Τα 7,3 δισεκατομμύρια άνθρωποι, εξαιτίας του καταναλωτικού τρόπου ζωής των περισσοτέρων, εξαντλούν μέσα σε 7 μήνες τους πόρους που παράγει κάθε χρόνο η Γη και ζουν με «δανεικά»! Δύο ημέρες νωρίτερα από πέρυσι εξαντλήθηκαν φέτος τα παραγόμενα – προσφερόμενα αποθέματα φυσικών πόρων και έτσι από τις 29 Ιουλίου 2019 η ανθρωπότητα ζει στην ουσία με «δανεισμό»… από το 2020, όπως τουλάχιστον αναφέρει έρευνα του Global Footprint Network (GFN). Σύμφωνα με τους σχετικούς υπολογισμούς, η ανθρωπότητα καταναλώνει ποσότητες που αντιστοιχούν σε 1,7 φορές τα αποθέματα της Γης.

Η Ημέρα Υπέρβασης της Γης (Earth Overshoot Day), η μέρα δηλαδή που η κατανάλωση αγαθών υπερβαίνει την ετήσια βιο-ικανότητα του πλανήτη, το 2018 ήταν η 1η Αυγούστου, το 2015 ήταν η 13η Αυγούστου, ενώ το 2014  ήταν η 19η Αυγούστου. Οι διάφοροι αρνητικοί παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη είναι οι εκπομπές αερίων του άνθρακα, η διάβρωση του εδάφους, η αποψίλωση των δασών, η λειψυδρία και η ποιότητα των αποθεμάτων νερού του πλανήτη.
 
Ανισότητες στο ξεζούμισμα του πλανήτη

Δεν εξαντλούν όμως εξίσου όλες οι χώρες τους πόρους του πλανήτη μας. Για παράδειγμα το Κατάρ έφθασε την ημέρα υπέρβασης των πόρων που του αναλογούσαν για το 2019 έπειτα από μόλις 42 ημέρες μέσα στη χρονιά. Από την άλλη η Ινδονησία θα έχει καταναλώσει όλους τους πόρους που της αναλογούν για αυτή τη χρονιά έπειτα από 342 ημέρες, δηλαδή στις 8 Δεκεμβρίου, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση (WWF). Ωστόσο, αν όλος ο κόσμος ζούσε όπως οι Γάλλοι, τότε θα χρειαζόμασταν 2,7 πλανήτες, αλλά 5 ολόκληρους πλανήτες αν όλοι οι κάτοικοι του κόσμου υιοθετούσαν τον τρόπο που καταναλώνουν οι Αμερικανοί!

Το πιο βασικό συμπέρασμα και το πιο ανησυχητικό είναι ότι τα αέρια του διοξειδίου του άνθρακα συσσωρεύονται στην ατμόσφαιρα και δεν μπορούν να απορροφηθούν πλήρως. Οι χώρες θα πρέπει να δεσμευθούν ώστε να λάβουν μέτρα για να κρατήσουν τη θερμοκρασία του πλανήτη στο πλαίσιο των 2 βαθμών πάνω από τη θερμοκρασία που είχε ο πλανήτης πριν από τη Βιομηχανική Επανάσταση. Για να γίνει αυτό, όμως, σύμφωνα και με τις συστάσεις της Διεθνούς Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή, θα πρέπει όλες οι χώρες να εφαρμόσουν συγκεκριμένες πολιτικές για να σταματήσει η χρήση των ορυκτών καυσίμων μέχρι το 2070. Αν περιορίζαμε τις εκπομπές άνθρακα κατά 30% τότε, υποστηρίζει το GFN, θα μπορούσαμε να μεταφέρουμε την Ημέρα Υπέρβασης της Γης προς τα πίσω και μέχρι το 2030 αυτή θα είναι στις 16 Σεπτεμβρίου. Αν μάλιστα περιορίζαμε τις εκπομπές άνθρακα κατά 50%, τότε θα προσθέταμε 91 επιπλέον ημέρες στην επάρκεια ετήσιας παραγωγής πόρων του πλανήτη μας.
 
Ο ελληνικός τρόπος ζωής χρειάζεται 2,5 πλανήτες το χρόνο

Κάθε χρόνο λοιπόν εξαντλούμε όλο και νωρίτερα την ικανότητα της Γης να υποστηρίζει τον τρόπο ζωής μας, με αποτέλεσμα αφού έχουμε υπερσπαταλήσει τους φυσικούς πόρους μας, να ζούμε με… δανεικούς από το ίδιος μας το μέλλον. Φέτος, σε λιγότερο από 7 μήνες, η ανθρωπότητα ζήτησε από τη φύση όσα αυτή θα μπορούσε να μας δώσει σε έναν ολόκληρο χρόνο.

Η ημέρα που «τερματίσαμε» το κοντέρ της αντοχής του πλανήτη μας το 2015 ήταν η 13η Αυγούστου, ενώ μόλις πριν από 15 χρόνια, το έτος 2000, η αντίστοιχη μέρα ήταν στις αρχές Οκτωβρίου, όπως προκύπτει από τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα παγκοσμίως η δεξαμενή σκέψης για τη βιωσιμότητα Globa lFootprint Network. Η Ελλάδα δυστυχώς ακολουθεί αυτόν τον φρενήρη ρυθμό εξάντλησης των φυσικών πόρων, καθώς ο τρόπος ζωής μας «απαιτεί» 2,5 πλανήτες, όπως επισημαίνει η WWF.
 
