Η Φεμινιστική Αντίσταση Ενάντια στον Πόλεμο είναι ένα οριζόντιο κίνημα που προέκυψε μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Συμμετέχουν Ρωσίδες φεμινίστριες, ανεξάρτητες οργανώσεις και ακτιβίστριες, οι οποίες αντιμετωπίζουν καθημερινά άγρια καταστολή και κατηγορίες για κατασκοπεία. Το Μανιφέστο που δημοσιεύθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2022 περιγράφει πως πρόκειται για ένα οριζόντιο κίνημα, χωρίς ιεραρχία. Το τι έχει πετύχει έως τώρα η εξάπλωσή του περιγράφεται αναλυτικά στο κείμενο που ακολουθεί.

Πώς οργανώνεται το κίνημα;

Για τη λήψη σημαντικών αποφάσεων υπάρχουν βιντεοκλήσεις μεταξύ των συντονιστριών και ένα ανώνυμο thread στο Telegram. Η Φεμινιστική Αντίσταση Ενάντια στον Πόλεμο είναι ένα δίκτυο, με αυτόνομες ομάδες σε διαφορετικές πόλεις. Για να δημιουργηθεί μια ομάδα, χρειάζεται μόνο να συμμεριστεί και να μοιραστεί τις ιδέες του Μανιφέστου. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν συλλέξει, περισσότερες από 45 φεμινιστικές ομάδες δραστηριοποιούνται σε όλη τη Ρωσία, από το Καλίνινγκραντ έως το Βλαδιβοστόκ και οι ακτιβίστριες εργάζονται για τον σκοπό σε 28 χώρες.

Η καταστολή από τις Αρχές

«Όπως όλα τα άλλα κινήματα διαμαρτυρίας στη σημερινή Ρωσία, το κίνημά μας υπόκειται σε διώξεις και καταστολή» λένε οι φεμινίστριες. Τον Δεκέμβριο του 2022, το κίνημα εντάχθηκε στο καθεστώς του «ξένου πράκτορα». Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο η κυβέρνηση προσπαθεί να το εμποδίσει τη δράση τους.

Οι ακτιβίστριες και οι συντονίστριες δέχονται συχνά πυκνά ελέγχους, τους επιβάλλονται πρόστιμα και συλλαμβάνονται. Τα σπίτια τους ερευνώνται και οι υπολογιστές κατάσχονται. Αυτός είναι και ο λόγος που το κίνημα προσπαθεί να στείλει εκτός Ρωσίας τις συντονίστριες που έχουν στοχοποιηθεί περισσότερο.

Συμβούλιο Συζύγων και Μητέρων

Μετά την ανακοίνωση της κινητοποίησης, διαμαρτυρίες από τις μητέρες και τις συζύγους των κινητοποιημένων έγιναν σε όλη τη Ρωσία και δημιουργήθηκε το Συμβούλιο Συζύγων και Μητέρων. Τι ρόλο έπαιξαν οι γυναίκες στο κίνημα αντίστασης σε αυτό το πρώτο έτος της σύγκρουσης;

Χιλιάδες ακτιβιστές διαμαρτύρονται κατά του πολέμου και της δικτατορίας. Οι γυναίκες διέδωσαν υπόγεια φυλλάδια, οργάνωσαν ειρηνικές διαδηλώσεις. Ακόμη και πριν από την εισβολή στην Ουκρανία, οι γυναίκες ακτιβίστριες έβγαιναν τακτικά στις πλατείες των πόλεών τους για να διαδηλώσουν κατά της διαφθοράς, της ενδοοικογενειακής βίας, του αποκλεισμού των ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης και να υπερασπιστούν τους πολιτικούς κρατούμενους. Όλα αυτά σε συνθήκες αστυνομικής καταστολής, δημόσιας κατακραυγής και κυνηγιού μαγισσών στο διαδίκτυο.

Μετά τις 24 Φεβρουαρίου 2022, οι γυναίκες δεν έχουν γίνει μόνο το πρόσωπο των αντιπολεμικών διαδηλώσεων, αλλά και η κύρια κινητήρια δύναμη για την αντιμετώπιση άλλων ζητημάτων που σχετίζονται με τον πόλεμο. Οι γυναίκες βοηθούν τους Ουκρανούς τους οποίους η Ρωσία έχει καταστήσει άστεγους· Βοηθούν ανθρώπους που δεν θέλουν να σκοτώσουν και να πεθάνουν. Βοηθούν δικηγόρους τους οποίους οι αρχές αποκαλούν «εχθρούς». Μετά τις 24 Φεβρουαρίου, για πολλές Ρωσίδες, όλα αυτά έγιναν πιο σημαντικά από την καριέρα και την ιδιωτική τους ζωή.

