O Νίκολα Γκρουέφσκι, οικονομολόγος, πρώην υπουργός Οικονομικών της ΠΓΔΜ (1999-2002), και αρχηγός του εθνικιστικού κόμματος VMRO-DPMNE (2003-2017), έγινε πρωθυπουργός της χώρας του το 2006, σε ηλικία μόλις 36 ετών. Αρχικά είχε σημαντική υποστήριξη από τη διεθνή κοινότητα, κυρίως της Δύσης και ειδικά της Ουάσιγκτον, που έβλεπε θετικά τη διακυβέρνηση αυτής της μικρής βαλκανικής χώρας από “μεταρρυθμιστές τεχνοκράτες”, όπως ο Γκρουέφσκι, που αρχικά φιλοδοξούσε να μετατρέψει το, παραδοσιακά εθνικιστικό, VMRO-DPMNE σε ένα σύγχρονο, “ευρωπαϊκό”, συντηρητικό κόμμα.

Τα πρώτα δύο χρόνια της διακυβέρνησής του (2006-2008) ενίσχυσε τη δύναμη του κόμματός και της κυβέρνησης στην ΠΓΔΜ, κάνοντας ταυτόχρονα μεταρρυθμίσεις φιλελευθεροποίησης της οικονομίας και προσέλκυσης ξένων επενδύσεων, ακολουθώντας μια φιλοδυτική πολιτική. Ήταν η εποχή που η, προ Κρίσης, Ελλάδα ήταν ο υπ’ αριθμόν ένα ξένος επενδυτής στη χώρα, με τα ΕΛΠΕ να αγοράζουν το διυλιστήριο της ΟΚΤΑ, όταν ήταν υπουργός οικονομικών ο Γκρουέφσκι (1999-2002). 

Γκρουέφσκι και ΝΑΤΟ

Τον Ιούνιο του 2007 ο Γκρουέφσκι συναντήθηκε στα Τίρανα με τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους, λαμβάνοντας τη συγκατάθεσή του για την είσοδο της χώρας στο ΝΑΤΟ. Στις εθνικές εκλογές που έγιναν στις 1 Ιουνίου του 2008 το VMRO-DPMNE, κατέγραψε μια εκλογική νίκη καταλαμβάνοντας τις μισές από τις θέσεις στο κοινοβούλιο της χώρας. Παρόλα αυτά ο Γκρουέφσκι προτίμησε να συγκυβερνήσει σε συμμαχία με το αλβανικό κόμμα Δημοκρατική Ένωση για την Ενσωμάτωση (DUI) του Αλί Αχμέτι, για να μην έχει απέναντί του το πολυάριθμο (27%) αλβανικό στοιχείο της χώρας. Είχε προηγηθεί (2-4 Απριλίου 2008) η σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι, όπου η ΠΓΔΜ περίμενε να εισέλθει στην Ατλαντική Συμμαχία.

Τελικά, εξαιτίας της απειλής βέτο της Ελλάδας λόγω της διαμάχης για το ονοματολογικό, δεν μπόρεσαν να λάβουν το πολυπόθητο χρίσμα και παρέμειναν κολλημένα στον προθάλαμο του ΝΑΤΟ. Ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας, Α. Μιλοσόσκι, είχε δηλώσει τότε πως “παρ´όλο που εκπληρώσαμε όλα τα απαραίτητα κριτήρια για την ένταξή της στο ΝΑΤΟ, η υποψηφιότητά της μπλοκαρίστηκε από την Ελλάδα… Όλες οι χώρες υποστήριξαν την ένταξη μας, με εξαίρεση την Ελλάδα”, ενώ ο κυβερνητικός εκπρόσωπος της π.Γ.Δ.Μ. Νίκολα Ντιμιτρώφ (ο σημερινός υπουργός εξωτερικών) υποστήριξε πως παραβιάστηκε η Ενδιάμεση Συμφωνία (1995) μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ. Το γεγονός αυτό πυροδότησε μια εκ νέου εθνικιστική στροφή του VMRO-DPMNE και του Γκρουέφσκι προσωπικά, που έκανε τη σύγκρουση με την Ελλάδα για το όνομα “Μακεδονία” σε λάβαρο της εσωτερικής και εξωτερικής του πολιτικής.

