Η φωνή του κινήματος των αυτοχθόνων πληθυσμών του Ισημερινού ήταν πολύ δυνατή για να την αγνοήσει κανείς…

Ο Ισημερινός για 12 μέρες έζησε τη χειρότερη πολιτική αναταραχή που γνώρισε η χώρα τις τελευταίες δεκαετίες, με τα τύμπανα της εξέγερσης κατά των μέτρων λιτότητας σε αντάλλαγμα για το δάνειο που πήρε η χώρα από το ΔΝΤ να ακούγονται από άκρη σε άκρη σε όλο τον κόσμο. Τελικά τα αιτήματα του κινήματος εισακούστηκαν από την κυβέρνηση του Λενίν Μορένο, που αναγκάστηκε να ανακαλέσει το Προεδρικό Διάταγμα με το οποίο καταργήθηκε η επιδότηση της τιμής των καυσίμων και η τιμή τους αυξήθηκε στα πρατήρια κατά 123%. Ήταν μια μεγάλη νίκη, γλυκιά και πικρή συνάμα…

Τον Μάρτιο, η κυβέρνηση του Ισημερινού σύναψε με το ΔΝΤ δανειακή σύμβαση ύψους 4,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων, δίνοντας ως αντάλλαγμα την εφαρμογή ενός τριετούς προγράμματος διαρθρωτικής προσαρμογής, που περιλάμβανε την κατάργηση των επιδοτήσεων στα καύσιμα και την αύξηση της τιμής τους, περικοπές της τάξης του 20% στους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων, μείωση των συντάξεων και την ιδιωτικοποίηση του ασφαλιστικού συστήματος. Τα μέτρα που υιοθετήθηκαν προκάλεσαν κοινωνική έκρηξη με οργανώσεις ιθαγενών, φοιτητών και εργατικά σωματεία να καταλαμβάνουν τους δρόμους και το κοινοβούλιο παραλύοντας τη χώρα, κάτι που ανάγκασε τον Μορένο να μεταφέρει την έδρα της κυβέρνησης, να κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης, στρατιωτικό νόμο και απαγόρευση κυκλοφορίας.

Οι κινητοποιήσεις που διήρκεσαν σχεδόν δύο εβδομάδες στιγματίστηκαν από τη βία και την καταστολή, αφήνοντας πίσω τους 8 νεκρούς και 1.300 τραυματίες, ενώ περισσότεροι από 1.200 άνθρωποι συνελήφθησαν. Σηματοδοτήθηκαν όμως και από την παρουσία του κινήματος των ιθαγενών, που ύψωσαν για άλλη μια φορά το ανάστημά τους.

Πριν από λίγες μέρες το κέντρο του Κίτο, της πρωτεύουσας του Ισημερινού, έμοιαζε με πολεμική ζώνη: οι μάχες μεταξύ της αστυνομίας και των διαδηλωτών διαδραματίστηκαν μεταξύ φλεγόμενων οδοφραγμάτων, την ώρα που τα δακρυγόνα έσκιζαν τον αέρα και εκρήξεις συγκλόνιζαν όλη την πόλη. Κάποιοι διαδηλωτές φορούσαν κουκούλες και ήταν «οπλισμένοι» με καδρόνια και σφεντόνες, ενώ άλλοι ήταν ιθαγενείς γυναίκες που φορούσαν τις χρωματιστές παραδοσιακές τους φορεσιές.

Λίγο μετά την ανακοίνωση της κατάργησης του επίμαχου Προεδρικού Διατάγματος, οι άνθρωποι αυτοί που τόσες μέρες ήταν στους δρόμους, ξαναπήραν τους δρόμους αυτή τη φορά για να καθαρίσουν ότι έμεινε πίσω από τα οδοφράγματα που είχαν στήσει, αλλά και για να γιορτάσουν τη συμφωνία που πέτυχαν. Μια συμφωνία που αποτελεί απόδειξη της δυναμικής του κινήματος των αυτοχθόνων, αλλά παράλληλα και υπενθύμιση ότι το συγκεκριμένο κίνημα έχει ανατρέψει από την εξουσία πρώην προέδρους αυτής της χώρας.

