Οι πυκνοκατοικημένες περιοχές δεν κινδυνεύουν μόνο από την εξάπλωση μολυσματικών ασθενειών όπως η ιλαρά, αλλά κι από την εξάπλωση της παραπληροφόρησης.

Ads

Και οι οπαδοί του κινήματος κατά των εμβολίων είναι τόσο αποφασισμένοι να παραπληροφορήσουν το κοινό τους, που δεν διστάζουν ακόμη και να κάνουν bullying στους γιατρούς που μιλούν για τα οφέλη του εμβολιασμού.

Πως δημιουργείται ένα hotspot ιλαράς

Σε απόσταση 30 λεπτών με το αυτοκίνητο από το Πόρτλαντ, βρίσκεται το Clark County το οποίο αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες εστίες ιλαράς στις ΗΠΑ. Από τις 70 περίπου επιβεβαιωμένες περιπτώσεις, η πλειοψηφία είναι μη εμβολιασμένα παιδιά ηλικίας κάτω των 10 ετών. Σε μια χώρα που είχε πριν το 2000 είχε εξαλείψει την ιλαρά, εκατοντάδες παιδιά παραμένουν εκτός σχολείου για να αποφύγουν την έκθεση στην ασθένεια. Είναι τόσο μεταδοτική που εάν διαγνωσθεί ένα παιδί ότι νοσεί, όλα θεωρούνται ότι διατρέχουν κίνδυνο.

Ads

Το ξέσπασμα της ιλαράς, που οδήγησε στην κήρυξη κατάστασης εκτάκτου ανάγκης νωρίτερα αυτό το έτος, ξεκίνησε όταν ένας ασθενής από άλλη χώρα επισκέφθηκε την περιοχή. Το μόνο που χρειάστηκε ήταν εκείνος να έλθει σε επαφή με παιδιά που δεν είχαν εμβολιαστεί. Στη συνέχεια, καθώς αυτά τα παιδιά επισκέπτονταν εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης, σχολεία, εκκλησίες και κατάστημα, άρχισε να εξαπλώνεται η ασθένεια.

Αλλά γιατί αυτή η έκρηξη κρουσμάτων ιλαράς συνέβη εκεί κι όχι σε κάποιο άλλο σημείο της χώρας;

Ορισμένες πολιτείες των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένου του Όρεγκον και της γειτονικής Ουάσιγκτον, επιτρέπουν εύκολα στους γονείς να μην εμβολιάζουν τα παιδιά τους, λόγω των προσωπικών τους αντιρρήσεων. Μάλιστα μια έρευνα που δημοσιεύτηκε πέρυσι συσχέτισε τους τοπικούς νόμους των ΗΠΑ για τον εμβολιασμό με τα κρούσματα, βρίσκοντας στενή σχέση μεταξύ τους. Τα μέρη που επέτρεπαν τη μη ανοσοποίηση στην ιλαρά, ήταν και τα hotspots της ασθένειας.

Η έρευνα δημοσιεύτηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Plos Medicine και όπως λέει στον Guardian ο επικεφαλής της μελέτης, Peter Hotez, καθηγητής ιατρικής στο Baylor College, διαπιστώθηκε πως πρόκειται για μέρη, όπου το αντιεμβολιαστικό λόμπι είχε «εισβάλει» με 480 ιστοσελίδες, λογαριασμούς στα social media και βιβλία.

Μια ασύμετρη απειλή

Φέτος, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συμπεριέλαβε το αντιεμβολιαστικό κίνημα στις κορυφαίες 10 απειλές για την υγείας μας, έπειτα από αύξηση κατά 30% των περιπτώσεων ιλαράς παγκοσμίως – συμπεριλαμβανομένων και των χωρών όπου ο ιός είχε ουσιαστικά εξαλειφθεί.

Κάποιος μπορεί να κολλήσει την ιλαρά οπουδήποτε, αλλά οι πιθανότητες για μόλυνση είναι μεγαλύτερες σε περιοχές με υψηλό πληθυσμό. Και δεδομένου ότι μέχρι το 2050 εκτιμάται ότι 7 στα 10 άτομα θα ζουν σε πόλεις, η δημόσια υγεία αποτελεί επιτακτική ανάγκη. Ο ιός της ιλαράς είναι τόσο μεταδοτικός που μπορεί να επιβιώσει στον αέρα ή σε μια επιφάνεια, για δύο ώρες, μολύνοντας μέχρι και 14 άλλους ανθρώπους.

Οι γιατροί σε όλο τον κόσμο προειδοποιούν ότι οι αντιεμβολιαστές θέτουν σε κίνδυνο όχι μόνο τους εαυτούς τους αλλά και τις κοινότητες στις οποίες ζουν. Πολλοί ενήλικες και παιδιά δεν μπορούν να εμβολιαστούν λόγω μεταμοσχεύσεων, θεραπειών για τον καρκίνο κι ανοσολογικών ασθενειών. Όπως λένε οι γιατροί πρέπει να εμβολιαζόμαστε όχι μόνο για τους εαυτούς μας αλλά και για εκείνους που για κάποιο λόγο δεν μπορούν να το κάνουν.