Η κρίσιμη κατάσταση της βιοποικιλότητας της Γης

Οι διαρκώς αυξανόμενες απαιτήσεις της ανθρωπότητας σε φυσικούς πόρους και οι αυξανόμενες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ασκούν τεράστιες πιέσεις στη βιοποικιλότητα του πλανήτη μας και απειλούν τη μελλοντική μας ασφάλεια, υγεία και ευημερία. Η απληστία με την οποία η ανθρωπότητα απομυζά τη Γη έχει αρχίσει εδώ και δεκαετίες να γίνεται ολοένα και πιο εμφανής, μέσα από ξηρασίες, έλλειψη νερού, διάβρωση εδαφών, απώλεια βιοποικιλότητας, αποψίλωση δασών και συσσώρευσης διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Οι συνέπειες είναι ήδη επώδυνες: παγκόσμιο κύμα «κλιματικών» προσφύγων, έλλειψη πόρων, ανυπολόγιστες οικονομικές ζημίες είναι μερικές μόνο από αυτές.

Η κρίσιμη κατάσταση της βιοποικιλότητας της Γης επιβεβαιώνεται με επώδυνο τρόπο, καθώς συνολικά οι πληθυσμοί ψαριών, πτηνών, θηλαστικών, αμφιβίων και ερπετών έχουν μειωθεί κατά 52% από το 1970 μέχρι σήμερα, σημειώνει σε ανακοίνωση της η WWF. Η μεγαλύτερη μείωση καταγράφεται στα είδη του γλυκού νερού που έχουν υποστεί μια πληθυσμιακή μείωση της τάξης του 76%, διπλάσια σχεδόν από αυτήν των χερσαίων και θαλάσσιων ειδών.
 
Το ολέθριο Οικολογικό και Ανθρακικό μας Αποτύπωμα

Σημαντικό μέρος του Οικολογικού Αποτυπώματος είναι το «ανθρακικό αποτύπωμα», το σύνολο δηλαδή των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου, τονίζει η WWF. Πρόκειται για μία πολύ απλή εξίσωση αν σκεφτεί κανείς το εξής: ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως η γεωργία, η κτηνοτροφία, η ξυλεία και η δόμηση, ανταγωνίζονται μεταξύ τους για χώρο πάνω στον πλανήτη και μειώνουν τις εκτάσεις εκείνες που μπορούν να απορροφήσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από την καύση ορυκτών καυσίμων. Έτσι, οι τελευταίες συσσωρεύονται στην ατμόσφαιρα, προκαλώντας την κλιματική αλλαγή και απειλώντας τον τρόπο ζωής μας. Αν σε αυτή την εξίσωση, προσθέσει κανείς και την διαρκώς αυξανόμενη κατανάλωση, καταλαβαίνει την κρισιμότητα της κατάστασης.

«Το ανθρακικό αποτύπωμα της ανθρωπότητας από μόνο του υπερδιπλασιάστηκε από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, που είναι το σημείο κατά το οποίο ο κόσμος άρχισε να υπερβαίνει τους πόρους της γης. Οι απαιτήσεις της ανθρωπότητας, δηλαδή το Οικολογικό μας Αποτύπωμα, όλο και απομακρύνονται από αυτά που η Γη μπορεί να υποστηρίξει (βιοϊκανότητα). Το ανθρακικό αποτύπωμα παραμένει ο ταχύτερα αυξανόμενος λόγος που αυτό συμβαίνει», δήλωσε ο Mathis Wackernagel, Πρόεδρος του GFN και συνδημιουργός του συστήματος μέτρησης του Οικολογικού Αποτυπώματος.

 
Μια δεύτερη ευκαιρία;

«Οφείλουμε να περάσουμε από την κραυγή συναγερμού στη δράση», εκτιμά ο Πιέρ Κανέ του WWF, ο οποίος εκφράζει την ανησυχία του για τη νέα άνοδο των εκπομπών CO2 σε παγκόσμιο επίπεδο, έπειτα από τρία χρόνια σταθεροποίησης.

Σε μια υπόθεση εργασίας κατά την οποία οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα θα μειωθούν ως το 2030 κατά τουλάχιστον 30% σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα, και σε συμφωνία με το προτεινόμενο σενάριο του IPCC, η Ημέρα Εξάντλησης της Γης θα μετακινηθεί πίσω στις 16 Σεπτεμβρίου του 2030 – υποθέτοντας βέβαια ότι οι υπόλοιπες συνιστώσες του Αποτυπώματος συνεχίζουν να επεκτείνονται με τον τρέχοντα ρυθμό -, σύμφωνα με το Global Footprint Network.

Αυτό όμως, υπό τις παρούσες συνθήκες και με Αρνητές της Κλιματικής Αλλαγής στην ηγεσία χωρών όπως οι ΗΠΑ και η Βραζιλία, δεν είναι και πολύ πιθανόν. Ωστόσο αν θέλουμε να επιβιώσουμε θα πρέπει να ακολουθήσουμε το παράδειγμα της Δανίας, η οποία έχει επιτύχει μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες κατά 33%.

Η Ελλάδα, οι ρυθμοί κατανάλωσης της οποίας αντιστοιχούν σε 2,5 πλανήτες, μπορεί επίσης να βελτιωθεί σημαντικά, ειδικά αν στρέψει το ενεργειακό της μοντέλο στην εξοικονόμηση και στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, υποκαθιστώντας αρχικά τον βρώμικο λιγνίτη στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

Σε αντίθεση με τα παραπάνω σενάρια, αν συνεχίσουμε με τις ίδιες πρακτικές ως το 2030 θα καταναλώνουμε τους πόρους που ισοδυναμούν με δύο πλανήτες σε σχέση με 1,7 πλανήτη που είναι η αντίστοιχη αναλογία φέτος, ενώ η Μέρα Εξάντλησης της Γης θα είναι στο τέλος Ιούνη…