Οι «παραδοσιακές αξίες» και το κόστος του πολέμου

Στην ομιλία του στην Ομοσπονδιακή Συνέλευση στις 23 Φεβρουαρίου 2023, ο Πούτιν τόνισε και πάλι ότι η οικογένεια είναι η ένωση μεταξύ ενός άνδρα και μιας γυναίκας και ότι δεν υπάρχει χώρος για τον «δυτικό σατανισμό» σε μια ρωσική κοινωνία που βασίζεται σε παραδοσιακές ορθόδοξες αξίες.

«Σε αυτόν τον πόλεμο, δεν είναι μόνο η κινητοποίηση που απειλεί τα δικαιώματα, την προσωπική ασφάλεια και την οικονομική ευημερία των Ρωσίδων γυναικών – είναι επίσης η ενίσχυση της παραδοσιακής ρητορικής που συνοδεύει τον πόλεμο. Τα μεγάλα χρηματικά ποσά που δαπανώνται για πολεμικές επιχειρήσεις θα μπορούσαν να επενδυθούν στην ευημερία των γυναικών και των παιδιών. Η κυβέρνηση προφανώς ενδιαφέρεται λιγότερο για την οικογένεια παρά για την αύξηση του στρατού.» λένε οι φεμινίστριες.

«Οι άνδρες μας απομακρύνονται ακόμη και όταν έχουν ανήλικα εξαρτώμενα παιδιά. Σε πολλές περιοχές, οι οικογένειες έπρεπε να εξοπλίσουν οι ίδιες τους άνδρες, αγοράζοντας τα πάντα με δικά τους έξοδα, συμπεριλαμβανομένων αλεξίσφαιρων γιλέκων. Ποιος θα φροντίσει τις οικογένειες που έχουν χάσει τη μοναδική πηγή βιοπορισμού τους; Όλα αυτά τα βάσανα στηρίζονται στους ώμους των γυναικών. Πολλοί από τους επιζώντες άνδρες είναι άρρωστοι και ανίκανοι να εργαστούν, και είναι πάντα οι γυναίκες που, λόγω έλλειψης κρατικής στήριξης, πρέπει να τους φροντίσουν.»

Τονίζουν επίσης πως τα οικονομικά προβλήματα και η κοινωνική κρίση στην περιοχή θα οδηγήσουν αναπόφευκτα σε αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας. Οι άνδρες που επιστρέφουν στην πολιτική ζωή φέρουν μαζί τους ψυχολογικά τραύματα που σχετίζονται με τον πόλεμο, τα οποία συχνά οδηγούν σε επιθετικότητα.

Στις 5 Δεκεμβρίου 2022, ο Πούτιν υπέγραψε νέο νόμο που απαγορεύει την προπαγάνδα των ΛΟΑΤ+.

Η κυβέρνηση ταυτίζει τον αγώνα της κατά της κοινότητας των ΛΟΑΤ+ με την υπεράσπιση της κυριαρχίας της Ρωσίας. Ακόμη και πριν από τη θέσπιση του νόμου, υπήρχαν συζητήσεις στο κοινοβούλιο σχετικά με την απαγόρευση της «ομοφυλοφιλικής προπαγάνδας» στις οποίες συζητήθηκε η «σοδομιστική ηθική του νέου ανθρώπου». Αυτή η «αμαρτία» περιγράφεται από τους βουλευτές ως όχι ιδιωτική υπόθεση, αλλά υπόθεση του κράτους. «Από την ηθική της χώρας που βρίσκεται σε πόλεμο εξαρτάται η μελλοντική κοινή μας νίκη», δήλωσε εκπρόσωπος της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας με την ευκαιρία αυτή. Όσοι δεν κρύβουν τον «μη παραδοσιακό σεξουαλικό προσανατολισμό» τους διώκονται με τον ίδιο τρόπο όπως οι ακτιβιστές και οι πολιτικοί της αντιπολίτευσης. Από την αρχή του πολέμου στην Ουκρανία, πολλοί έχουν εγκαταλείψει τη Ρωσία, αλλά οι περισσότεροι δεν έχουν αυτή τη δυνατότητα.

