Τη «μείωση της αποτελεσματικότητας» των εμβολίων έναντι της μετάλλαξης Όμικρον ανακοίνωσε σήμερα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και δύο εβδομάδες μετά τον εντοπισμό της παραλλαγής, τα νοσοκομεία προετοιμάζονται για ένα τσουνάμι από τον ιό, καθώς αν και η παραλλαγή Όμικρον φαίνεται να προκαλεί λιγότερο σοβαρά συμπτώματα από την Δέλτα, ωστόσο διαδίδεται περισσότερο.

Διαβάστε επίσης: Αμερικανική μελέτη: Η Όμικρον μειώνει την αποτελεσματικότητα των εμβολίων – Αναγκαίες οι ενισχυτικές δόσεις

Η παραλλαγή Όμικρον του SARS-CoV-2 εξαπλώνεται ταχύτατα και αναμένεται ότι θα γίνει η επικρατούσα στο Λονδίνο μέσα στις επόμενες 48 ώρες, ανακοίνωσε ο υπουργός Υγείας της Βρετανίας Σατζίντ Τζάβιντ.

«Καμία άλλη παραλλαγή της Covid-19 δεν εξαπλώθηκε τόσο γρήγορα», επισήμανε ο υπουργός μιλώντας στο Κοινοβούλιο.

Σήμερα οι βρετανικές υγειονομικές αρχές ανακοίνωσαν ότι κατέγραψαν 54.661 νέα κρούσματα της Covid-19 και 38 θανάτους το τελευταίο 24ωρο.

Στην Ελλάδα, όπου ο ΕΟΔΥ σήμερα ανακοίνωσε 3.841 κρούσματα αλλά με πολύ μικρό αριθμό τεστ σε σύγκριση με τις υπόλοιπες ημέρες και 96 νέους θανάτους, ενώ από τις 29 Νοεμβρίου έχουν επιβεβαιωθεί συνολικά 5 κρούσματα «Όμικρον».

Τα εμβόλια

Σύμφωνα με τον παγκόσμιο Οργανισμό μέχρι στιγμής, η παραλλαγή Δέλτα που πρωτοεντοπίστηκε στην Ινδία, είναι αυτή που ευθύνεται για τους περισσότερους θανάτους από τον κορονοϊό. Ωστόσο, το τελευταίο διάστημα, η Όμικρον –που χαρακτηρίζεται από τις πολλές μεταλλάξεις– δείχνει να εξαπλώνεται σιγά-σιγά στον πλανήτη και είναι ήδη παρούσα σε τουλάχιστον 63 χώρες.

Τα εργαστήρια Pfizer και BioNTech -που παρήγαγαν το εμβόλιο Cominarty, ένα από τα πιο αποτελεσματικά μέχρι τώρα- διαβεβαίωσαν πρόσφατα πως το εμβόλιό τους εξακολουθεί να είναι αποτελεσματικό έπειτα από τρεις δόσεις απέναντι στην Όμικρον. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν μεν ότι η χορήγηση μιας ενισχυτικής δόσης του εμβολίου της Pfizer αυξάνει την αποτελεσματικότητα, αλλά αυτή φθάνει σε ένα ποσοστό της τάξης του 70-75%, δηλαδή αισθητά μικρότερη σε σχέση με την απόδοση που είχαν οι δύο δόσεις εμβολίων απέναντι στη Δέλτα, που σε αρκετές περιπτώσεις ξεπερνούσαν και το 90%.

Τα δεδομένα δεν είναι ακόμη αρκετά ούτε για να προσδιοριστεί ο βαθμός σοβαρότητας της ασθένειας που προκαλείται από την Όμικρον, ακόμα κι αν μέχρι στιγμής τα συμπτώματα μοιάζουν «ελαφρά έως μέτρια», τόσο στη νότια περιοχή της Αφρικής, όπου εντοπίστηκε, όσο και στην Ευρώπη.

Η μεταδοτικότητα

Στη Νότια Αφρική, όπου έχει εκτοπίσει την Δέλτα, τα κρούσματα αυξάνονται ταχύτερα από ό,τι σε προηγούμενα κύματα. Κάθε άτομο με Όμικρον μπορεί να μολύνει 3-3,5 άλλα άτομα. Το πιο πρόσφατο ποσοστό της Δέλτα στη χώρα ήταν 0,8.

