Τουλάχιστον 177 υπερασπιστές του περιβάλλοντος δολοφονήθηκαν το 2022 σε παγκόσμια κλίμακα, εκ των οποίων 60 στην Κολομβία, την πιο επικίνδυνη χώρα του κόσμου για τους ακτιβιστές αυτούς, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της μη κυβερνητικής οργάνωσης Global Witness, η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα την Τρίτη 13 Σεπτεμβρίου.

Αν και ο συνολικός αριθμός είναι ελαφρά κατώτερος από εκείνον της περασμένης χρονιάς (200 θάνατοι), «η κατάσταση δεν βελτιώθηκε ουσιαστικά» σε διεθνή κλίμακα και ο μέσος όρος, που φθάνει τη μια δολοφονία υπερασπιστή του περιβάλλοντος κάθε δυο μέρες, παρέμεινε πρακτικά αμετάβλητος, επισήμανε η βρετανική ΜΚΟ.

Το 2022, το 88% των 177 θυμάτων σε παγκόσμια κλίμακα βρισκόταν στη Λατινική Αμερική, τα εξήντα μόνο στην Κολομβία – ο αριθμός αυτός διπλασιάστηκε σε σύγκριση με το 2021.

«Για ακόμη μια φορά, οι αυτόχθονες λαοί, οι κοινότητες με αφρικανική καταγωγή, οι μικροκαλλιεργητές και οι υπερασπιστές του περιβάλλοντος χτυπήθηκαν σκληρά στις χώρες της νότιας Αμερικής», τόνισε η Global Witness.

Αφότου ανέλαβε την εξουσία, τον Αύγουστο του 2022, ο σοσιαλδημοκράτης πρόεδρος Γουστάβο Πέτρο, ο πρώτος που ανήκει στην αριστερά στην ιστορία της Κολομβίας, πασχίζει να μειώσει τη βία εναντίον των ακτιβιστών και των ηγετών κοινοτήτων, όμως μη κυβερνητικές οργανώσεις λένε πως οι προσπάθειες που καταβάλλονται δεν αρκούν.

Η Κολομβία, όπου μαίνεται εμφύλιος πόλεμος για κάπου μισό αιώνα, παραμένει μια από τις πιο φονικές χώρες στον κόσμο για τους υπερασπιστές του περιβάλλοντος. Βιώνει κλιμάκωση της βίας και της δράσης ένοπλων ομάδων επιδιδόμενων σε διάφορες παράνομες δραστηριότητες (διακίνηση ναρκωτικών, εξόρυξη πολύτιμων μετάλλων, εμπόριο ξυλείας…).

Αλλού, η υπεράσπιση της φύσης στοίχισε τη ζωή πέρυσι σε 34 ανθρώπους στη Βραζιλία, 31 στο Μεξικό, 14 στην Ονδούρα, 11 στις Φιλιππίνες.

«Ούτε ένας θάνατος ακόμα»

«Είναι δύσκολο να διευκρινιστούν τα ακριβή αίτια των φόνων», αναγνωρίζει η Global Witness, όμως οι περισσότερες συνδέονται με την αγροτοβιομηχανική δραστηριότητα, με την εκμετάλλευση κοιτασμάτων πολύτιμων μετάλλων, την παράνομη υλοτομία, την πρόσβαση στο νερό, καθώς και στη λαθροθηρία.

Δεν γλιτώνουν ούτε τα παιδιά: δολοφονήθηκαν «τρία στη Βραζιλία, ένα στην Κολομβία κι ένα στο Μεξικό. Τρία από αυτά ανήκαν σε κοινότητες αυτοχθόνων, σύμφωνα με την έκθεση.

Μια από τις ακτιβίστριες που απειλούνται στην Κολομβία είναι η Νάντια Ουμάνα, τριαπεντάχρονη κοινωνιολόγος. Είναι μέλος οργάνωσης που ανακτά κλεμμένες εκτάσεις γης, που άρπαξαν παραστρατιωτικοί στα σύνορα ανάμεσα στη Μαγκνταλένα και στη Σέσαρ, δυο νομαρχίες σημαδεμένες ιστορικά από τη δράση ακροδεξιών, οι οποίοι επενδύουν στην κτηνοτροφία, στην καλλιέργεια ααβόρας (πηγής φοινικέλαιου), στην παράνομη εξόρυξη μεταλλευμάτων…

Τέσσερις από τους συντρόφους της δολοφονήθηκαν. «Το να μαθαίνεις πως κάποιος από τους συντρόφους δολοφονήθηκε προκαλεί πόνο για τον οποίο δεν υπάρχουν λέξεις», εκμυστηρεύτηκε η κυρία Ουμάνα στο Γαλλικό Πρακτορείο στην Μπογοτά.