Η εποχή του αρχαιομακεδονικού ιδεολογήματος

Στις επόμενες εκλογές, που έλαβαν χώρα στις 5 Ιουνίου του 2011, ο Γκρουέφσκι και το κόμμα του  VMRO-DPMNE κατέγραψε την τρίτη κατά σειρά εκλογική του νίκη, κερδίζοντας 56 από τις 123 θέσεις στο κοινοβούλιο της χώρας. Ο Γκρουέφσκι αισθανόταν πλέον τόσο ισχυρός στο εσωτερικό της χώρας, ώστε να κάνει σχεδόν ότι ήθελε, σε σημείο αλαζονείας. Υπήρξε αδυσώπητα σκληρός απέναντι στους αντιφρονούντες και στους πολιτικούς του αντιπάλους, ώστε να τους κλείσει ακόμη και φυλακή. Τρομοκρατούσε και κατέστειλε τα αντιπολιτεύομενα μέσα μαζικής ενημέρωσης, με εξοντωτικά πρόστιμα, μιμούμενος μια αυταρχική πολιτική που προσιδίαζε την τριάδα Πούτιν-Ερντογάν-Όρμπαν. Άρχισε να εγκαταλείπει σταδιακά τη φιλοδυτική πολιτική και να προσεγγίζει τη Ρωσία, την Τουρκία και την Κίνα, και εγκαταλείποντας το όραμα της ένταξης στους Ευρωατλαντικούς θεσμούς. Βασικό του χαρτί, ώστε να συσπειρώνει γύρω του περισσότερους οπαδούς στο εσωτερικό, ήταν ο εθνικισμός και συγκεκριμένα το ιδεολόγημα του “αρχαιομακεδονισμού”, που στρεφόταν άμεσα κατά της Ελλάδας.

Άρχισε τότε αναπτύσσει το τερατώδες έργο της οικοδόμησης μιας “νέας εθνικής αρχαιοπρεπούς ταυτότητας”(Antikvizacija), που συμβόλιζε και το εξωφρενικό σχέδιο “Σκόπια 2014” (project Skopije 2014), που μετέτρεψε τα Σκόπια σε “εθνικιστική Ντίσνεϊλαντ των Βαλκανίων”, γεμάτη με αρχαιοπρεπή μνημεία και αγάλματα, με μορφές ιστορικών προσώπων κλεμμένες από την ιστορία των γειτονικών λαών και κυρίως από την Ελλάδα, όπως έδειχνε και το τεράστιο άγαλμα του έφιππου Αλεξάνδρου στην κεντρική πλατεία των Σκοπίων. Το project αυτό διατάραξε τις σχέσεις μεταξύ των δύο βασικών εθνοτήτων (Σλαβομακεδόνες και Αλβανοί) στο εσωτερικό της χώρας, δημιούργησε προβλήματα στις σχέσεις με τη διεθνή κοινότητα, αλλά και εκνεύρισε την Ελλάδα μπλοκάροντας, με τη αδιαλλαξία του ίδιου του Γκρουέφσκι, έναν συμβιβασμό για το συνταγματικό όνομα της χώρας. Επίσης ήταν ένα όργιο κατασπατάλησης δημόσιου χρήματος (το συνολικό κόστος από 200 εκ. Ευρώ, που ήταν ο αρχικός προϋπολογισμός, άγγιξε σχεδόν το μισό δισεκατομμύριο σε μια χώρα με βασικό μηνιαίο μισθό τα 200 Ευρώ), μίζας και διαφθοράς, καθώς τεράστια ποσά κατέληξαν στις τσέπες της οικογένειας του Γκρουέφσκι, των φίλων και των ευνοούμενων του. Ήταν μια καθαρή ύβρη από κάθε άποψη.

Σκάνδαλα και δίκες

Όταν στις 27 Απριλίου του 2014 ο Γκρουέφσκι ξανανίκησε στις εκλογές ήταν ολοφάνερο πως αντί για μεταρρυθμίσεις έφερε τελικά στην εξουσία τον χειρότερο εθνολαϊκισμό του VMRO-DPMNE: ένα περίεργο βαλκανικό μείγμα ακροδεξιάς ιδεολογίας με οικονομικό νεοφιλελευθερισμό, σε συνδυασμό με αντι-Δυτικισμό και φιλορωσικό προσανατολισμό. Οι πολιτικοί του αντίπαλοί του συνασπίστηκαν, με την υποστήριξη της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Μαζικές διαδηλώσεις ξέσπασαν στην ΠΓΔΜ τον Μάιο του 2015. Ο Ζόραν Ζάεφ, ηγέτης του αντιπολιτευόμενου Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SDSM), στις εθνικές εκλογές της 11η Δεκεμβρίου 2016 έλαβε το 37,9% των ψήφων (λίγο κάτω από το 39,4% του VMRO-DPMNE του Γκρουέφσκι), αλλά μπόρεσε να σχηματίσει επαρκή πλειοψηφία και κυβέρνηση συμμαχώντας με τα δύο αλβανικά κόμματα της χώρας και έχοντας την πολιτική στήριξη της Δύσης, η οποία έβλεπε πλέον τον Γκρούεφσκι ως “άνθρωπο του Πούτιν” στα Βαλκάνια. Η αρχή του τέλους του Γκρουέφσκι είχε πλέον έλθει.