Τι σημαίνει σήμερα να είσαι εκπρόσωπος της ΛΟΑΤ+ κοινότητας στη Ρωσία κατά τη διάρκεια του πολέμου;

Ο νόμος δεν περιέχει ακριβή ορισμό της «ομοφυλοφιλικής προπαγάνδας». Αυτό αυξάνει την πιθανότητα δίωξης για ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού. Η μιλιταριστική ρητορική ήταν ήδη στο παιχνίδι κατά τη διάρκεια της συζήτησης του νομοσχεδίου: η προπαγάνδα των ΛΟΑΤ+ ορίστηκε ως ο πυρήνας του πολέμου – υβριδικού και πνευματικού – που η «συλλογική Δύση» έχει κηρύξει στη Ρωσία. Οι αποτυχίες επί τόπου στην Ουκρανία συνδέονται με την ηθική κατάπτωση· Η ήττα του «σοδομισμού» σημαίνει επίσης νίκη στον πόλεμο για την κυβέρνηση.

Οι δράσεις

Οι ακτιβίστριες της Φεμινιστικής Αντίστασης έχουν οργανώσει δεκάδες δράσεις: από πορείες γυναικών στην αρχή του πολέμου, μέχρι αντάρτικες δράσεις όταν έγινε αδύνατο να διαδηλώσουν ενάντια στον πόλεμο. Ένα από τα κύρια καθήκοντα τους είναι να ξεπεραστεί ο αποκλεισμός πληροφοριών στον οποίο έχουν βρεθεί οι Ρώσοι και οι Ρωσίδες λόγω της λογοκρισίας του πολέμου. Σε όλη τη Ρωσία οι ομάδες ενεργούν σύμφωνα με τα δικά τους πρωτόκολλα ασφαλείας και ανώνυμα: μοιράζουν φυλλάδια για το πώς να αποφύγουν την κινητοποίηση, διανέμουν τη «Ženskaja Pravda» («Αλήθεια των Γυναικών»), την εφημερίδα του κινήματος, και οργανώνουν πράξεις αντίστασης.

«Επιπλέον, στη Ρωσία, έχουμε δημιουργήσει ομάδες για να αυξήσουμε μια αντιπολεμική συνείδηση. Στόχος είναι να ενωθούν άνθρωποι με αντιπολεμικές ιδέες που δεν μπορούν να εκφράσουν ελεύθερα τη θέση τους. Έχει δημιουργηθεί ένα πρόγραμμα ψυχολογικής υποστήριξης και έχει λάβει περισσότερα από 1.000 αιτήματα για βοήθεια. Ξεχωριστά, οι εργασίες πραγματοποιούνται στο διαδίκτυο. Δημιουργούμε περιεχόμενο: για παράδειγμα, ευχετήριες κάρτες με αντιπολεμικές φράσεις που διαδίδουμε στα κοινωνικά δίκτυα. Στα κοινωνικά δίκτυα και μέσω bots Telegram διαδίδουμε σημαντικές οδηγίες για το πώς να αποφύγετε την επιστράτευση και παρέχουμε επαφές με δικηγόρους.» λέει η Liliya Vezhevatova, συντονίστρια οργάνωσης στο «Meridiano 13».

Στην ερώτηση «Πώς αξιολογείτε το κίνημα σε αυτόν τον πρώτο χρόνο ύπαρξης και ποιες προοπτικές βλέπετε για το μέλλον;» απαντά:

«Εκείνη τη χρονιά, το κίνημά μας καθιερώθηκε ως μια νέα πολιτική δύναμη στη Ρωσία. Έχει επιτελέσει τεράστιο έργο. Η αντίσταση έχει γίνει το κύριο επίκεντρο της ζωής για πολλούς από εμάς. Όσο ρωσικοί πύραυλοι πετούν πάνω από ουκρανικές πόλεις, όσο γυναίκες, άνδρες, παιδιά και ηλικιωμένοι πεθαίνουν στην Ουκρανία στα χέρια των ρώσων στρατιωτών, δεν μπορούμε να σταματήσουμε.»