Το τελευταίο μεγάλο μέτωπο του Ψυχρού Πολέμου μπορεί και να κλείνει οριστικά απόψε στον Παναμά και στην «Σύνοδο της Αμερικής» – εκεί, όπου ο αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα και ο κουβανός ομόλογός του Ραούλ Κάστρο θα καθίσουν στο ίδιο τραπέζι στο δείπνο της συνόδου, μαζί με άλλους 33 ηγέτες της αμερικανικής ηπείρου.

Το εναρκτήριο δείπνο της συνόδου (Summit of Americas) θα σηματοδοτήσει και την πρώτη φορά που οι ηγέτες των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κούβας κάθονται στο ίδιο τραπέζι μετά το 1959, όταν ο Φιντέλ Κάστρο ξεκίνησε την κουβανική επανάσταση.

Η τελευταία συνάντηση κορυφής ανάμεσα στις δύο χώρες ήταν εκείνη του Ντουάιτ Αϊζχενχάουερ με τον δικτάτορα Φουλγκένσιο Μπατίστα το 1958, κατά ιστορική σύμπτωση και πάλι στον Παναμά. Ο Φιντέλ Κάστρο και ο Μπιλ Κλίντον είχαν συναντηθεί στα Ηνωμένα Εθνη το 2000 αλλά μετά βίας αντάλλαξαν τότε χειραψία.

Ο Μπαράκ Ομπάμα και ο Ραούλ Κάστρο αντάλλαξαν – θερμότερη αυτή τη φορά – χειραψία στην κηδεία του Νέλσον Μαντέλα το 2013 και είχαν μια σύντομη τηλεφωνική επικοινωνία τον περασμένο Δεκέμβριο, μετά την ιστορική κοινή ανακοίνωση της αποκατάστασης των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Ουάσιγκτον και Αβάνας. Δεν υπήρξε όμως ποτέ μεταξύ τους συνάντηση.

Κι ακόμη και σήμερα, οι επιτελείς του Λευκού Οίκου επιμένουν ότι δεν υπάρχει προγραμματισμένη «κατ’ ιδίαν μεταξύ τους συνάντηση» στη σύνοδο του Παναμά, αλλά ότι πιθανόν θα υπάρξει «η ευκαιρία να συναντηθούν στο περιθώριο των εργασιών».

Το γεγονός και μόνον όμως της «συνύπαρξής» τους στο επίσημο δείπνο όμως γράφει ιστορία. Και μαζί γράφει και μια νέα – όσο και έντονη, και αμφιλεγόμενη ακόμη – σελίδα στον παγκόσμιο γεωπολιτικό και ιδεολογικό χάρτη.
Μέχρι σήμερα η Κούβα δεν μετείχε ποτέ στις «Συνόδους της Αμερικής», μια ετήσια συνάντηση των ηγετών του δυτικού ημισφαιρίου, επειδή, πολύ απλά, έθετε βέτο στην παρουσία της η Ουάσιγκτον. Αυτό δεν συνέβη, και δεν θα μπορούσε να συμβεί εφέτος, μετά την απόφαση του Δεκεμβρίου για την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων.

Πόσο έτοιμοι όμως είναι και ο Μπαράκ Ομπάμα και ο Ραούλ Κάστρο να προχωρήσουν ακόμη περισσότερο αυτή την «αποκατάσταση» – και πόσο γρήγορα και σε ποια κατεύθυνση;

Η ιστορική ανακοίνωση του Δεκεμβρίου έγινε μετά από ενάμισι χρόνο μυστικών, παρασκηνιακών διαβουλεύσεων. Όμως έκτοτε οι συνομιλίες έχουν μπει και πάλι σε αργούς ρυθμούς λόγω της… «τρομοκρατικής εκκρεμότητας»: Λόγω του γεγονότος ότι η Κούβα παραμένει στην αμερικανική λίστα των κρατών που φέρονται να υποθάλπουν την τρομοκρατία.

Το Στέητ Ντηπάρτμεντ εισηγήθηκε αυτή την εβδομάδα την διαγραφή της Αβάνας από τη λίστα και ο Μπαράκ Ομπάμα αναμένεται να εγκρίνει την εισήγηση άμεσα – κατά τους πλέον αισιόδοξους, δε, δεν αποκλείεται να κάνει τις σχετικές προαναγγελίες και στη διήμερη σύνοδο του Παναμά.

