνεργασία με τις αμερικανικές αρχές, εξαπάτησε τον El Mayo, ότι δήθεν ταξίδευαν για να επιθεωρήσουν ακίνητα στο βόρειο Μεξικό. Αλλά στις 26 Ιουλίου το αεροπλάνο προσγειώθηκε στο Τέξας και ο αρχηγός του καρτέλ της Σιναλόα στα χέρια των Αμερικανών ομοσπονδιακών πρακτόρων.

Ο Γκουζμάν Λόπεζ, 38 ετών, πιστεύεται ότι κατέχει σημαντική θέση στο καρτέλ Σιναλόα, ιδίως μετά τη σύλληψη του πατέρα του και την έκδοσή του στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Οι επιπτώσεις της υπόθεσης εκτείνονται πολύ πέρα από τη σύλληψη ενός από τους πλέον καταζητούμενους βαρόνους ναρκωτικών. Έχει προκαλέσει σοκ στο καρτέλ Σιναλόα, το οποίο βρίσκεται υπό αυξανόμενη πίεση τόσο από τις μεξικανικές όσο και από τις αμερικανικές αρχές. Ο Eduardo Guerrero, αναλυτής ασφαλείας, λέει ότι τέτοιες προδοσίες θα μπορούσαν να προκαλέσουν έναν «πόλεμο εντός της Σιναλόα», πυροδοτώντας κύματα βίας σε όλο το Μεξικό.

Το FBI και το Υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας παρακολουθούσαν στενά τον Γκουζμάν Λόπεζ και οι μυστικές διαπραγματεύσεις μαζί του οδήγησαν στην «προδοσία» του El Mayo. Αυτό εγείρει ηθικά ερωτήματα σχετικά με τις μεθόδους που χρησιμοποιούν οι αρχές επιβολής του νόμου στην προσπάθειά τους να εξαρθρώσουν τις οργανώσεις διακίνησης ναρκωτικών. Καλλιεργούν συμμαχίες με εγκληματίες, και αν ναι, με ποιο κόστος;

Στο Μεξικό, η υπουργός Ασφαλείας Rosa Icela Rodríguez δήλωσε ότι η μεξικανική κυβέρνηση δεν έπαιξε κανένα ρόλο στη σύλληψη και δεν γνώριζε για την επιχείρηση μέχρι να ενημερωθεί από την πρεσβεία των ΗΠΑ. Ο πρόεδρος Andrés Manuel López Obrador ζήτησε μια «πλήρη έκθεση» από την αμερικανική κυβέρνηση, τονίζοντας την ανάγκη σεβασμού και διαφάνειας στις διμερείς σχέσεις.

Η σύλληψη ενδέχεται να έχει και πολιτικές προεκτάσεις. Εάν ο Ισμαέλ Ζαμπάντα Γκαρσία, επιλέξει να συνεργαστεί με τις αμερικανικές αρχές, θα μπορούσε να παράσχει ανεκτίμητες πληροφορίες για την εσωτερική λειτουργία του καρτέλ Σιναλόα και τις σχέσεις μεταξύ του οργανωμένου εγκλήματος και των κρατικών αξιωματούχων στο Μεξικό.

Παρά τη σημασία αυτής της σύλληψης, οι εμπειρογνώμονες προειδοποιούν να μην θεωρηθεί ως μοιραίο πλήγμα για το καρτέλ Σιναλόα ή το ευρύτερο δίκτυο διακίνησης ναρκωτικών. Το καρτέλ έχει επιδείξει αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα, επιβιώνοντας από τη σύλληψη των ηγετών του στο παρελθόν.

Ο συνεχιζόμενος πόλεμος κατά των ναρκωτικών έχει αποδειχθεί μια καταστροφική αποτυχία, υπογραμμίζοντας την επείγουσα ανάγκη για μια ριζική επανεξέταση της προσέγγισής μας στην πολιτική για τα ναρκωτικά. Για δεκαετίες, οι κυβερνήσεις, ιδίως στις ΗΠΑ και το Μεξικό, έχουν εμπλακεί σε μια στρατηγική που δίνει προτεραιότητα στην καταστολή έναντι της δημόσιας υγείας, οδηγώντας σε καταστροφικές συνέπειες για τις κοινότητες, που άμεσα εμπλέκονται στις εχθροπραξίες.

Αυτός ο πόλεμος όχι μόνο απέτυχε να περιορίσει τη διακίνηση και τη χρήση ναρκωτικών, αλλά έχει επίσης επιδεινώσει τη βία, τη διαφθορά και την κοινωνική αστάθεια. Η καταδίωξη των βαρόνων των ναρκωτικών έχει οδηγήσει σε αμέτρητες απώλειες ζωών – όχι μόνο μεταξύ εκείνων που εμπλέκονται στο εμπόριο ναρκωτικών, αλλά και αθώων πολιτών που βρέθηκαν στα διασταυρούμενα πυρά.

Η στρατιωτικοποίηση της επιβολής του νόμου έχει οδηγήσει σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και σε αυξανόμενη δυσπιστία μεταξύ των κοινοτήτων και του κράτους.

Οι οικονομικές επιπτώσεις είναι συγκλονιστικές. Οι πόροι που διατίθενται για την επιβολή του νόμου θα μπορούσαν να ανακατευθυνθούν προς τη μείωση της βλάβης, την εκπαίδευση και τα θεραπευτικά προγράμματα που αντιμετωπίζουν τα βαθύτερα αίτια του εθισμού. Χώρες όπως η Πορτογαλία ή η Ουρουγουάημ έχουν αποδείξει ότι η αποποινικοποίηση και η εστίαση στη δημόσια υγεία μπορούν να οδηγήσουν σε καλύτερα αποτελέσματα, μειώνοντας τους θανάτους από υπερβολική δόση.

Είναι απαραίτητη μια ριζική αλλαγή , που αναγνωρίζει τη χρήση ναρκωτικών πρωταρχικά ως ζήτημα δημόσιας υγείας και όχι ως ποινικό ζήτημα. Αντί για τους φαύλους κύκλους της βίας και της φτώχειας, ας δοθεί προτεραιότητα στην αποκατάσταση και την κοινωνική στήριξη.