Ήταν ομολογουμένως οξύμωρο να ακούει κανείς τα όσα ανέφερε ο Ντόναλντ Τραμπ στις 3 Ιανουαρίου, αμέσως μετά τη δολοφονία του Κασέμ Σουλεϊμανί. Κι ήταν περίεργο -ακόμη και για τα δεδομένα του Αμερικάνου προέδρου- να ισχυρίζεται πως δεν είχαμε να κάνουμε με μια πράξη κήρυξης πολέμου, όταν μόλις πριν από λίγη ώρα είχε εκτελεστεί -κατ’ εντολή του ίδιου-  το πρόσωπο με θεσμικό αξίωμα αντίστοιχο εκείνου τα Αμερικάνικου Γενικού Επιτελείου Στρατού. Ό,τι κι αν λέει όμως ο ίδιος ο Τραμπ η αλήθεια είναι πως στην Τεχεράνη ως μια τέτοια πράξη εξελήφθη.

Ads

Όπως επισημαίνει σε εκτενές άρθρο του το Al Jazeera, πολλοί είναι οι αναλυτές που βλέπουν τη δολοφονία Σουλεϊμανί ως μια κίνηση ενίσχυσης του προφίλ του Ντόναλντ Τραμπ ενόψει των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ τον ερχόμενο Νοέμβριο, την ώρα μάλιστα που αυτός εξακολουθεί να είναι αντιμέτωπος με το φάσμα του «ουκρανικού σκανδάλου». Κατά τον συντάκτη του άρθρου, πρόκειται για μια στρατηγική που πιθανότατα θα «έβγαινε» στον Αμερικάνο πρόεδρο, εφόσον το Ιράν ήταν ένας περιφερειακός, στατικός παίκτης στη διεθνή γεωπολιτική σκακιέρα. Δεν είναι όμως και είναι πλέον ο τρόπος που θα επιλέξει να αντιδράσει η Τεχεράνη τους επόμενους μήνες (αλλά και τα επόμενα χρόνια), που θα καθορίσει το πολιτικό μέλλον του Τραμπ.

Την ίδια στιγμή όμως μαζί με το μέλλον το Αμερικανού προέδρου, δείχνει να διακυβεύεται και ο ευρύτερος ρόλος των ΗΠΑ σε Μέση Ανατολή αλλά και την ευρύτερη διεθνή σκηνή.

Η δολοφονία του Σουλεϊμανί «ενώνει»

Από τη μεριά της, η Τεχεράνη φαίνεται να «ζυγίζει» τις επιλογές της. Από τις απειλές εναντίον των ΗΠΑ εκ μέρους των ηγετών του καθεστώτος, πέρασε στις επιθέσεις με όλμους σε αμερικάνικες βάσεις στο Ιράκ, κάτι που πολλοί είδαν ως διάθεση αποκλιμάκωσης καθώς -όπως ξεκαθάρισε και το ιρανικό καθεστώς «δεν ήθελε να υπάρξουν θύματα»-, όμως πρέπει να θεωρείται δεδομένο πως ελάχιστα είδαμε σε σχέση με την «απάντηση» του Ιράν…

Ads

Δεν πρέπει να ξεχνάμε άλλωστε πως ο Σουλεϊμανί ήταν μακράν το πιο δημοφιλές πρόσωπο στο Ιράν, με το ποσοστό της αποδοχής του να φτάνει το 82% σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση. Η δολοφονία του «κατόρθωσε» να ενώσει τους Ιρανούς, σε μια συγκυρία που ο εσωτερικός διχασμός στη χώρα ήταν πιο εμφανής από ποτέ, ενώ έκανε έφερε στο προσκήνιο την απαίτηση για «εκδίκηση από τις ΗΠΑ» με τρόπο πιο επιτακτικό από ποτέ.

Ο Σολεϊμανί υπήρξε ο εμπνευστής της στρατηγικής της ενεργητικής αποτροπής για το Ιράν, ενώ υπήρξε και ο πρωταγωνιστής της νίκης επί των δυνάμεων του ISIS. Βάζοντας λοιπόν αυτόν στο στόχαστρο, στα μάτια των Ιρανών ήταν σα να τίθεται σε κίνδυνο η εθνική ασφάλεια ολόκληρης της χώρας.

Η Τεχαράνη μπορεί να περιμένει..

Κάπως έτσι, τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και διεθνές επίπεδο ξεκίνησε η συζήτηση σχετικά με τους τρόπους «απάντησης» της Τεχεράνης απέναντι στην εκτέλεση του στρατιωτικού ηγέτη της. Δεν πρέπει όμως να πιστέψει κανείς πως θα βιαστεί να προβεί σε κάποια ενέργεια..

Αρκετοί αναλυτές εκτιμούν ότι η γεωστρατηγική θέση του Ιράν, οι συμμαχίες που έχει συνάψει, αλλα και η στρατιωτική του ισχύ, της οποία έκανε επίδειξη με την καταρριψη του αμερικάνικου drone τον περασμένο Νοέμβριο, δίνει στο καθεστώς της Τεχεράνης μια ευρεία γκάμα επιλογών. Υπό αυτό το πρίσμα λοιπόν δεν έχει κανένα λόγο να βιαστεί να αναζητήσει «εκδίκηση» απένατι στην κλιμάκωση των ενεργειών της Ουάσιγκτον. Θα περιμένει υπομονετικά την ώρα που αυτή θα «πονέσει» παραπάνω τις ΗΠΑ αλλά και τον Ντόναλντ Τραμπ.

