Μισή ντουζίνα Ρώσοι στρατιώτες μιλούν για την αποστολή τους σε μια περιοχή έντονων μαχών στην ανατολική Ουκρανία μόλις 11 ημέρες μετά την κινητοποίησή τους. Στην ερώτηση για την εξάσκησή του στην σκοποβολή, ένας γενειοφόρος κληρωτός λέει: «Μια φορά. Τρεις γεμιστήρες».

Σε μια πόλη κοντά στο Γιεκατερίνμπουργκ, στην κεντρική Ρωσία, οι πρόσφατα κινητοποιημένοι άνδρες παρελαύνουν με τα πολιτικά τους ρούχα. «Ούτε πολυβόλα, ούτε τίποτα, ούτε ρούχα, ούτε παπούτσια», λέει ένας άγνωστος παρατηρητής. «Οι μισοί από αυτούς είναι μεθυσμένοι, ηλικιωμένοι, βρίσκονται σε κίνδυνο [ώστε] θα έπρεπε ένα ασθενοφόρο να είναι σε επιφυλακή».

Αλλού, δεκάδες συγγενείς των νεοσύλλεκτων Ρώσων συνωστίζονται έξω από ένα κέντρο εκπαίδευσης, περνώντας τους αντικείμενα μέσα από τον φράχτη -μπότες, μπερέδες, αλεξίσφαιρα γιλέκα, σακίδια, υπνόσακους, στρώματα κατασκήνωσης, φάρμακα, επιδέσμους και τρόφιμα. «Δεν γίνεται έτσι», δήλωσε μια γυναίκα ονόματι Έλενα στο ειδησεογραφικό πρακτορείο Samara Online. «Αγοράζουμε τα πάντα».

Παρά τους δρακόντειους νόμους κατά της κριτικής της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης» στην Ουκρανία, τα ρωσικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατακλύζονται από σκηνές όπως οι παραπάνω που έχουν καταγραφεί σε βίντεο που κυκλοφορούν ευρέως.

Όπως όμως αναφέρει ρεπορτάζ των New York Times, τέτοιες αναρτήσεις κατηγορούν το ρωσικό υπουργείο Άμυνας ότι ενήργησε ακριβώς όπως προέβλεπαν οι δυτικοί στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες: έστειλε χιλιάδες νεοσύλλεκτους, ανεκπαίδευτους, κακώς εξοπλισμένους στρατιώτες στην Ουκρανία, απελπισμένο να κλείσει τρύπες στις αμυντικές γραμμές του αντί να διατάξει  τους άνδρες σε συνεκτικές μονάδες.

«Τους δίνουν στην καλύτερη περίπτωση τα βασικά και στη χειρότερη τίποτα και τους ρίχνουν στη μάχη, γεγονός που υποδηλώνει ότι αυτοί οι τύποι είναι κυριολεκτικά τροφή για τα κανόνια», δήλωσε ο Γουίλιαμ Άλμπερκ, ειδικός στις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις και διευθυντής του προγράμματος ελέγχου των εξοπλισμών στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών, έναν ερευνητικό οργανισμό που εδρεύει στο Λονδίνο.

Ένα ακραίο σημάδι αναρχίας ήρθε το Σάββατο 22 Οκτωβρίου, όταν δύο άνδρες από ένα πρώην σοβιετικό κράτος άνοιξαν πυρ σε ρωσικό στρατόπεδο εκπαίδευσης. Σκότωσαν 11 εθελοντές και τραυμάτισαν 15 προτού πέσουν νεκροί από πυρά, όπως μετέδωσαν ρωσικά πρακτορεία.

Ο στρατός της Ρωσίας αγωνίζεται να ισορροπήσει δύο στόχους, δήλωσαν στρατιωτικοί αναλυτές: να αναπτύξει αρκετά στρατεύματα για να σταματήσει τις πρόσφατες ουκρανικές επιθέσεις, ενώ παράλληλα να ανασυγκροτήσει τις χερσαίες δυνάμεις που αποδεκατίστηκαν κατά τη διάρκεια του οκτάμηνου πολέμου.

Αναπόφευκτα, ορισμένοι στρατεύσιμοι έχουν ήδη σκοτωθεί ή αιχμαλωτιστεί, προκαλώντας ολοένα και πιο σκληρή κριτική στην προσπάθεια κινητοποίησης που ανακοινώθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου και θεωρήθηκε εξαρχής ναυάγιο.

Θεωρητικά, η επιστράτευση αφορούσε άνδρες εφεδρείας με στρατιωτικές δεξιότητες που χρειάζονταν ανανέωση, αλλά στην πράξη επιστρατεύτηκαν σχεδόν όλοι, είπαν οι επικριτές.