Αλλά οι θάνατοι οκτώ διαδηλωτών, συμπεριλαμβανομένου του ιθαγενούς ηγέτη Inocencio Tucumbi, από την επαρχία της Cotopaxi, έκαναν το θρίαμβο γλυκό και πικρό την ίδια στιγμή. «Πιστεύω ότι η ειρήνη θριάμβευσε», δήλωσε στον Guardian η Patricia Gualinga, από την κοινότητα του Kichwa Sarayaku του Αμαζονίου. «Όμως αισθάνομαι έναν κόμπο στο λαιμό μου για την απώλεια της ζωής των αυτοχθόνων αδελφών μας. Υπάρχει πολύς πόνος για να θεραπευτεί και η κυβέρνηση πρέπει να το γνωρίζει αυτό», προειδοποίησε.

«Το κίνημα των ιθαγενών έχει υπάρξει ένας ισχυρός ρυθμιστικός παράγοντας στον Ισημερινό από τη δεκαετία του 1990», σημειώνει στη βρετανική εφημερίδα ο Mario Melo, δικηγόρος που διευθύνει το Κέντρο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Καθολικό Πανεπιστήμιο του Κίτο. Υπενθυμίζεται ότι οι εγχώριες διαμαρτυρίες διαδραμάτισαν κεντρικό ρόλο στην ανατροπή μιας σειράς προέδρων του Ισημερινού, μεταξύ των οποίων και ο Abdalá Bucaram το 1997, ο Jamil Mahuad το 2000 και ο Lucio Gutiérrez το 2005.«Είναι το μοναδικό κίνημα που έχει τη δύναμη να παραλύσει τη χώρα και το θάρρος να αντισταθεί σε αυτά τα οικονομικά μέτρα που πλήττουν τους φτωχούς», συμπληρώνει ο Melo.

Όμως, παρά τη δυναμική του, το ιθαγενές κίνημα δεν μπόρεσε να περιφρουρήσει τις διαμαρτυρίες από κάποιους που το μόνο που σκόπευαν ήταν να σπείρουν το χάος.

Ο ηγέτης της αυτόχθονος συνομοσπονδίας Conaie, Jaime Vargas, λέει στον Guardian ότι προσπάθησε να απομακρύνει τους αυτόχθονες διαδηλωτές από τους κουκουλοφόρους που επιτέθηκαν σε δύο τηλεοπτικούς σταθμούς και μια εφημερίδα, καθώς και σε δημοσιογράφους που κάλυπταν τις διαμαρτυρίες. Οι ταραχοποιοί έβαλαν στο στόχαστρό τους επίσης το κτίριο του Εθνικού Ελεγκτικού Συμβουλίου.

«Είναι εξαιρετικά περίεργο το γεγονός ότι είναι το μοναδικό κρατικό κτίριο που έχει καεί ολοκληρωτικά», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών José Valencia, ο οποίος σημείωσε ότι στο κτίριο φυλάσσονταν φάκελοι που αφορούσαν σε κατηγορίες για φερόμενη διαφθορά από τον πρώην προέδρου Ραφαέλ Κορέα. Ο Μορένο από την πλευρά του κατηγόρησε τις «σκοτεινές δυνάμεις» του Ραφαέλ Κορέα και του ηγέτη της Βενεζουέλας Νικόλας Μαδούρο μαζί με «εμπόρους ναρκωτικών και συμμορίες αλλοδαπών» για τις διαδηλώσεις.

Ο Κορέα, ο οποίος κυβέρνησε τον Ισημερινό από το 2007 έως το 2017 και τώρα ζει στις Βρυξέλλες, αρνείται ότι ήταν πίσω από την αναταραχή, παρόλο που κάλεσε τον Μορένο να παραιτηθεί και άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να διεκδικήσει την αντιπροεδρία της χώρας σε περίπτωση νέων εκλογών.

Αλλά το κίνημα των ιθαγενών δεν έχει σε ιδιαίτερη υπόληψη τον Ραφαέλ Κορέα, ο οποίος κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του στην εξουσία απαγόρευσε διαμαρτυρίες, φυλάκισε ιθαγενείς ηγέτες και κατέπνιξε τις διαδηλώσεις κατά της γεώτρησης πετρελαίου και της εξόρυξης στην προγονική τους πατρίδα.

Οι αυτόχθονες πληθυσμοί του Ισημερινού αντιπροσωπεύουν μόνο το 1/10 του πληθυσμού των 16 εκατομμυρίων της χώρας, αλλά έχουν δείξει ότι είναι μια πολύ ισχυρή πολιτική δύναμη για να την αγνοήσει κάποιος. Αλλά οι νίκες τους έχουν βαφτεί με αίμα.

Όχι μόνο τώρα, αλλά σε ολόκληρη την ιστορία τους…