Για «λάθος» και μάλιστα «ιστορικό», έκαναν λόγο ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ αναφερόμενοι στη μη απόφαση για έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τη Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία.

Το «μπλόκο» προέκυψε από τον Γάλλο Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν (με την υποστήριξη της Ολλανδίας και της Δανίας), ο οποίος αρνήθηκε να δώσει το «πράσινο φως» σχετικά με τη συνέχιση της διαδικασίας κυρίως για την Αλβανία. Για τη Βόρεια Μακεδονία το σύνολο των ηγετών αναγνώρισε πως έχει κάνει πολλά: άλλαξε την ονομασία της, αναθέωρησε το Σύνταγμά της και έκανε τα πάντα για να λάβει την πρόσκληση.

Γιατί ο Μακρόν «μπλόκαρε» την ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας

Η απόρριψη της υποψηφιότητας της Βόρειας Μακεδονίας, που προκάλεσε έντονη απογοήτευση, αποδίδεται, κατά αναλυτές, σε μια παρασκηνιακή διπλωματική σύγκρουση Γαλλίας – Γερμανίας. Το Βερολίνο, από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές της ένταξης της Βόρειας Μακεδονίας στην ΕΕ, έχει προκαλέσει τη δυσαρέσκεια του Μακρόν καθώς δεν φαίνεται πρόθυμο να συμβάλει στην πολιτική σύγκλιση της ΕΕ, που επιθυμεί ο Γάλλος πρόεδρος. Έτσι ο τελευταίος έχει αποφασίσει να βάζει «βέτο» σε κάθε προσπάθεια διεύρυνσης. Ένα ακόμη σημείο αντιπαράθεσης που αναφέρεται από αναλυτές είναι το «κόψιμο» της Γαλλίδας Σιλβί Γκουλάρ, πρώην υπουργού, από τη θέση της Επιτρόπου της Γαλλίας στη μελλοντική Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σε βάρος της διεξάγονται έρευνες για σκάνδαλο διαφθοράς και η υποψηφιότητά της απορρίφθηκε με μεγάλη πλειοψηφία, προκαλώντας την οργή του Παρισιού, που νωρίτερα είχε συμφωνήσει να οριστεί νέα πρόεδρος της Κομισιόν η Γερμανίδα Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, υπό τον όρο πως στο πλαίσιο των ισορροπιών θα προωθούσε και τα δικά του πρόσωπα στη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή. 

Η περίπτωση της Αλβανίας

Για την Αλβανία υπήρχαν εξαρχής σημαντικές επιφυλάξεις. Ο Γάλλος Πρόεδρος δήλωσε πως «όταν θα είμαστε σίγουροι πως είναι μια ασφαλής χώρα» θα μπορέσει να ενταχθεί στην ΕΕ. «Θα διαβρώσουμε το πνεύμα της ΕΕ αν αφήσουμε τα πράγματα χωρίς να μπορούν να εξηγηθούν προς τους ανθρώπους μας, γιατί από την Αλβανία προέρχονται πολλοί άνθρωποι που ζητούν άσυλο στη χώρα μου αλλά και σε άλλες χώρες. Υπάρχουν πολλές χώρες που αντιμετωπίζουν τα προβλήματα μετανάστευσης και πρέπει να μπορούμε να απαντήσουμε σε αυτά τα ζητήματα. Να διευκολύνουμε όσους έχουν δικαίωμα στο άσυλο αλλά πρέπει όλοι να σέβονται τους κανόνες».

Ο Εμανουέλ Μακρόν θέλησε πάντως να στείλει και ένα «αισιόδοξο» μήνυμα προς τις ηγεσίες των δύο χωρών. «Μοιράζομαι το ίδιο γεωπολιτικό και στρατηγικό όραμα με τη Γερμανίδα καγκελάριο, θέλω να στείλω ένα θετικό μήνυμα σε αυτούς τους ηγέτες, αλλά εξετάζοντας αυτό σοβαρά με οδηγεί να τους πω: αυτή τη στιγμή είμαστε εμείς που χρειαζόμαστε λίγο περισσότερο χρόνο να κάνουμε τα πράγματα με σειρά», τόνισε. 

Απογοήτευση σε Σκόπια και Βρυξέλλες – «Αρνητική εξελίξη», λέει ο Μητσοτάκης

Σε κάθε περίπτωση το αποτέλεσμα της Συνόδου σκόρπισε απαγοήτευση με τον Ζαν Κλοντ Γιούνκερ και τον Ντόναλντ Τουσκ να μιλούν για ιστορικό λάθος. Για την ελληνική πλευρά, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης τόνισε ότι ήταν «αρνητική εξέλιξη, τόσο για την Ευρώπη όσο και για την Ελλάδα». Η απόφαση προκάλεσε και πολιτική αναταραχή στα Σκόπια, όπου ο πρωθυπουργός Ζόραν Ζάεφ φέρεται να σκέφτεται να παραιτηθεί. Λίγα 24ωρα νωρίτερα είχε κάνει την τελευταία έκκληση προς τους ηγέτες των χωρών μελών της ΕΕ για να προχωρήσει η ενταξιακή διαδικασία. «Η όποια περαιτέρω αναβολή θα εκληφθεί ως αρνητική απόφαση και θα έχει αρνητικές συνέπειες. Θα προκαλέσει μεγάλη απογοήτευση στους πολίτες και στα μέλη του Κοινοβουλίου μας που υποστήριξαν τη Συμφωνία των Πρεσπών», σημείωνε στην επιστολή του, προσθέτοντας ότι «δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών είναι στενά συνδεδεμένη με το άνοιγμα των κεφαλαίων της ενταξιακής διαδικασίας».

