Σε μια εποχή επικράτησης ή και επιβολής κεντροδεξιών ή ακροδεξιών ηγετών και κομμάτων ακόμα και στις χώρες της Λατινικής Αμερικής, υπάρχουν γεγονότα που επιβεβαιώνουν πως τα κόμμα της Αριστεράς έχουν ισχυρά ερείσματα και βασίζονται στις κοινωνίες μέσα από τις οποίες εξάλλου έχουν γεννηθεί, όπως το τσαβικό κόμμα με σημερινό ηγέτη τον Νικολάς Μαδούρο στη Βενεζουέλα και το “MAS” του Έβο Μοράλες στη Βολιβία.

Έτσι μετά την αποτυχημένη απόπειρα του υποστηριζόμενου από τις ΗΠΑ και την ΕΕ Χουάν Γουαϊδό να ανατρέψει τον εκλεγμένο πρόεδρο της Βενεζουέλας Νικολάς Μαδούρο, ο λαός της Βολιβίας φαίνεται να δίνει στον διάδοχο του Έβο Μοράλες, Λουίς Άρσε μια πανηγυρική νίκη στις εκλογές της 18ης Οκτωβρίου, ένα χρόνο μετά την βίαιη ανατροπή του Μοράλες και τον εξαναγκασμό του σε φυγή από τον στρατό και την αστυνομία.

Τότε η γερουσιαστής της Δεξιάς Τζανίν Άνιες αυτοανακηρύχθηκε πρόεδρος της κυβέρνησης που θα οδηγούσε τη Βολιβία εκ νέου σε εκλογές. Οι εκλογές έγιναν την Κυριακή 18 Οκτωβρίου και παρά τα όσα υποστήριζαν τότε οι αντίπαλοί του περί απόπειρας νοθείας του εκλογικού αποτελέσματος, το Κίνημα προς τον Σοσιαλισμό (Movimiento Al Socialismo, MAS) επικράτησε με μεγάλη διαφορά και μάλιστα από τον πρώτο γύρο. Επικεφαλής είναι ο Λουίς Άρσε και είναι θέμα χρόνου ο Έβο Μοράλες να επιστρέψει στη χώρα, από την Αργεντινή, όπου και βρίσκεται. «Αργά ή γρήγορα θα επιστρέψουμε στη Βολιβία, δεν υπάρχει συζήτηση για αυτό. Η μεγάλη μου επιθυμία είναι να επιστρέψω στη Βολιβία, στην περιοχή μου. Είναι θέμα χρόνου» δήλωσε ο Μοράλες.

Η Βολιβία αποτέλεσε για περισσότερο από δύο δεκαετίες το πειραματόζωα της Ουάσιγκτον. Κάτω από τις προτροπές και τις πιέσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, ιδιωτικοποιήθηκαν τα πάντα, όπως η δημόσια ύδρευση και το νερό των πηγαδιών. Από τις αρχές του 2000 ακολουθήσουν διαδοχικές εξεγέρσεις του πληθυσμού που θα καταλήξουν το 2005 στην εκλογή του Έβο Μοράλες, του πρώτου προέδρου της Λατινικής Αμερικής που ανήκει στην ινδιάνικη πλειοψηφία.

Πρόεδρος της Βολιβίας από το 2005 έως και το 2019, ο Έβο Μοράλες συνέδεσε το όνομά του με την καταπολέμηση της φτώχειας και του αναλφαβητισμού στη χώρα του, μέσω της ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης που πέτυχε μετά από ανάκτηση πλουτοπαραγωγικών πηγών από ιδιωτικά συμφέροντα. Ακύρωσε τα συμβόλαια με τις πολυεθνικές εταιρείες που εκμεταλλεύονταν τα πλούσια κοιτάσματα φυσικού αερίου της χώρας και μοίρασε τη γη σε ακτήμονες.

Η διοίκηση Μοράλες ήταν πέρα από επιμέρους κριτική και ιδεολογικές διαφωνίες, ένα παράδειγμα επιτυχημένων αριστερών πολιτικών, διαπίστωση που συμμερίζονται και αρκετοί δυτικοί αναλυτές. Με τις πολιτικές του κατάφερε να αυξήσει σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενέστερων κοινωνικών ομάδων, ιδίως των ιθαγενών, τέκνο των οποίων είναι και ο ίδιος, κι αυτές με τη σειρά τους να ενισχύσουν τη φωνή και τη δύναμή τους απέναντι στη λευκή ελίτ που διαχρονικά κρατούσε τα ηνία της χώρας. Από το 2004 έως και το 2017, το κατά κεφαλήν εισόδημα στη χώρα αυξανόταν κατά 4,8% κατά μέσο όρο ετησίως ενώ την ίδια περίοδο το ποσοστό του πληθυσμού που ζούσε σε συνθήκες ακραίας φτώχειας μειώθηκε από 36 σε 17%.