Η Νότια Αφρική δεν βρίσκεται σε lockdown, γεγονός που μπορεί να εξηγεί εν μέρει την ταχεία εξάπλωση της Όμικρον. Ωστόσο, οι προηγούμενες παραλλαγές επωφελήθηκαν από τη συνάντηση πολλών ανθρώπων χωρίς ανοσία. Μέχρι τώρα, όμως, οι περισσότεροι Νοτιοαφρικανοί είτε έχουν αναρρώσει από τον covid είτε έχουν εμβολιαστεί.

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, υπάρχουν δύο τρόποι με τους οποίους η Όμικρον θα μπορούσε να εξαπλωθεί τόσο γρήγορα. Ο ένας είναι η μεγαλύτερη μολυσματικότητα, η οποία εξαρτάται από παράγοντες όπως το πόσο εύκολα εισέρχεται στα κύτταρα. Ο άλλος είναι η αποφυγή της ανοσίας.

Η παραλλαγή Δέλτα έγινε κυρίαρχη κυρίως λόγω της μεταδοτικότητάς της. Αντίθετα, η Όμικρον φαίνεται να έχει πλεονεκτήματα και στους δύο τομείς. Οι ανεπίσημες ενδείξεις για τη μεγαλύτερη μεταδοτικότητά της πληθαίνουν: στη Νορβηγία, τη Δανία, την Ισπανία και τη Βρετανία έχουν συμβεί γεγονότα υπερ-διάδοσης, μετά από τα οποία το 35-78% των ατόμων βρέθηκαν θετικοί.

Επιπλέον, η Όμικρον έχει πρωτοφανή ικανότητα επαναμόλυνσης. Μια πρόσφατη μελέτη με επικεφαλής την Juliet Pulliam του Πανεπιστημίου Stellenbosch έδειξε ότι ο αριθμός των Νοτιοαφρικανών που είναι θετικοί τουλάχιστον 90 ημέρες μετά την τελευταία θετική τους εξέταση είναι μεγαλύτερος από ό,τι θα περίμενε κανείς με βάση τα προηγούμενα κύματα.

Η επικινδυνότητα

Τα δεδομένα σχετικά με την ιογένεση είναι πιο ενθαρρυντικά. Στα νοσοκομεία η Όμικρον δεν έχει ακόμη δείξει ένα μοτίβο χειρότερης νόσου σε ηλικιωμένους ανθρώπους. Μεταξύ των θετικών σε covid νοσοκομειακών ασθενών στην πόλη Tshwane της Νότιας Αφρικής, το 70% των ατόμων ηλικίας 50-69 ετών και το 90% των ατόμων άνω των 80 ετών είχαν σοβαρά συμπτώματα κατά τη διάρκεια του κύματος Δέλτα. Το ποσοστό αυτό είναι τώρα με την Όμικρον περίπου 30% για όλες τις ηλικίες.

Ο μέσος όρος σοβαρότητας των κρουσμάτων Όμικρον μπορεί να αυξηθεί. Εάν δεν συμβεί αυτό, ένας πιθανός λόγος είναι ότι οι μεταλλάξεις της Όμικρον αποδίδουν ηπιότερες ασθένειες. Αυτό θα αντιστάθμιζε εν μέρει τον αντίκτυπο της αύξησης των κρουσμάτων, αν και τα ποσοστά θανάτου θα μπορούσαν να αυξηθούν αν οι θάλαμοι νοσηλείας υπερφορτωθούν. Μια άλλη εξήγηση είναι ότι πολλοί ηλικιωμένοι Νοτιοαφρικανοί έκαναν εμβόλια τους τελευταίους μήνες. Αν αυτό είναι η αιτία, η Όμικρον θα αποτελούσε σοβαρή απειλή για τους ανεμβολίαστους.

Πηγές: NICD, Νότια Αφρική- Trevor Bedford- “Increased risk of SARS-CoV-2 reinfection associated with emergence of the Omicron variant in South Africa”, by J.R.C. Pulliam et al. (working paper).