Ένα χρόνο μετά την πιο πρόσφατη σύρραξη στη λωρίδα της Γάζας, την τρίτη πολεμική σύγκρουση ανάμεσα στις δύο πλευρές μέσα σε έξι χρόνια, η κατάσταση στα ερειπωμένα παλαιστινιακά εδάφη παραμένει προβληματική, με μοναδικό ηττημένο για μία ακόμα φορά, τον άμαχο πληθυσμό. Της Εύας Αναστασιάδου.

Στους δύο μήνες που διήρκεσαν οι βομβαρδισμοί οι απώλειες ήταν τεράστιες και δυσανάλογες: 2310 Παλαιστίνιοι νεκροί, το 70% των οποίων εκτιμάται ότι είναι άμαχοι, πάνω από 200.000 Παλαιστίνιοι έχουν εκτοπιστεί μιας και χιλιάδες κατοικίες καταστράφηκαν ολοσχερώς, 1,2 εκατομμύρια δεν έχουν ή έχουν μικρή πρόσβαση σε νερό ή υγιεινή, 120 σχολεία και 18 νοσοκομεία έχουν καταστραφεί, ενώ μέχρι και σήμερα το 80% των κατοίκων έχουν στη διάθεσή τους 4 ώρες ηλεκτρικού ρεύματος ανά ημέρα λόγω των εκτεταμένων ζημιών που προκλήθηκαν  στους σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Μέχρι και σήμερα η βοήθεια στην προσπάθεια ανοικοδόμησης της περιοχής είναι μηδαμινή. Οι επιθέσεις επιδείνωσαν την προ μακρού υφιστάμενη ανθρωπιστική κρίση στην περιοχή, αφήνοντας τον πληθυσμό έρμαιο της ανέχειας, της ανεργίας και της έλλειψης βασικών υποδομών.

Παρ’ όλη την παγκόσμια διεθνή κατακραυγή και την προσπάθεια της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, τα εγκλήματα πολέμου που διεπράχθησαν κατά τη διάρκεια του περυσινού καλοκαιριού δεν φαίνεται να έχουν αναγνωριστεί. Η πολυπλοκότητα της πολύχρονης αυτής διαμάχης, καθώς και η υπαιτιότητα της οργάνωσης Χαμάς στην κλιμάκωση της βίας, δημιουργούν προβλήματα στην εξακρίβωση της φύσης των ισραηλινών επιθέσεων και την εξασφάλιση της λογοδοσίας.

Στα πλαίσια αυτά, η Διεθνής Αμνηστία, έχοντας στόχο να προωθήσει την πίεση για λογοδοσία αναφορικά με εγκλήματα πολέμου και παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, δημιούργησε, σε συνεργασία με το ερευνητικό έργο Forensic Architecture, του πανεπιστημίου Goldsmiths του Λονδίνου, ένα διαδικτυακό εργαλείο χαρτογράφησης των επιθέσεων. Η Πλατφόρμα της Γάζας, όπως ονομάζεται, επιτρέπει την διερεύνηση και την ανάλυση στοιχείων σχετικά με την στρατιωτική επιχείρηση του Ισραήλ στη Γάζα, τον Ιούλιο και Αύγουστο του 2014.

Ομάδα ερευνητών στο Λονδίνο και στη Γάζα,  συγκεντρώνοντας δεδομένα που συλλέχθηκαν επί τόπου από την οργάνωση για τα ανθρώπινα δικαιώματα Al Mezan που εδρεύει στη περιοχή και το Παλαιστινιακό Κέντρο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (PCHR), και μαζί με τη βοήθεια της Διεθνούς Αμνηστίας, τροφοδοτεί εδώ και μήνες το διαδικτυακό αυτό εργαλείο με πληροφορίες, για τη δημιουργία εμπεριστατωμένου υλικού, που θα μπορέσει να αποδειχθεί χρήσιμο στην προσπάθεια αποσαφήνισης της φύσης των ισραηλινών επιθέσεων.

Η πλατφόρμα, μετά την καταγραφή των δεδομένων, έχει τη δυνατότητα να τα κατηγοριοποιήσει σύμφωνα με μια σειρά κριτηρίων, συμπεριλαμβανομένου τον τύπο της επίθεσης, την περιοχή που χτυπήθηκε και τον αριθμό των θυμάτων με σκοπό την ανάδειξη μοτίβων στις επιθέσεις των Ισραηλινών δυνάμεων. Η ψηφιακή εποχή έχει αυξήσει ραγδαία το ρυθμό και τα μέσα συλλογής πληροφοριών, και τα αποδεικτικά στοιχεία από φωτογραφίες, βίντεο, μαρτυρίες και δορυφορικές εικόνες για τις επιθέσεις, μπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην προσπάθεια παρακολούθησης των συγκρούσεων.

