Η Βενεζουέλα βρίσκεται για μια ακόμη φορά στο «μάτι του κύκλωνα», καθώς η χώρα βρίσκεται στα πρόθυρα εμφύλιου πολέμου, μετά την αυτοανακύρυξη του προέδρου της Εθνοσυνέλευσης, Χουάν Γκουαϊδό, ως προσωρινού προέδρου, τον οποίο μάλιστα έσπευσαν να αναγνωρίσουν τόσο οι ΗΠΑ όσο κι αρκετές χώρες της Αμερικής. Ήδη στους δρόμους του Καράκας και των υπόλοιπων μεγάλων πόλεων υπάρχουν διαδηλώσεις τόσο υπέρ όσο και κατά της κυβέρνησης Μαδούρο, ενώ για μια ακόμη φορά η χώρα μετράει νεκρούς.

Από τη μεριά του ο Νικολάς Μαδούρο ανακοίνωσε τη διακοπή των διπλωματικών σχέσεων με τις ΗΠΑ καταγγέλλοντας απόπειρα πραξικοπήματος, τη στιγμή που Ρωσία, Κίνα, Ιράν, Τουρκία, Μεξικό δήλωσαν τη στήριξή του στο πρόσωπό του. Την ίδια στιγμή, η Ευρωπαϊκή Ένωση δείχνει να εμφορείται από έντονη αμηχανία απέναντι στις εξελίξεις, καθώς σε ανακοίνωσή της ζητά μεν «να ακουστεί η φωνή του λαού της Βενεζουέλας», από την άλλη όμως απέφυγε να συστρατευτεί με την Ουάσιγκτον αναγνωρίζοντας τον Χουάν Γκουαϊδό ως μεταβατικό πρόεδρο. Στον αντίποδα, ο πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, Αντόνιο Ταγιάνι -επιφανές μέλος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος- εμφανίστηκε αρκετά πρόθυμος προκειμένου να προχωρήσει σε μια τέτοια κίνηση. 

Υπενθυμίζεται ότι τον περασμένο Μάιο ο Νικολάς Μαδούρο είχε επικρατήσει στις κάλπες για τς προεδρικές εκλογές, κερδίζοντας μια ακόμη εξαετή θητεία, σε μια διαδικασία πάντως που είχε σημαδευτεί από ψηλά ποσοστά αποχής. Το αποτέλεσμα, όπως ήταν αναμενόμενο, δεν αναγνώρισε η αντιπολίτευση, η οποία ελέγχει το κοινοβούλιο, σπεύδοντας έτσι να κηρύξει παράνομη τη νέα θητεία του προέδρου της Βενεζουέλας, χαρακτηρίζοντάς τον «σφετεριστή της εξουσίας». Κάλεσε μάλιστα  τις ένοπλες δυνάμεις να υποστηρίξουν τις προσπάθειες για να «αποκατασταθεί η δημοκρατία» στη χώρα.

Ανάλογη πρόσκληση απηύθυνε κι ο Ντόναλντ Τραμπ κατά την ανακοίνωση της στήριξης στον Γκουαϊδό, για να λάβει ηχηρή άρνηση  από τον υπουργό Άμυνας της λατινοαμερικάνικης χώρας, Βλαντίμιρ Παντρίνο. Τα σχέδια όμως του Αμερικάνου προέδρου όσον αφορά τη Βενεζουέλα δεν εμφανίστηκαν ξαφνικά τις τελευταίες 72 ώρες…

Τα σχέδια Τραμπ και «συμμάχων» για ανατροπή της κυβέρνησης Μαδούρο

Άλλωστε μόλις τον περασμένο Σεπτέμβρη οι New York Times είχαν φέρει στο φως σχέδια που απεργάζονταν αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου με στόχο την ανατροπή της κυβέρνησης του Νικόλας Μαδούρο. Ο ίδιος δε ο Ντόναλντ Τραμπ είχε εκφράσει δημόσια την  πεποίθησή του ότι ο Νικολάς Μαδούρο επρόκειτο «να ανατραπεί πολύ γρήγορα» από τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας, ενώ τον Αύγουστο είχε προτείνει τη στρατιωτική εισβολή στη Βενεζουέλα. Πολλοί δε εκτιμούν πως αυτή είναι η καλύτερη συγκυρία για τον ίδιο προκειμένου να υλοποιήσει έναν τέτοιο σχεδιασμό, καθώς η εκλογή του Ζαΐρ Μπολσονάρο στη Βραζιλία αλλά και η παρουσία του Μαουρίτσιο Μάκρι στην Αργεντινή του προφέρουν πολύτιμους συμμάχους.

Ενδεικτική του κλίματος που υπάρχει μεταξύ κάποιων λατινοαμερικάνικων κυβερνήσεων  είναι και η πρόσφατη δήλωση του Γενικού Γραμματέα του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών (ΟΑΚ), ότι δεν θα έπρεπε να αποκλειστεί μια «στρατιωτική επέμβαση» στη Βενεζουέλα για την «ανατροπή» της κυβέρνησης Μαδούρο.

Το μεγάλο οικονομικό αδιέξοδο

Όλα τα παραπάνω προφανώς έχουν και οικονομική βάση, καθώς η χώρα δείχνει να διέρχεται τη χειρότερη κρίση της ιστορίας της, τόσο ως προς τη διάρκεια όσο και ως προς τη σοβαρότητά της, την ώρα μάλιστα που υφίσταται και τις συνέπειες των κυρώσεων εκ μέρους των ΗΠΑ αλλά και της ΕΕ.