«Το αποτέλεσμα της κινητοποίησης είναι ότι ανεκπαίδευτοι τύποι ρίχνονται στην πρώτη γραμμή», έγραψε οργισμένη η Anastasia Kashevarova, μια μπλόγκερ που έχει υποστηρίξει τον πόλεμο.  «Τσέλιαμπινσκ, Εκατερίνμπουργκ, Μόσχα – τα τσίγκινα φέρετρα έρχονται ήδη», πρόσθεσε. «Μας είπατε ότι θα υπάρξει εκπαίδευση, ότι δεν θα σταλούν στην πρώτη γραμμή του μετώπου σε μια εβδομάδα. Είπατε πάλι ψέματα;».

Μέχρι στιγμής, το Κρεμλίνο ανέχεται την κριτική για τη διεξαγωγή του πολέμου, ενώ φυλακίζει ή επιβάλλει πρόστιμα σε όσους αμφισβητούν οποιαδήποτε ανάγκη για την εισβολή. Αλλά την περασμένη εβδομάδα ακούστηκαν φήμες ότι θα πατάξει και τους επικριτές του στρατού.

Την Παρασκευή 21 Οκτωβρίου, ο πρόεδρος Πούτιν επιβεβαίωσε σε συνέντευξη Τύπου ότι 16.000 νεοσύλλεκτοι είχαν ήδη αναπτυχθεί σε μάχιμες μονάδες, ορισμένοι με μόλις πέντε έως δέκα ημέρες εκπαίδευσης. Οι νεοσύλλεκτοι χρειάζονταν επειγόντως, δεδομένου ότι το μέτωπο στην Ουκρανία εκτεινόταν για σχεδόν 700 μίλια, είπε, προσθέτοντας ότι η εκπαίδευση θα συνεχιστεί εκεί.

Οι αποδείξεις για την έλλειψη εκπαίδευσης είναι ανεπίσημες, αλλά ο μεγάλος αριθμός των βίντεο από όλη τη Ρωσία, μαζί με τις διάσπαρτες απειλές των κληρωτών για απεργία λόγω των συνθηκών, άλλες ειδήσεις και σχόλια, υπογραμμίζουν το βάθος των προβλημάτων.

Σε ένα βίντεο που κυκλοφόρησε ευρέως, ένας νεοσύλλεκτος από τη Μόσχα που είχε τοποθετηθεί στο 1ο Σύνταγμα Τεθωρακισμένων – μια ιστορική μονάδα που χτυπήθηκε σκληρά στις αρχές της εισβολής – είπε ότι ο διοικητής του συντάγματος είχε ανακοινώσει ότι δεν θα υπήρχε πρακτική εξάσκηση στη σκοποβολή ή ακόμη και θεωρητική εκπαίδευση πριν από την ανάπτυξη των ανδρών.

Ένα άλλο βίντεο έδειχνε μια ομάδα περίπου 500 ατημέλητων ανδρών, με τα περισσότερα από τα πρόσωπά τους καλυμμένα, να στέκονται δίπλα σε ένα τρένο στην περιοχή του Μπέλγκοροντ, κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία. Ο αφηγητής είπε ότι δεν είχαν κατανεμηθεί σε συγκεκριμένες μονάδες, ότι ζούσαν σε «απάνθρωπες συνθήκες» για μια εβδομάδα, ότι έπρεπε να αγοράζουν μόνοι τους τα τρόφιμά τους και ότι δεν είχαν πυρομαχικά.

Η διοίκηση του Μπέλγκοροντ ανακοίνωσε ότι οι περισσότεροι από τους άνδρες θα επιστρέψουν στην κεντρική Ρωσία για πρόσθετη εκπαίδευση. Ακόμη και ο κυβερνήτης της γειτονικής περιοχής Κουρσκ, Ρομάν Σταροβόιτ, κατήγγειλε τις συνθήκες εκπαίδευσης. Περιέγραψε κατεστραμμένα κτίρια σίτισης, σκουριασμένες ή σπασμένες ντουζιέρες και έλλειψη κρεβατιών και στολών. «Σε ορισμένα μέρη είναι εντάξει, και σε ορισμένα μέρη είναι απλώς απαίσια», δήλωσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Την Πέμπτη 20 Οκτωβρίου, μια άλλη επαρχία, το Τσέλιαμπινσκ, ήταν από τις πρώτες που ανακοίνωσαν επίσημα τους θανάτους ανεκπαίδευτων στρατιωτών, με πέντε νεκρούς στην ανατολική Ουκρανία. Η ανακοίνωση δεν περιγράφει λεπτομερώς τις συνθήκες, αλλά η ρωσική υπηρεσία του BBC επικαλέστηκε φίλους και συγγενείς των ανδρών που δήλωσαν ότι είχαν σταλεί «σαν πρόβατα» δίχως εκπαίδευση.