Ο Philip Luther, διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας του Προγράμματος για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική σε δήλωσή του για τη νέα αυτή μέθοδο υπογράμμισε ότι «η Πλατφόρμα της Γάζας είναι η πιο ολοκληρωμένη, μέχρι σήμερα, καταγραφή των επιθέσεων κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης του 2014. Μας επιτρέπει να συνδυάσουμε πάνω από 2.500 ατομικές επιθέσεις, απεικονίζοντας την τεράστια κλίμακα της καταστροφής που προκλήθηκε από τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ισραήλ στη Γάζα κατά τη διάρκεια του πολέμου των 50 ημερών το περασμένο καλοκαίρι». Έχοντας ακόμα πλούσιο υλικό υπό επεξεργασία, και με την ελπίδα ότι η δημοσίευση της πλατφόρμας θα αποτελέσει ουσιαστικά μια πρόσκληση προς τους πολίτες και άλλους οργανισμούς να στείλουν περισσότερες φωτογραφίες, μαρτυρίες και άλλες μορφές αποδεικτικών στοιχείων, ο αριθμός αυτών των επιθέσεων αναμένεται να αυξηθεί. 

Πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα στη διαδικασία τεκμηρίωσης της πλήρους κλίμακας των παραβιάσεων που έλαβαν χώρα στη Γάζα. Ουσιαστικά, η πλατφόρμα αυτή προσφέρει μια αποτελεσματική νέα μέθοδο επεξεργασίας και διασταύρωσης αυτών των διαφορετικών τύπων πληροφοριών με στόχο τον προσδιορισμό και την δημοσιοποίηση των μοτίβων που προκύπτουν και που μπορούν να βοηθήσουν στην ανάλυση του κατά πόσον οι συγκεκριμένες επιθέσεις συνιστούν παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, συμπεριλαμβανομένων των εγκλημάτων πολέμου.

Ήδη, τα προκαταρκτικά στοιχεία που προκύπτουν από τη χρήση της, επισημαίνουν μια σειρά από μοτίβα στις επιθέσεις των Ισραηλινών δυνάμεων, που δείχνουν ότι διαπράχθηκαν σοβαρές και συστηματικές παραβιάσεις. Όπως δηλώνει η Διεθνής Αμνηστία, «Η Πλατφόρμα απεικονίζει ξεκάθαρα ένα συντριπτικό μοτίβο στόχευσης κατοικιών, με περισσότερες από 1.200 Ισραηλινές επιθέσεις σε σπίτια και αποτέλεσμα πάνω από 1.100 θανάτους αμάχων. Οι άμεσες επιθέσεις εναντίον αμάχων που δεν συμμετέχουν άμεσα στις εχθροπραξίες και σε αστικά αγαθά απαγορεύονται βάσει του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, ή ‘το δίκαιο του πολέμου’.» Επίσης,  η πλατφόρμα δείχνει ότι «οι περισσότερες από 270 Ισραηλινές επιθέσεις πραγματοποιήθηκαν με τη χρήση πυροβόλου, σκοτώνοντας περισσότερους από 320 αμάχους. Η επαναλαμβανόμενη χρήση πυροβόλου, που είναι ένα ανακριβές εκρηκτικό όπλο, σε πυκνοκατοικημένες περιοχές αποτελεί αδιάκριτη επίθεση που θα πρέπει να διερευνηθεί ως έγκλημα πολέμου.»

Εκθέτοντας τα μοτίβα αυτά και δημοσιεύοντας τη φύση των επιθέσεων των ενόπλων ισραηλινών δυνάμεων, δημιουργείται ένα σημαντικό και ισχυρό εργαλείο στα χέρια των ερευνητών που πιέζουν τόσο για την αναγνώριση και αποσαφήνιση της φύσης των επιθέσεων όσο και για την απόδοση ευθυνών για τις παραβιάσεις που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της σύγκρουσης.

Το νέο αυτό σύστημα χαρτογράφησης και οπτικοποίησης δεδομένων, αποτελεί ένα σημαντικό βήμα στη δημιουργία ενός εργαλείου ανταλλαγής πληροφοριών που θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί εκτενέστερα σε οποιαδήποτε μορφή κρίσης με στόχο την παρακολούθησή της και την ακριβή καταγραφή των συμβάντων. Πρόκειται ουσιαστικά για μία καινοτομία, που σε συνεργασία με άλλες πλατφόρμες, που διευκολύνουν την ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ των επί τόπου μαρτύρων, οργανώσεων και πολιτών παγκοσμίως, θα μπορέσει να υποστηρίξει σημαντικά την έρευνα γύρω από τις ένοπλες συγκρούσεις και τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενισχύοντας τον αγώνα κατά της ατιμωρησίας των εγκλημάτων πολέμου.