Οι πρόσφατες Βρετανικές εκλογές κατέγραψαν μία από τις μεγαλύτερες ήττες του κόμματος των Εργατικών.  Την ίδια στιγμή ανέδειξαν σε πρωθυπουργό έναν άνθρωπο του οποίου η πολιτική διαδρομή είναι συνυφασμένη με το ρατσισμό, τον οπορτουνισμό, τη διασπορά ψευδών ειδήσεων, κλπ., και σε κυβέρνηση το κόμμα το οποίο εδώ και 9 χρόνια έχει επιβάλλει ένα σταθερό πρόγραμμα λιτότητας στη χώρα.

Είναι προφανές ότι το Brexit ήταν ο μεγάλος καθοριστικός παράγοντας του εκλογικού αποτελέσματος. Αξίζει γι’ αυτό το λόγο να γίνει μία αναφορά στο πώς διαμορφώθηκε η θέση του Εργατικού κόμματος.  Στη χρονιά μετά το δημοψήφισμα, το κόμμα τάχθηκε, ορθά κατά τη γνώμη μου, υπέρ του σεβασμού στο αποτέλεσμα του Brexit. Από το 2017 και μετά όμως συνέβησαν δύο πράγματα. Αφενός η εξέλιξη των διαπραγματεύσεων των Συντηρητικών με την Ευρώπη έφτανε σε ένα συνεχές αδιέξοδο, με αποτέλεσμα η ιδέα ενός δεύτερου δημοψηφίσματος να κερδίζει σταδιακά όλο και περισσότερο έδαφος- έστω και σαν ένας τρόπος άρσης του αδιεξόδου. Αφετέρου, η πίεση στο Εργατικό κόμμα για στήριξη του δεύτερου δημοψηφίσματος γινόταν όλο και πιο έντονη, όχι μόνο από τα μέσα ενημέρωσης, αλλά και από σημαντικά κομμάτια της ίδιας του της αριστερής βάσης.  Έτσι, εδώ και δύο χρόνια οι Εργατικοί βρισκόντουσαν σε μία συνεχή άσκηση εξισορρόπησης μεταξύ δύο αντιδιαμετρικά αντίθετων θέσεων.  Σιγά σιγά, το Εργατικό κόμμα έγερνε όλο και πιο πολύ προς τη μεριά του remain, εξακολουθώντας όμως να προσπαθεί να μην χάσει τη μερίδα του κόσμου του που υποστήριζε το Brexit. Για αυτό ακριβώς το λόγο δυσκολευόταν ταυτόχρονα να πείσει για το πόσο ταγμένο ήταν στην υπόθεση του remain. Εν τέλει, κατέβηκε στις εκλογές έχοντας ως θέση τη διαπραγμάτευση μιας όσο το δυνατόν καλύτερης συμφωνίας, την οποία κατόπιν θα έθετε σε δημοψήφισμα, στο οποίο ο Corbyn σαν πρωθυπουργός θα κρατούσε ουδέτερη στάση.

Ασφαλώς και η γραμμή αυτή ηττήθηκε.  Μετά Χριστόν φυσικά είναι πολύ εύκολο να πει κανείς ότι το κόμμα έπρεπε να έχει ταχθεί ξεκάθαρα με το remain ή με το Brexit. Ωστόσο, δεν είναι καθόλου φανερό το πώς είτε η μία είτε η άλλη στρατηγική θα μπορούσε να εφαρμοστεί χωρίς οι Εργατικοί να χάσουν το μισό τους ακροατήριο.  Και βέβαια, το σύνηθες πρόβλημα με υποθετικά σενάρια είναι ότι ποτέ δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί η ορθότητα τους.