Τα σκάνδαλα διαφθοράς δεν άργησαν να αποκαλυφθούν το ένα μετά το άλλο, καθώς δεν υπήρχε η συγκάλυψη της περιόδου διακυβέρνησης του VMRO-DPMNE. Η δικαιοσύνη της χώρας, έχοντας πλέον “λυμένα τα χέρια” της και με την παρότρυνση της Ε.Ε., άρχισε να ασχολείται σοβαρά με αυτές τις υποθέσεις κι έτσι ο Γκρουέφσκι, που καθόταν πλέον στα έδρανα της αντιπολίτευσης, βρέθηκε στο στόχαστρο. Υπόδικος πλέον αποχώρησε από την ηγεσία του VMRO-DPMNE τον Δεκέμβριο του 2017, την οποία και ανέλαβε ο Χρίστιαν Μιτσκόσκι. Η βασική κατηγορία εναντίον του ότι αγόρασε μια θωρακισμένη μερσεντές αξίας 600.000 ευρώ με δημόσιο χρήμα, ήταν μόνον η κορυφή του παγόβουνου των σκανδάλων διαφθοράς στα οποία εμπλέκονταν. Το πρώτο δικαστήριο (23 Μαίου 2018) τον “φιλοδώρησε” με ποινή φυλάκισης δύο ετών, απαγόρευση εξόδου από τη χώρα και κατάσχεση του διαβατηρίου του. Θα ακολουθούσαν και άλλα. Την ίδια περίοδο, κι ενώ η Συμφωνία των Πρεσπών μεταξύ Αθηνών και Σκοπίων προχωρούσε λύνοντας μια διαμάχη 27 ετών, ο Γκρουέφσκι φώναζε πως είναι “θύμα πολιτικών διώξεων”, “κυνηγιού μαγισσών”, πως “απειλείται η ζωή του” κ.λ.π., ενώ την ίδια στιγμή άδειαζε συστηματικά του 35 (!) τραπεζικούς λογαριασμούς που διατηρούσε μόνο σε τραπεζικά ιδρύματα της χώρας του. Ήταν φανερό πως μεθόδευε τη φυγή του από τη χώρα, αναζητώντας ένα “ασφαλές καταφύγιο”…

Άσυλο στην Ουγγαρία του Όρμπαν

Η συνέχεια είναι γνωστή σε όλους. Στις 13 Νοεμβρίου του 2018 έστειλε μήνυμα στο facebook, πως βρισκόταν στη Βουδαπέστη και πως είχε ζητήσει άσυλο από τις ουγγρικές Αρχές. Σύντομα έγινε γνωστό πως φυγαδεύτηκε, με τη συνδρομή ουγγρικών διπλωματικών υπηρεσιών, μέσω Αλβανίας, Μαυροβουνίου και Σερβίας, στην Ουγγαρία του Όρμπαν, με τον οποίο συνδέονταν με κοινά ιδεολογικά, πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα. Ενώ η Interpol είχε ανακοινώσει επίσημο ένταλμα σύλληψης του, κατ’ εντολή του υπουργείου δικαιοσύνης της ΠΓΔΜ, η Ουγγαρία ανακοίνωσε επίσημα στις 20 Νοεμβρίου 2018 πως ενέκρινε την αίτηση χορήγησης ασύλου στο Νίκολα Γκρουέφσκι.

Ως βασική αιτιολογία της χορήγησης ασύλου στον ‘”πολιτικό φίλο” του και “αγωνιστή  στο πλευρό του για τον τερματισμό της μαζικής μετανάστευσης μέσω του βαλκανικού διαδρόμου”, ο Βίκτορ Όρμπαν ανακοίνωσε πως ο Γκρουέφσκι είναι θύμα “πολιτικού πογκρόμ” και πως η χώρα του, σε αντίθεση με την ΠΓΔΜ, που κυβερνάται πλέον από “μισθοφόρους του Σόρος”, μπορεί να του εξασφαλίσει μια “δίκαιη δίκη”. Ήταν μια απόδειξη πως η αλληλεγγύη μεταξύ των VIP μελών της άτυπης “Διεθνούς των Ακροδεξιών” της Ευρώπης, λειτουργούσε στην πράξη. Το τι θα γίνει από εδώ και πέρα και ποια θα είναι η τελική τύχη του άλλοτε ισχυρού άνδρα της ΠΓΔΜ θα κριθεί εν πολλοίς από το αποτέλεσμα του ανταγωνισμού μεταξύ Δύσης και Ρωσίας για τον έλεγχο της ασταθούς γεωπολιτικά ζώνης των δυτικών Βαλκανίων.