Είναι χαρακτηριστικό το πρόσφατο άρθρο του πρώην υπουργού Εξωτερικών της κυβέρνησης Τσάβες και αρχηγού του Γενικού Επιτελείου της Κυβέρνησης Μαδούρο, Τεμίρ Πόρας Ποντσελεόν, ο οποίος έκρουε τον «κώδωνα του κινδύνου» με επίκεντρο την  κατάρρευση  τόσο τιμής όσο και της παραγωγής πετρελαίου και στον πολύ υψηλό πληθωρισμό. Επέρριπτε δε σοβαρές ευθύνες στην κυβέρνηση για τη διαχείριση της κατάστασης, καθώς όπως τόνιζε δεν είχε λάβει επαρκή μέτρα για να ελέγξει την εκτόξευση των τιμών, που έχει φέρει σε αδιέξοδο μεγάλα τμήματα του πληθυσμού.

Πρόσθετε δε ότι «η οικονομική πολιτική της Βενεζουέλας πρέπει να επανέλθει στον ορθολογισμό, αλλά η κρίση θα συνεχιστεί εάν δεν διευθετηθούν οι πολιτικές διαφωνίες. Κανένα από τα σχέδια που υπέβαλε η κυβέρνηση δεν θα οδηγούσε στην άρση των κυρώσεων ή την αποκατάσταση των νομικών εγγυήσεων της χώρας προς τρίτους. Οι συνομιλίες με στόχο τη συμφωνία για πολιτική συνύπαρξη μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης θα ήταν ο απλούστερος και πιο πρακτικός τρόπος για να αποφευχθεί η περαιτέρω επιδείνωση της κατάστασης στη Βενεζουέλα».

Μια ιστορία με παρελθόν: Το τηλεοπτικό πραξικόπημα εναντίον Τσάβες το 2002

Σε κάθε περίπτωση όμως, η Βενεζουέλα είναι αρκετά συνηθισμένη σε τέτοιου είδους απόπειρες πραξικοπήματος, με την πιο χαρακτηριστική να έρχεται τον Απρίλιο του 2003 όταν ο Ουγκό Τσάβες. Η εν λόγω απόπειρα έμεινε στη ιστορία το πρώτο τηλεοπτικό πραξικόπημα, καθώς κεντρικό ρόλο στην οργάνωση του κατείχαν τα ιδιωτικά ΜΜΕ.

Ειδικότερα, στις 11 Απριλίου του 2002 οι υποστηρικτές του προέδρου Τσάβες και η αντιπολίτευση οργάνωσαν συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις. Πάνω από 20 άτομα σκοτώθηκαν και εκατοντάδες τραυματίστηκαν: ανήκαν και στα δύο στρατόπεδα και είχαν πέσει θύματα της αστυνομίας και ακροβολιστών – μέρος ενός μυστικού σχεδίου για την ανατροπή του προέδρου της Βενεζουέλας.

Στο Καράκας επικράτησε χάος και οι Βενεζουελάνοι άνοιγαν τις τηλεοράσεις τους για να μάθουν τι έχει συμβεί. Αλλά τα τέσσερα ιδιωτικά κανάλια που ανήκαν στην αντιπολίτευση, απέδιδαν την αιματοχυσία στους Τσαβίστας, μοντάροντας έντεχνα τα τηλεοπτικά πλάνα της ημέρας.

Ο πρόεδρος της Βενεζουέλας δε διέθετε δική του φωνή, γιατί στη διάρκεια των ταραχών οι αντίπαλοί του είχαν καταλάβει την κρατική τηλεόραση που σταμάτησε να εκπέμπει. Η κοινή γνώμη στράφηκε εναντίον του Τσάβες και ο στρατός επενέβη συλλαμβάνοντας τον πρόεδρο. Την επόμενη ημέρα, οι ίδιες κατασκευασμένες εικόνες χρησιμοποιήθηκαν από τον Λευκό Οίκο που επιχείρησε έτσι να δώσει στο πραξικόπημα διεθνή αναγνώριση.

Ο Τσάβες θα επέστρεφε στην εξουσία μόνο αφού οι υποστηρικτές του κατάφεραν να στήσουν ένα εναλλακτικό δίκτυο ενημέρωσης και να θέσουν ξανά σε λειτουργία το κρατικό κανάλι.

Η εν λόγω μοναδική στιγμή στα παγκόσμια τηλεοπτικά χρονικά αποτέλεσε αντικείμενο έρευνας του Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα.

Από τότε σε αρκετές περιπτώσεις οι κάτοικοι της Βενεζουέλας βρέθηκαν προ ανάλογων προσπαθειών δημιουργίας «συνθηκών ανωμαλίας». Ιδιαίτερα μετά το 2013 και το θάνατο του Ουγκό Τσάβες δεν ήταν λίγες οι φορές που η αντιπολίτευση -με τις ευλογίες του αμερικάνικου παράγοντα– επιχείρησε να δώσει συγκεκριμένη κατεύθυνση στις εξελίξεις, οργανώνοντας πολλές φορές βίαιες αλλά και πολύνεκρες διαδηλώσεις.

Μέχρι τη στιγμή που φαίνεται πως ήρθε το πλήρωμα του χρόνου, προκειμένου να «ορίσουν» οι ΗΠΑ τον πρόεδρο της Βενεζουέλας. Μένει να αποδειχτεί αν και αυτή η «πρωτότυπη» απόπειρα πραξικοπήματος θα έχει την τύχη των προηγούμενων…