Παρομοίως, ο 28χρονος επικεφαλής ενός τμήματος της κυβέρνησης στη Μόσχα, Αλεξέι Μαρτίνοφ, ο οποίος δεν είχε εμπειρία μάχης, σκοτώθηκε στην Ουκρανία λίγες ημέρες μετά την επιστράτευσή του, ανέφερε στο Telegram η Νατάλια Λοσέβα, δημοσιογράφος του κρατικού τηλεοπτικού καναλιού RT. Η αναφορά της δεν μπόρεσε να επιβεβαιωθεί ανεξάρτητα.

«Η ρωσική στρατιωτική ηγεσία συνεχίζει να θέτει σε κίνδυνο τη μελλοντική ανασυγκρότηση της δύναμης, δίνοντας προτεραιότητα στην άμεση κινητοποίηση όσο το δυνατόν περισσότερων σωμάτων για τις συνεχιζόμενες μάχες στην Ουκρανία», ανέφερε σε πρόσφατη αξιολόγησή του το Ινστιτούτο Μελέτης Πολέμου με έδρα την Ουάσινγκτον.

Μια έκθεση του υπουργείου Άμυνας της Βρετανίας υποστήριξε την αξιολόγηση αυτή, αναφέροντας: «Η αποτυχία των ρωσικών πληρωμάτων να αφήσουν άθικτο εξοπλισμό πριν από την απόσυρση ή την παράδοση αναδεικνύει την κακή κατάσταση της εκπαίδευσής τους και τα χαμηλά επίπεδα πειθαρχίας στη μάχη».

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι Ρώσοι αξιωματούχοι προσπαθούν να δώσουν μια θετική χροιά στην πρόσκληση. Ο υπουργός Άμυνας της Ρωσίας, Σεργκέι Κ. Σοϊγκού, ανακοίνωσε ότι 200.000 νεοσύλλεκτοι προετοιμάζονται σε περίπου 80 πεδία εκπαίδευσης και έξι κέντρα. Ο κ. Πούτιν ζήτησε να σταματήσει η αντιδημοφιλής κινητοποίηση, λέγοντας ότι 220.000 στρατεύσιμοι θα ήταν αρκετοί, αντί του αρχικά ανακοινωθέντος στόχου των 300.000.

Ο αριθμός των ρωσικών στρατευμάτων στην Ουκρανία παραμένει άγνωστος. Υπολογίζεται ότι 200.000 στρατιώτες αναπτύχθηκαν για την εισβολή, αλλά οι δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών λένε ότι από το ένα τρίτο έως το μισό έχουν σκοτωθεί ή τραυματιστεί.

Το υπουργείο Άμυνας δείχνει βίντεο που δείχνουν χαρούμενους “mobiks”, όπως είναι γνωστοί οι νεοσύλλεκτοι στη ρωσική αργκό, να μαθαίνουν να πυροβολούν, να επιτίθενται σε άρματα μάχης, να δένουν τραύματα, να τοποθετούν νάρκες και άλλες στρατιωτικές εργασίες.

«Σε γενικές γραμμές, το προσωπικό είναι πλήρως εξοπλισμένο, έτοιμο για πολεμικές επιχειρήσεις και πρόθυμο να ενταχθεί στις τάξεις των μάχιμων μονάδων και να καταστρέψει τον εχθρό», δήλωσε ένας στρατιώτης που αναγνωρίστηκε μόνο με το μικρό του όνομα, Magomed, σε ένα βίντεο του Υπουργείου Άμυνας που γυρίστηκε σε ένα κέντρο εκπαίδευσης κάπου στην ανατολική Ουκρανία ή κοντά σε αυτήν.

Μια «ένεση» εκατοντάδων χιλιάδων στρατευμένων μπορεί να σταματήσει τις ουκρανικές επιθέσεις βραχυπρόθεσμα, αλλά στρατιωτικοί αναλυτές δήλωσαν ότι η Ρωσία θα δυσκολευτεί να αντιστρέψει την τύχη της τους επόμενους μήνες. «Οι Ρώσοι θα πρέπει να κάνουν μια επιλογή – να φτιάξουν μια μονάδα σωστά με την πάροδο του χρόνου και στη συνέχεια να διακινδυνεύσουν να χάσουν τον πόλεμο ή να χρησιμοποιήσουν αυτή τη μονάδα τώρα επειδή ο πόλεμος το απαιτεί, αλλά η μονάδα θα είναι ημιτελής», δήλωσε ο Johan Norberg, αναλυτής της Ρωσίας στη Σουηδική Υπηρεσία Αμυντικών Ερευνών.