Με την αλλαγή του συντάγματος το 2008, ο Μοράλες κατέστησε τη Βολιβία ένα “πολυεθνοτικό κράτος”, διασφαλίζοντας και με θεσμικό τρόπο την ορατότητα και την ενδυνάμωση που είχαν κερδίσει το πρώτο διάστημα της προεδρίας του οι διαφορετικές εθνοτικές ομάδες των Ινδιάνων ιθαγενών, που άλλωστε αθροιστικά αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της χώρας. Καλοί γνώστες των πραγμάτων της Βολιβίας υποστηρίζουν πως ο φόβος αυτών των ανθρώπων μήπως χαθεί αυτή η παρακαταθήκη από μια ενδεχόμενη άνοδο στην εξουσία της νεοφιλελεύθερης δεξιάς, έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στη μεγάλη νίκη του Λουίς Άρσε.

Σε αυτά τα 14 χρόνια της εξουσίας του, ο Έβο Μοράλες δέχθηκε πολλές φορές τα πυρά των αντιπάλων του με θεμιτά αλλά κι αθέμιτα μέσα. Κάθε προσπάθεια αποδόμησής του όλα αυτά τα χρόνια είχε ένα πρόσημο αντι-λαϊκό και σίγουρα φιλο-αμερικανικό.

Αλλά και το MAS δεν είχε προκύψει εκ του μηδενός στα πολιτικά πράγματα της Βολιβίας. Ήταν το πολιτικό σκέλος του συνδικάτου των εργατών γης, που υποστηριζόταν από την ομοσπονδία των εργατών που είχαν πρωτοστατήσει στους αντιδικτακτορικούς αγώνες των δεκαετιών του 70 και του 80. Και προφανώς δεν ήταν μια μεμονωμένη περίπτωση στη Λατινική Αμερική των αρχών της δεκαετίας του 2000.

Αντίθετα ο Έβο Μοράλες και το MAS ήταν οργανικά κομμάτια του κινήματος της “ροζ παλίρροιας”, της συμμαχίας των σοσιαλιστικών κυβερνήσεων της Λατινικής Αμερικής, μαζί με τον Τσάβες στην Βενεζουέλα, του Λούλα στη Βραζιλίας, την Κίρχνερ στην Αργεντινή κι αργότερα τον Κορρέα στον Ισημερινό. Αυτοί, με τις διαφορές και τα προβληματικά τους σημεία, απέναντι στις ΗΠΑ και τον νεοφιλελευθερισμό.

Με την υπερδύναμη του πλανήτη να το πολεμά και με τους εγχώριους αντιπάλους του ουσιαστικά να έχουν την εξουσία τον χρόνο που μεσολάβησε ανάμεσα στις δύο εκλογικές αναμετρήσεις, το κόμμα του Έβο Μοράλες κέρδισε, και μάλιστα από τον πρώτο γύρο.

Κατάφερε να πείσει ακόμα και δυσαρεστημένους ιθαγενείς ψηφοφόρους, που τα δύο τελευταία χρόνια της προεδρίας του Μοράλες τον επέκριναν για προνομιακή μεταχείριση ορισμένων ομάδων έναντι άλλων. Που είχαν δυσαρεστηθεί από την παράκαμψη του δημοψηφίσματος του 2016 μέσω του Συνταγματικού Δικαστηρίου προκειμένου ο Μοράλες να έχει εκ νέου δικαίωμα υποψηφιότητας για την προεδρία, για τρίτη συνεχόμενη θητεία.

Ο κίνδυνος από την άνοδο της νεοφιλελεύθερης δεξιάς που ήταν έτοιμη να ιδιωτικοποιήσει ξανά όσα με αγώνες των εργαζομένων και την πολιτική βούληση του Μοράλες είχαν γίνει κτήμα του λαού, υπερίσχυσε.

Λουίς Άρσε, όχι απλά ο φέρων “το δαχτυλίδι”

Ο προσεχώς νέος πρόεδρος της Βολιβίας θεωρείται αρχιτέκτονας «του μπολιβαριανού οικονομικού θαύματος» της εποχής Μοράλες και στην καμπάνια του στηρίχτηκε ακριβώς σε αυτά τα αντικειμενικά επιτεύγματα. Προφανώς έχτισε πάνω στην παρακαταθήκη του Μοράλες αλλά όπως λένε γνώστες των πραγμάτων, κατάφερε να εμπνεύσει εκ νέου όσους παραδοσιακά στήριζαν το MAS, τους ιθαγενείς και τους μικροκαλλιεργητές αλλά και να κερδίσει την εμπιστοσύνη εργαζομένων από τα αστικά κέντρα που εκτίμησαν το ενωτικό και μετριοπαθές προφίλ του.

Το ντοκιμαντέρ

Παρακολουθείστε στο Tvxs.gr το ντοκιμαντέρ του Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα για όσα έκανε μετά την εκλογή του το 2005 ο Έβο Μοράλες, ο οποίος εκτός από τον πόλεμο της Ουάσιγκτον, είχε να αντιμετωπίσει και τις αντιδράσεις της πλούσιας βολιβιάνικης λευκής ελίτ που δεν ήθελε να χάσει τα προνόμιά της.