Στο πλαίσιο αυτό οφείλει να γίνει και μία αναφορά στην κριτική που λέει ότι οι Εργατικοί έχασαν γιατί δεν στήριξαν ένα σχέδιο αριστερού Brexit (aka Lexit).  Ένα από τα προβλήματα αυτής της θέσης είναι ο ετεροχρονισμός της. Πρόκειται για μία συζήτηση που αφορά περισσότερο το τι θα έπρεπε να έχει γίνει το 2016, παρά στο πώς θα έπρεπε οι Εργατικοί να κατέβουν στις εκλογές του 2019.  Έστω κι έτσι όμως, αξίζει να υπενθυμίσει κανείς ότι άλλο η Ελληνική συγκυρία και άλλο η Βρετανική. Στην Βρετανία ποτέ δεν υπήρξε αίσθημα ότι η ΕΕ επιβάλει λιτότητα ακριβώς γιατί οι ενδοχώριες κυβερνήσεις των Συντηρητικών το έκαναν από μόνες τους.  Αυτό δεν σημαίνει ότι σε έναν υποθετικό κόσμο δεν θα μπορούσε να υπάρξει μια σύγκρουση μεταξύ μιας προοδευτικής Βρετανικής κυβέρνησης και της ΕΕ.  Οι υποθετικοί κόσμοι όμως δεν είναι αυτοί που χτίζουν συνειδήσεις.  Το Brexit οικοδομήθηκε εκ γενετής επάνω στην ατζέντα της ακροδεξιάς.  Η εναντίωση λοιπόν σε αυτό δεν θα μπορούσε παρά να είναι σημείο αφετηρίας για την Αγγλική αριστερά, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αυτή ξαφνικά ερωτεύτηκε το νεοφιλελεύθερο χαρακτήρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Σε συνέχεια του αποτελέσματος των εκλογών, η ανθρωποφαγία με στόχο τον Corbyn έχει ήδη ξεκινήσει. Πρόκειται όμως για έναν άνθρωπο στον οποίο οφείλουμε πρώτα να πιστώσουμε μία σειρά πραγμάτων. Την αριστερή στροφή του κόμματος των Εργατικών από το 2015 κι έπειτα, την πολιτικοποίηση μιας ολόκληρης γενιάς, καθώς και την εκλογική επιτυχία του 2017. Ο ίδιος άνθρωπος που τώρα βρίσκεται στο απόσπασμα είναι αυτός που ηγήθηκε του κόμματος πριν από δύο χρόνια, όταν αυτό κατέγραψε τη μεγαλύτερη αύξηση στα ποσοστά του από το 1945. Εκ των υστέρων είναι προφανές πια ότι έχασε τη μάχη της ηγεσίας. Δεν μπορεί όμως αυτή η διαπίστωση να γίνει εν κενώ, χωρίς να λαμβάνει υπόψη την αδυσώπητη λάσπη που δέχθηκε όλα αυτά τα χρόνια, και την προπαγάνδα περί αντισημιτισμού, συμπάθεια με τρομοκρατικές οργανώσεις, και λοιπά.

Με δεδομένη την αποπομπή του Corbyn, το μεγαλύτερο διακύβευμα της σημερινής κατάστασης είναι η προάσπιση της αριστερής στροφής που ξεκίνησε το 2015.  Η ανακατάληψη του κόμματος από το Μπλαιρικό κέντρο είναι βέβαιο ότι θα επιχειρηθεί άμεσα, χωρίς αυτό να προεξοφλεί και την επιτυχία της.  Εάν η Μπλαιρική τάση ηγεμονεύσει το μόνο που θα καταφέρει θα είναι να ξαναρίξει το κόμμα στην ανυποληψία στην οποία το άφησε το 2015.  Η αποτυχία του κεντρώου κόμματος των Φιλελεύθερων-Δημοκρατών στις πρόσφατες εκλογές, όπου και έχασε τις μισές περίπου έδρες του, είναι ιδιαίτερα ενδεικτική της σημερινής χρεωκοπίας των ιδεών του κέντρου και του «μετώπου της λογικής» στην Αγγλία, όπως και αλλού.

* Ο Στέφανος Ιωάννου είναι Μεταδιδακτορικός ερευνητής οικονομικής γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης