Τεκμήρια της αποικιοκρατικής, ρατσιστικής βαρβαρότητας εναντίον των αυτοχθόνων στον Καναδά, συνιστούν οι αποκαλύψεις ομαδικών τάφων παιδιών που επαναφέρουν στην επικαιότητα, με το πλέον φρικιαστικό τρόπο, το ζοφερό, αλλά όχι πολύ μακρινό παρελθόν της χώρας.

Η τελευταία αποκάλυψη πριν λίγες μέρες έγινε σε μια κοινότητα αυτοχθόνων στην περιοχή Λόουερ Κοτέναι, κοντά στην πόλη Κράνμπρουκ της Βρετανικής Κολομβίας, όπου βρέθηκαν τα λείψανα σχεδόν 200 ανθρώπων κάτω από ένα πρώην οικοτροφείο.

Ειδικότερα, βρέθηκαν λείψανα από 182 ανθρώπους στο οικοτροφείο Σετν Γουτζίν, όπου φοίτησαν χιλιάδες παιδιά. Μάλιστα κάποια ήταν θαμμένα πολύ κοντά στην επιφάνεια του εδάφους, σε βάθος περίπου ενός μέτρου.

«Πιστεύεται ότι τα λείψανα αυτών των 182 ψυχών προέρχονται από τα μέλη του Έθνους Ktunaxa, από τις γειτονικές κοινότητες των Πρώτων Εθνών και από την κοινότητα του «Aq’am», δήλωσε η κοινότητα του Λόουερ Κοτέναι.

Το σχολείο άνοιξε το 1890 και έγινε βιομηχανική σχολή το 1912. Σύμφωνα με την Επιτροπή Αλήθειας και Συμφιλίωσης, ήταν τόπος επαναλαμβανόμενων εστιών γρίπης, παρωτίτιδας, ιλαράς, ανεμοβλογιάς και φυματίωσης. Το 1969, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση ανέλαβε τη διαχείρισή του από την καθολική εκκλησία και το έκλεισε.

Πρόκειται για την τρίτη ανακάλυψη ομαδικών τάφων μέσα σε ένα μήνα στη χώρα, που έρχεται πια αντιμέτωπη με τις εγκληματικές και ρατσιστικές πολιτικές της κατά γηγενών.

Την περασμένη εβδομάδα στο Μαριεβάλ, στην επαρχία Σασκάτσουαν ανακαλύφθηκαν 750 ανώνυμοι τάφοι στον χώρο ενός πρώην οικοτροφείου για παιδιά αυτόχθονων και στα τέλη Μαίου είχε προηγηθεί ο εντοπισμός των οστών 215 παιδιών στο Κάμλουπς, στη Βρετανική Κολομβία.

Ματωμένη αριθμητική

Μπορεί ο πρωθυπουργός του Καναδά Τζάστιν Τριντό να εξέφρασε την «οδύνη» του δηλώνοντας ότι ο Καναδάς πρέπει να «παίρνει μαθήματα από το παρελθόν του και να προχωρά στον κοινό δρόμο της συμφιλίωσης», αλλά αυτό το παρελθόν δεν είναι τόσο μακρινό όσο αφήνεται να εννοηθεί, αφού η πρακτική της βίαιης επιβολής της δυτικής κουλτούρας στους αυτόχθονους συνεχίστηκε μέχρι και τα μέσα της 10ετίας του ’90.

Ειδικότερα, από το 1867 μέχρι το 1996, το καναδικό κράτος απήγαγε. κυριολεκτικά, περισσότερα από 150.000 παιδιά αυτοχθόνων από τους γονείς τους και τα ανάγκασε να φοιτήσουν σε αυτά τα σχολεία στο πλαίσιο μιας εκστρατείας αναγκαστικής αφομοίωσης.

Χιλιάδες παιδιά υπέστησαν σωματική, συναισθηματική και σεξουαλική κακοποίηση. Ο αριθμός των επίσημων θανάτων έχει ξεπεράσει τους 4.000 αλλά ο πραγματικός αριθμός είναι σίγουρα πολύ υψηλότερος, όπως τεκμηριώνει και η ανακάλυψη αυτών των πρόχειρων, ανώνυμων μαζικών τάφων.