Κατήγγειλε τη «συστηματική επίθεση» εναντίον της οργάνωσής της, επειδή εναντιώθηκε στις παράνομες δραστηριότητες ακροδεξιών παραστρατιωτικών. «Το να υπερασπίζεσαι το περιβάλλον, τη φύση, τη γη (…) εδώ στην Κολομβία είναι επικίνδυνο», καταγγέλλει.

Έχοντας πλέον απαυδήσει από τις απειλές, η κυρία Ουμάνα και οι σύντροφοί τους συνεχίζουν πλέον τον αγώνα από απόσταση, από την πρωτεύουσα. «Πήραμε την απόφαση» πως δεν πρέπει να υπάρξει «ούτε ένας θάνατος ακόμα», εξηγεί.

Άλλο εμβληματικό παράδειγμα: η νυν αντιπρόεδρος της χώρας, η -Αφροκολομβιανή- Φράντσα Μάρκες, η οποία τιμήθηκε το 2018 με το βραβείο Γκολντμάν, που συχνά χαρακτηρίζεται ανάλογο του Νόμπελ για το περιβάλλον, είχε δεχθεί απειλές και είχε γίνει στόχος επιθέσεων τα χρόνια του αγώνα της.

Το 2019, πολύ πριν βρεθεί στην εξουσία, επέζησε όταν έγινε επίθεση εναντίον της με χειροβομβίδα και πυρά επειδή υπερασπιζόταν την πρόσβαση σε καθαρό νερό κοινοτήτων Αφροκολομβιανών που υφίσταντο τις συνέπειες παράνομης μεταλλευτικής δραστηριότητας.

Αμαζόνιος, πάντα ο Αμαζόνιος

Το δάσος του Αμαζονίου -το οποίο εκτείνεται σε οκτώ χώρες-, που καταβροχθίζουν η υλοτομία, η εξόρυξη μετάλλων, η κτηνοτροφία και οι εμπρησμοί, το 2022 αποδείχθηκε επίσης εξαιρετικά φονικό για τους υπερασπιστές του περιβάλλοντος.

«Την περασμένη χρονιά, 39 υπερασπιστές του περιβάλλοντος βρήκαν τον θάνατο εκεί. Ανάμεσά τους, 11 ανήκαν σε κοινότητες αυτοχθόνων», υπογραμμίζει η Global Witness.

«Τη μια χρονιά μετά την άλλη, αυτή που υπερασπίζονται αυτό το οικοσύστημα (…) δίνουν τη ζωή τους για να προστατεύσουν τα σπίτια τους, το βιος τους και την υγεία του πλανήτη μας», διαπιστώνει η μη κυβερνητική οργάνωση.

Το 2022, η δολοφονία του βρετανού δημοσιογράφου Ντομ Φίλιπς και του ειδικού στις υποθέσεις των αυτοχθόνων Μπρούνου Περέιρα στον βραζιλιάνικο Αμαζόνιο μετατράπηκε σε σύμβολο της αυξανόμενης βίας στην περιοχή, την οποία λυμαίνονται διακινητές ναρκωτικών, λαθροθήρες και παράνομοι μεταλλωρύχοι.

Στη Βραζιλία, οι οικολόγοι βρέθηκαν αντιμέτωποι με την ανοιχτή «εχθρότητα» του πρώην προέδρου Ζαΐχ Μπολσονάρου (2019-2022). Ενώ στο Μεξικό, τη χώρα όπου είχαν καταγραφεί οι περισσότερες δολοφονίες το 2021, «σημειώθηκε αξιοσημείωτη πτώση» τους, από τις 54 στις 31, αλλά η κατάσταση συνεχίζει να «προκαλεί συναγερμό», τονίζει η ΜΚΟ.

«Τουλάχιστον 1.910 υπερασπιστές της γης και του περιβάλλοντος έχασαν τη ζωή τους σε όλο τον κόσμο αφότου η Global Witness άρχισε να καταγράφει τις δολοφονίες αυτές το 2012», σύμφωνα με την έκθεση που δόθηκε στη δημοσιότητα χθες. Το 70% αυτών των φόνων διαπράχθηκε στη Λατινική Αμερική.