Οι ρωσικές γραμμές στην ανατολική Ουκρανία έχουν καταρρεύσει λόγω των επιθέσεων καλύτερα εκπαιδευμένων και καλύτερα παρακινημένων στρατιωτών. Οι αναλυτές λένε ότι ο ρωσικός στρατός έχει μια κραυγαλέα έλλειψη συνεκτικών μονάδων όπου το πεζικό, το πυροβολικό και η αεροπορία εκπαιδεύονται να συνεργάζονται.

Ο Andrei Gurulev, ένας σκληροπυρηνικός βουλευτής στο ομοσπονδιακό κοινοβούλιο και ανώτερος αξιωματικός Εφέδρων, έγραψε στο Telegram ότι θα χρειαστούν τουλάχιστον ένας ή δύο μήνες προτού η Ρωσία μπορέσει να αναπτύξει εκπαιδευμένες μονάδες. Άλλοι πρότειναν ότι θα πάρει μέχρι το χειμώνα. Ορισμένοι Ρώσοι δόκιμοι στρατιωτικοί απελευθερώνονται πρόωρα για να γίνουν αξιωματικοί, ανέφερε το ουκρανικό γενικό επιτελείο.

Η ΕΣΣΔ διατηρούσε μια μόνιμη υποδομή στρατιωτικής εκπαίδευσης, η οποία διαλύθηκε μετά την κατάρρευσή της το 1991. Με την έναρξη του πολέμου, στρατιωτικοί εκπαιδευτές μεταφέρθηκαν στην Ουκρανία, αφήνοντας τις μονάδες να αγωνίζονται να καλύψουν το κενό με βετεράνους ή καθηγητές από στρατιωτικές ακαδημίες.

«Έχουν χάσει πολλούς στρατιωτικούς ειδικούς», δήλωσε ο Gleb Irisov, βετεράνος της ρωσικής Πολεμικής Αεροπορίας και πρώην αναλυτής του κρατικού πρακτορείου ειδήσεων TASS «Δεν υπάρχει κανείς για να εκπαιδεύσει αυτούς τους νέους ανθρώπους».

Ακόμη και πριν από τον πόλεμο, σημείωσαν ο κ. Irisov και άλλοι, η Ρωσία αγωνιζόταν να εκπαιδεύσει τις δύο τάξεις των περίπου 100.000 κληρωτών κάθε άνοιξη και φθινόπωρο, με αναφορές για προβλήματα όπως δυσκολίες στη σίτιση.

«Το σύστημα της στρατιωτικής εκπαίδευσης είναι πολύ αδύναμο και ήταν έτσι για μεγάλο χρονικό διάστημα», δήλωσε ο κ. Irisov. Μεγάλο μέρος της εκπαίδευσης ήταν μόνο στα χαρτιά, είπε. «Δεν μπόρεσαν να το καταφέρουν αυτό σε καιρό ειρήνης, οπότε σε καιρό πολέμου είναι ακόμη πιο δύσκολο».

Απροσδόκητα, μερικές από τις πιο σημαντικές εκπαιδεύσεις συμβαίνουν στο Ντονμπάς, την περιοχή της ανατολικής Ουκρανίας που έχει φουντώσει από τον πόλεμο από τότε που η Ρωσία πυροδότησε ένα αυτονομιστικό κίνημα εκεί το 2014.

Την περασμένη άνοιξη, άρπαζαν άνδρες στο Ντονμπάς από τους δρόμους και στέλνονταν απευθείας στο μέτωπο. Όμως, εν μέσω της σφαγής, οι συμπεριφορές άλλαξαν, δήλωσε ο Kirill Mikhailov, ερευνητής της Conflict Intelligence Team, μιας οργάνωσης που ιδρύθηκε στη Ρωσία για την παρακολούθηση των συγκρούσεων στις οποίες εμπλέκονται ρωσικά στρατεύματα. Οι αξιωματικοί συνειδητοποίησαν ότι είχαν «σπαταλήσει το ανθρώπινο δυναμικό τους για μικρό κέρδος», είπε, και έτσι ήξεραν ότι θα έπρεπε να κάνουν καλύτερους στρατιώτες τους Ρώσους νεοσύλλεκτους.

Προς το παρόν, ωστόσο, με χιλιάδες νεοσύλλεκτους να συρρέουν στην Ουκρανία, φαίνεται ότι το Κρεμλίνο δίνει έμφαση στην ποσότητα έναντι της ποιότητας. Ή, όπως λέει ένα ρωσικό ρητό, δίνοντας έμφαση «όχι στην ικανότητα, αλλά στους αριθμούς».

Πηγή: New York Times