Χαρακτηριστικό των άθλιων συνθηκών μέσα στις οποίες ζούσαν αυτά τα παιδιά είναι το γεγονός, ότι για δεκαετίες, το ποσοστό θνησιμότητας των αυτόχθονων παιδιών σε αυτά τα σχολεία κυμαινόταν από δύο έως και πέντε φορές υψηλότερο από αυτό των μη αυτόχθονων μαθητώ.

Οι αυτοκτονίες, η παραμέληση και οι ασθένειες συνέβαλαν στην  καταστροφική απώλεια ζωών. Επισήμως, περίπου 900 παιδιά πέθαναν από φυματίωση σε αυτά τα σχολεία. Περισσότερα από 150 πέθαναν από γρίπη και άλλα τόσα από πνευμονία. Σε εκατοντάδες άλλες περιπτώσεις, η επίσημη αιτία θανάτου είναι άγνωστη.

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας της γρίπης του 1918, ο διευθυντής ενός σχολείου στην Αλμπέρτα έγραψε σε μια επιστολή προς την αρμόδια κρατική υπηρεσία: «Δεν έχουμε συνθήκες για καραντίνας ή απομόνωσης και νοσοκομειακό εξοπλισμό οποιουδήποτε είδους. Οι νεκροί, οι ετοιμοθάνατοι, οι άρρωστοι και οι ασθενείς σε ανάρρωση βρίσκονται όλοι μαζί στον ίδιο χώρο». Ο ίδιος αποκάλεσε τις συνθήκες «εγκληματικές».

Πολιτιστική γενοκτονία

Τα Καναδικά Ινδιάνικα Οικοτροφεία, όπως ήταν η επίσημη ονομασία αυτών των κολαστηρίων, ήταν ένα δίκτυο οικοτροφείων για αυτόχθονες πληθυσμούς.

Χρηματοδοτούνταν από το  Υπουργείο Ινδιάνικων Υποθέσεων της καναδικής κυβέρνησης. Αυτό το σχολικό σύστημα δημιουργήθηκε για να απομακρύνει και να απομονώσει τα αυτόχθονα παιδιά από την επιρροή του δικού τους πολιτισμού και να τα αφομοιώσει στον κυρίαρχο καναδικό πολιτισμό.

Οι ζοφερές αναμνήσεις παραμένουν ζωντανές σε πολλούς επιζώντες. Η Σίρλει Λεόν θυμάται να έρχονται φορτηγά για την μεταφορά βοοειδών. «Είδα τα ξαδέρφια μου να κλαίνε και στη συνέχεια να τα βάζουν σε αυτά τα φορτηγά και να τα μεταφέρουν, δεν ξέραμε πού», κατέθεσε σε μια έρευνα δεκαετίες αργότερα.

Σύντομα, η κυβέρνηση θα ερχόταν και γι’ αυτήν: Παρακολούθησε το σχολείο Kamloops τη δεκαετία του 1940. Μερικά από τα σχολεία διοικούνταν από την κυβέρνηση. Άλλα διοικούνταν από την εκκλησία. Όλα, όμως, είχαν την ίδια αποστολή: Όπως το έθεσε κυνικά αλλά απροσχημάτιστα ένας κρατικός αξιωματούχος το 1910, αυτά τα σχολεία «κατευθύνονται προς την τελική λύση του Ινδιάνικού προβλήματός μας». Στην πράξη, αυτό σήμαινε την βίαιη απόσπαση των αυτόχθονων παιδιών από τον πολιτισμό τους, τη γλώσσα τους και ό, τι τους έκανε γηγενείς.

Σήμερα, η Επιτροπή Αλήθειας και Συμφιλίωσης, η οποία πέρασε πέντε χρόνια ακούγοντας ιστορίες επιζώντων από αυτά τα σχολεία, το περιγράφει ευθαρσώς ως αυτό που ήταν: Πολιτιστική γενοκτονία.

Τα παιδιά αναγκάζονταν να ασπαστούν τον χριστιανισμό και δεν τους επιτρεπόταν να μιλούν τις μητρικές γλώσσες τους. Μέχρι να το κάνουν, ξυλοκοπούνταν, κακοποιούνταν λεκτικά και σεξουαλικά, αφήνονταν να πεθάνουν αβοήθητα από ασθένειες και τις κακουχίες. Πολλά οδηγούνταν στην αυτοκτονία.

«Βλέπουμε τα αποτελέσματα της γενοκτονίας που διέπραξε ο Καναδάς, γενοκτονία στη γη μας», δήλωσε ο Μπόμπι Κάμερον επικεφαλής της Ομοσπονδίας Κυρίαρχων Αυτόχθονων Πρώτων Εθνών. «Ο Καναδάς θα είναι πλέον γνωστός ως έθνος που προσπάθησε να εξοντώσει τα Πρώτα Έθνη. Τώρα έχουμε αποδείξεις».

«Οι άνθρωποι μας αξίζουν κάτι περισσότερο από συγγνώμη και συμπάθεια, για τα οποία είμαστε ευγνώμονες. Οι άνθρωποι μας όμως  δικαιοσύνη», τόνισε ο Κάμερον.

Είναι μόνο η αρχή

Ο επικεφαλής της Συνέλευσης των Πρώτων Εθνών, Perry Bellegarde, από την φυλή Little Black Bear First Nation στην επαρχία του Σασκάτσουαν, έγραψε στο Twitter ότι η τελευταία ανακάλυψη είναι «απολύτως τραγική, αλλά δεν προκαλεί έκπληξη».

Οι αρχές και οι ειδικοί προβλέπουν ότι τα χειρότερα έρχονται αφού οι επαρχιακές διοικήσεις ανακοινώνουν την χρηματοδότηση των αυτόχθονων κοινοτήτων για να κάνουν τις δικές τους έρευνες.

Δεν ήταν όμως πάντα έτσι τα πράγματα σε ό,τι αφορά στην προμηθεία του καναδικού κράτους να βοηθήσει, ακόμη και σήμερα. Ο τέταρτος τόμος της τελικής έκθεσης της Επιτροπής Αλήθειας και Συμφιλίωσης του Καναδά (TRC), αφιερωμένος στα εξαφανισμένα παιδιά και τις ανώνυμες ταφές, δημιουργήθηκε αφού τα αρχικά μέλη του TRC συνειδητοποίησαν, το 2007, ότι το ζήτημα απαιτούσε ξεχωριστή ομάδα εργασίας. Το 2009, το TRC ζήτησε επιπλέον χρηματοδότηση 1,5 εκατομμυρίων δολαρίων από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση για την ολοκλήρωση αυτού του έργου, αλλά το αίτημα απορρίφθηκε.

Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα, αφού έψαξαν τη γη κοντά σε σχολεία χρησιμοποιώντας δορυφορικές εικόνες και χάρτες, ότι «ως επί το πλείστον, τα νεκροταφεία που τεκμηρίωσε η Επιτροπή είναι εγκαταλελειμμένα και ευάλωτα σε τυχαίες διαταραχές». Μέχρι στιγμής, κατάφεραν να εντοπίσουν ονόματα και άλλες πληροφορίες τουλάχιστον 4100 παιδιών που πέθαναν σε οικοτροφεία.

Οι συνέπειες

Οι συνέπειες αυτής της γενοκτονίες συνεχίζονται. Οι αυτόχθονες ηγέτες τονίζουν ότι η κληρονομιά της κακοποίησης παραμένει σήμερα ως η βασική αιτία επιδημικών ποσοστών αλκοολισμού και τοξικομανίας.

«Πολύς πόνος που βλέπουμε στους ανθρώπους μας αυτή τη στιγμή προέρχεται από εκεί», είπε σε συνέντευξη Τύπου η Φλόρενς Σπάρβιερ, πρώην τρόφιμη αυτών των οικοτροφείων. «Μας έκαναν να πιστέψουμε ότι δεν είχαμε ψυχές».

Οι ηγέτες των αυτόχθονων υπόσχονται ότι οι έρευνες αυτές είναι μόνο η αρχή μιας μακράς διαδικασίας εντοπισμού και μνήμης των νεκρών: «Δεν θα σταματήσουμε μέχρι να βρούμε όλα τα παιδιά μας»…