Η «έξοδος της Κούβας» από τη λίστα αίρει ίσως και το μεγαλύτερο εμπόδιο για την πλήρη αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων. Από εκεί και πέρα, όμως, ένα μακρύς και απρόβλεπτος δρόμος ανοίγει σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο.
Ο Μπαράκ Ομπάμα έχει υποσχεθεί επίσης να θέσει τέρμα στο, ηλικίας 44 ετών, αμερικανικό εμπάργκο κατά της Κούβας. Ηδη, η αμερικανική κυβέρνηση έχει άρει μια σειρά περιορισμών επιτρέποντας αποστολή αυξημένων ποσών σε εμβάσματα και πιο απλές διαδικασίες για τα ταξίδι αμερικανικών στην Κούβα. Ωστόσο, η πλήρης άρση του εμπάργκο προϋποθέτει την ψήφο του Κογκρέσου που, μέχρι στιγμής, δεν είναι ιδιαίτερο φιλικό στην προσέγγιση.

Σύμφωνα με το New Yorker, πάντως, τα πρώτα έστω βήματα προσέγγισης έχουν προκαλέσει μια μαζική διεθνή και αμερικανική αφύπνιση του ενδιαφέροντος για την Κούβα δημιουργώντας ήδη τουριστική «άνοιξη» στη χώρα. Περίπου τρία εκατομμύρια ξένοι τουρίστες επισκέφθηκαν την Κούβα μετά τις ανακοινώσεις της 17ης Δεκεμβρίου και μέχρι σήμερα – περίπου όσοι την είχαν επισκεφθεί στο σύνολο του 2014.

Αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος. Στη άλλη όχθη, και σύμφωνα με τον Independent, μια βόλτα στη Μαλεκόν και στους δρόμους της Αβάνας αποκαλύπτει κουβανούς προβληματισμένους και διχασμένους. «Οι κουβανοί» γράφει ο Independent, «θέλουν την Αμερική αλλά δεν θέλουν τον… Θείο Σαμ».

Ο ίδιος ο Φιντέλ Κάστρο, άλλωστε, διαμήνυσε τον Ιανουάριο πως καμία τελική συμφωνία δεν μπορεί να υπάρξει εάν οι Αμερικανοι δεν επιστρέψουν στο νησί τη βάση του Γκουαντάναμο – κάτι που η Ουάσιγκτον έχει αποκλείσει κατηγορηματικά.

Από την άλλη πλευρά, πρόσφατη δημοσκόπηση έδειξε ότι η συντρηπτική πλειοψηφία των κουβανών, σε ποσοστό 80%, έχει θετική άποψη για τον αμερικανικό πρόεδρο Ομπάμα. Εχει σημασία βεβαίως το γεγονός ότι η δημοσκόπηση έγινε για δύο αμερικανικά τηλεοπτικά δίκτυα από την εταιρία του Μαϊάμι Bendixen & Amandi.

Ακόμη κι έτσι όμως, ο Independent επισημαίνει πως οι κουβανοί θέλουν τις αλλαγές αλλά προβληματίζονται για το πώς και πόσο γρήγορα αυτές θα έρθουν.

«Είναι μια χώρα», γράφει χαρακτηριστικά, «βαθιά αβέβαιη για το μέλλον. Κι είναι μια χώρα διχασμένη για το τι πραγματικά θέλει. Διότι μπορεί οι δεκαετίες της μονοκομματικής διακυβέρνησης και της οικονομικής δυσλειτουργίας να άφησαν βαριά αποτυπώματα στον κόσμο, όμως οι Κουβανοί έχουν και μια βαθιά αίσθηση πατριωτισμού.

Φοβούνται ότι εάν δώσουν – ή πουλήσουν – στους «ιμπεριαλιστές» ακόμη και μία ίντσα εδάφους της χώρας τους στο τέλος οι αμερικανοί θα τα πάρουν όλα.».

«Μπορεί να έρθουν και να μας βοηθήσουν με τα λεφτά τους», λέει στην εφημερίδα η Kλάριμπελ, ιδιοκτήτρια μιας γραφικής πανσιόν στη Vinales. «Μετά όμως θα θέλουν να αγοράσουν το σπίτι μου, και μετά ολόκληρη την πόλη. Αυτό όμως είναι το σπίτι μου κι αυτή είναι η πόλη μου. Δεν μπορούμε να αφήσουμε κάτι τέτοιο να συμβεί. Και δεν μπορείς ποτέ να εμπιστευτείς τους Αμερικανούς».

Διαβάστε επίσης:
Ιστορικό τηλεφώνημα Ομπάμα – Ραούλ Κάστρο
Κούβα: Το αύριο της πτώσης του τελευταίου ψυχροπολεμικού τείχους