Σε κάθε περίπτωση όμως, παρότι προς το παρόν ο κίνδυνος απευθείας σύγκρουσης ανάμεσα στην Τεχεράνη και την  Ουάσιγκτον φαίνεται να απομακρύνεται, κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος πως μια τέτοια προοπτική δε θα επανέλθει στο απώτερο μέλλον.

Άλλωστε, ανάμεσα στις επιλογές που εξετάζει το ιρανικό καθεστώς βρίσκεται σύμφωνα με πληροφορίες η επίθεση σε κάποια από τις συμμαχικές χώρες των ΗΠΑ, όπως το Ισραήλ, κάτι που θα προκαλούσε διευρυμένη σύγκρουση στην περιοχή. Επιπλέον, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, υπάρχουν και εισηγήσεις που αφορούν κυβερνοεπιθέσεις σε βάρος αμερικάνικων στόχων, αλλά και στρατιωτικές επιθέσεις εναντίον βάσεων των ΗΠΑ σε όλη τη Μέση Ανατολή.

Ο Λίβανος, η Συρία και τα πυρηνικά

Την ίδια στιγμή, οι εντάσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν δεν αποκλείεται να κορυφωθούν και με αφορμή τη σύγκρουσή τους σε πεδία σύγκρουσης, όπως ο Λίβανος αλλά και η Συρία. Οι δυνάμεις της Χεσμπολάχ ήδη εκτόξευσαν απειλές εναντίον των ΗΠΑ μετά την εκτέλεση του Σουλεϊμανί, ενώ το ευρύτερο κλίμα στην Βηρυτό είναι αρκετά ρευστό, ιδιαίτερα μετά την πολιτική κρίση και την παραίτηση Χαρίρι από την πρωθυπουργία. Δεν φαντάζει λοιπόν απίθανο η σύγκρουση μεταξύ Ουάσιγκτον και Τεχεράνης να βρει ένα νέο πεδίο εφαρμογής με απρόβλεπτες παρενέργειες.

Κάτι ανάλογο θα μπορούσε να ισχύει και στη Συρία, μόνο που εκεί είναι η ισχυρή παρουσία της Ρωσίας αλλά και της Τουρκίας που μειώνει σε ελάχιστο βαθμό μια τέτοια πιθανότητα.

Ταυτόχρονα όμως μεγάλο «πονοκέφαλο» αναμένεται να αποτελέσει και το ζήτημα των πυρηνικών του Ιράν. Κι αυτό γιατί μπορεί  Γαλλία, Γερμανία και του Ηνωμένο Βασίλειο να ενεργοποίησαν ενεργοποίησαν τον μηχανισμό επίλυσης διαφορών που προβλέπεται από τη συμφωνία για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, ώστε να πεισθεί η Τεχεράνη να επιστρέψει στην τήρηση των δεσμεύσεών της, κανείς όμως δεν μπορεί να εγγυηθεί πως θα μπορέσουν να πετύχουν κάτι τέτοιο. Τουλάχιστον, όσο υπάρχει στο παιχνίδι ένας παίκτης τόσο απρόβλεπτος όσο ο Ντόναλντ Τραμπ.

Με το βλέμμα στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ

Σε κάθε περίπτωση όμως, είναι σαφές ότι η Τεχεράνη θα πιέσει και στο εσωτερικό των ΗΠΑ, έχοντας υπόψη πως τυχόν αύξηση της πίεσης στον Αμερικάνο πρόεδρο, θα την ευνοούσε σε πολύ μεγάλο βαθμό.

Θα προσπαθήσει λοιπόν να δείξει στην αμερικάνικη κοινή γνώμη, του πολιτικούς αντιπάλους του Ντόναλντ Τραμπ αλλά και στους παραδοσιακούς συμμάχους των ΗΠΑ πως μια τέτοιας κλίμακας αύξηση της έντασης στη Μέση Ανατολή δεν είναι προς το συμφέρον τους. Με αυτό τον τρόπο θα βάλει τον Αμερικάνο πρόεδρο σε μια ιδιαίτερα δύσκολη θέση, καθώς θα πρέπει να «ισορροπήσει» -εν μέσω προεκλογικής περιόδου- μεταξύ των υποσχέσεων του 2016 για απεμπλοκή από «σταυροφορίες» αλλά και του κινδύνου να κατηγορηθεί ως «άτολμος» (όπως είχε συμβεί μετά την κατάρριψη του αμερικάνικου drone), εφόσον επιλέξει τη λογική της αποκλιμάκωσης.

Με βάση  όλα τα παραπάνω πάντως, ένα πράγμα μπορεί να θεωρείται σίγουρο: Αν ο Τραμπ μετά την αποχώρηση από την πυρηνική συμφωνία κατάφερε να εκμηδενίσει την οποιαδήποτε πιθανότητα να βρεθεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με κάποιον μετριοπαθή συνομιλητή εκ μέρους του ιρανικού καθεστώτος, με τη δολοφονία Σουλεϊμανί «τίναξε στον αέρα» την οποιαδήποτε πιθανότητα ακόμη και στοιχειωδών διαπραγματεύσεων. Τουλάχιστον υπό τη δική του διοίκηση…