Οι κινήσεις κατά των εμβολίων είναι τόσο παλιές όσο και τα εμβόλια. Η επιδημία της παραπληροφόρησης όμως ξεκίνησε ιδιαίτερα το 1998, όταν μια μελέτη του Dr Andrew Wakefield συνέδεσε εσφαλμένα το εμβόλιο κατά της ιλαράς, της παρωτίτιδας και της ερυθράς με τον αυτισμό. Τα τελευταία χρόνια, το αντιεμβολιαστικό αίσθημα φούντωσε από τον πολλαπλασιασμό των Fake News και τη γενική αδιαφορία για την επιστήμη.

Οι αντιρρησίες εμβολιασμού μπορεί να αποτελούν μειονότητα, αλλά είναι αρκετοί ώστε να υπονομεύσουν την κοινοτική ανοσία. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη Βρετανία, έρευνα έδειξε ότι τουλάχιστον οι μισοί γονείς με μικρά παιδιά έχουν εκτεθεί σε παραπληροφόρηση σχετικά με τα εμβόλια στα κοινωνικά μέσα ενημέρωσης.

Η αρρώστια χτυπάει τους φτωχούς

Τα κρούσματα της ιλαράς έχουν θέσει τις ΗΠΑ και την Ευρώπη σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης όσον αφορά τη δημόσια υγεία, οι ειδικοί όμως προειδοποιούν πως οι συνέπειες του μη εμβολιασμού θα μπορούσαν να είναι ακόμη χειρότερες στις πιο φτωχές χώρες. Ασθένειες που μπορούν να προληφθούν είναι πιθανότερο να προσβάλλουν και να αποδεκατίσουν τους πληθυσμούς χωρών που έχουν φτωχό υγειονομικό σύστημα.

Υπάρχει η αντίληψη ότι η άρνηση εμβολιασμού είναι ένα δυτικό φαινόμενο, αλλά δεν είναι. Υπήρχε άρνηση εμβολιασμού κατά την εκρίζωση της ευλογιάς στην Αφρική. Υπάρχει άρνηση εμβολιασμού για την πολιομυελίτιδα σε διάφορες περιοχές του κόσμου.

Αντιπροπαγάνδα κόντρα στην άγρια προπαγάνδα

Οργανωμένα δίκτυα με χιλιάδες μέλη έχουν κάνει την εμφάνισή τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τρέχουν αντιεμβολιαστικές εκστρατείες μεγάλου βεληνεκούς. Οι ομάδες αυτές είναι συνήθως κλειστές κι όποιος τολμήσει να εκφέρει άποψη υπέρ των εμβολίων «κόβεται» ως τρολ. Μάλιστα γιατροί κι ακτιβιστές υπέρ της σωστής ενημέρωσης γύρω από τον εμβολιασμό καταγγέλλουν ότι έχουν πέσει θύματα άγριου bullying, που στόχο έχει να σιγήσουν οι φωνές της λογικής.

Τα δίκτυα αυτά όχι μόνο στοχοποιούν ευθέως ανθρώπους αλλά με αρωγούς τους αλγόριθμους του Facebook και τη δυνατότητα στοχευμένης διαφήμισης, δημιουργούν ένα διαδικτυακό οικοσύστημα γεμάτο από παραπληροφόρηση κατά του εμβολιασμού. Και δεν το κάνουν φυσικά μόνο και μόνο για αυτό που πιστεύουν, αλλά γιατί μέσα από τους χιλιάδες συνωμοσιολόγους που συγκεντρώνουν στις σελίδες τους, αποκομίζουν υψηλά κέρδη.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Larry Cook, που έχει αυτοανακηρυχθεί ακτιβιστής κατά του εμβολιασμού, ο οποίος κατάφερε να συγκεντρώσει 80 χιλιάδες δολάρια χρηματοδότηση από τους ακολούθους τους, εις το όνομα του «αγώνα». Η σελίδα του στο Facebook, «Stop Mandatory Vaccinations (SMV)», ΄’έχει πάνω από 130.000 ακολούθους, ενώ οι συμμετέχοντες στο κλειστό γκρουπ του ξεπερνούν τις 150.000. Ο Cook βγάζει χρήματα επίσης από τις διαφημίσεις στο κανάλι που τρέχει στο YouTube, από τα online μαθήματα ακτιβισμού στα social media που παραδίδει έναντι 99 δολαρίων, και από ένα σχετικό ebook που πουλά στους υποστηρικτές του, έναν 4 σχεδόν δολαρίων.

Πώς αντιμετωπίζεται αυτή η κατάσταση; Με το να το λέμε ξανά και ξανά ότι τα εμβόλια σώζουν ζωές.