ΣΥΡΙΖΑ: Εγκλωβισμένη στις αντιφάσεις η ΕΕ – Η ΝΔ επιστρέφει στην πολιτική της αδράνειας

Η αρνητική εξέλιξη προκάλεσε την αντίδραση του ΣΥΡΙΖΑ και προσωπικά του προέδρου του Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος υπογράμμισε πως πρόκειται για «ένα μήνυμα αδυναμίας και ήττας για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα». Παράλληλα, ο τομεάρχης Εξωτερικών Γιώργος Κατρούγκαλος και η αν. τομεάρχης Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Σία Αναγνωστοπούλου, με κοινή τους δήλωση, επισημαίνουν πως η ΕΕ εγκλωβίστηκε στις αντιφάσεις της και στη σύγκρουση συμφερόντων των κρατών – μελών της. Επικρίνουν ακόμη την κυβέρνηση της ΝΔ, η οποία «ακολουθώντας παθητικά τη γερμανική θέση διασύνδεσης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων Αλβανίας και Βόρειας Μακεδονίας, ούτε προχώρησε επί τρεις μήνες σε οποιαδήποτε διπλωματική πίεση προς την Αλβανία για την επίλυση των ανοικτών ζητημάτων της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας, ούτε βέβαια αξιοποίησε τη Συμφωνία των Πρεσπών για την προώθηση του ρόλου της Ελλάδας τόσο εντός της ΕΕ όσο και στα Βαλκάνια, ως πυλώνας σταθερότητας και ειρήνης».

«Το αποτέλεσμα ήταν η Δανία (!) και η Ολλανδία να έχουν πιο ενεργό ρόλο στις διαβουλεύσεις για τα Δυτικά Βαλκάνια, από την Ελλάδα», προσθέτουν και καταλήγουν: «Η πολιτική που είχε η ελληνική κυβέρνηση μέχρι τις 7 Ιουλίου του 2019, της επέτρεπε να αναδείξει τον ρόλο της χώρας, αλλά και να προωθεί την έναρξη ενταξιακών διαδικασιών  της Βορείου Μακεδονίας ως κρίσιμο βήμα σταθερότητας και ειρήνης στα Βαλκάνια. Παράλληλα, της επέτρεπε να πιέζει προκειμένου για την ενταξιακή πορεία της Αλβανίας, να τίθεται ως προϋπόθεση η υπεράσπιση των δικαιωμάτων της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας. Δυστυχώς η κυβέρνηση της ΝΔ φαίνεται να επανέρχεται στην παρωχημένη και ατελέσφορη για τη χώρα μας και την περιοχή, πολιτική της αδράνειας και του παθητικού παρατηρητή των αποφάσεων που άλλοι λαμβάνουν για τη γειτονιά μας».  

Δυσαρέσκεια Τουσκ και Γιούνκερ

Στην κοινή συνέντευξη Τύπου, οι Γιούνκερ και Τουσκ εξέφρασαν την απογοήτευσή τους για την αδυναμία των κρατών – μελών να κρατήσουν τις υποσχέσεις τους.  «Η μεγάλη πλειοψηφία των κρατών-μελών ήταν υπέρ, αλλά δυστυχώς χρειαζόμασταν ομοφωνία», επισήμανε ο Ντ. Τουσκ, προσθέτοντας ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα επανέλθει στο ζήτημα της διεύρυνσης πριν από τη σύνοδο κορυφής ΕΕ – Δυτικών Βαλκανίων στο Ζάγκρεμπ, τον Μάιο του 2020. Αυτή ήταν και η μόνη φράση στην οποία συμφώνησαν όλα τα κράτη-μέλη και επομένως μπήκε στα τελικά συμπεράσματα της συνόδου.

«Προσωπικά το θεωρώ λάθος», συνέχισε ο Ντ. Τουσκ, ενώ υπογράμμισε ότι οι δύο χώρες, η Βόρεια Μακεδονία και η Αλβανία, δεν πρέπει να κατηγορηθούν γι’ αυτή τη εξέλιξη. «Εσείς είστε έτοιμοι», είπε και κάλεσε τα Σκόπια και τα Τίρανα να μην τα «παρατήσουν». Aναφερόμενος στην πρόοδο που έχουν σημειώσει οι δύο χώρες, τόνισε ότι η έκθεση της Επιτροπής ήταν «σαφής» ότι έκαναν «ό,τι τους ζητήθηκε» και χαρακτήρισε τη Συμφωνία των Πρεσπών «αληθινά σπουδαίο επίτευγμα».

«Πρόκειται για ένα ιστορικό λάθος», δήλωσε από την πλευρά του ο Ζ.Κ. Γιούνκερ, ο οποίος ήταν εμφανώς συγκινημένος αφού πρόκειται για την τελευταία σύνοδο κορυφής στην οποία συμμετέχει. Συνολικά, όπως είπε, συμμετείχε σε 148 συνόδους κορυφής και δήλωσε ότι είναι «υπερήφανος που είναι Ευρωπαίος». Ο ίδιος δεν παρέλειψε να ασκήσει σκληρή κριτική στις κυβερνήσεις που έφεραν αντιρρήσεις: «Εάν η ΕΕ θέλει να τη σέβονται, πρέπει να κρατάει τις υποσχέσεις της».

Ο Ζ.Κ. Γιούνκερ εξέφρασε δυσαρέσκεια και για το γεγονός ότι τα κράτη-μέλη της ΕΕ δεν μπόρεσαν να προχωρήσουν σήμερα τις συζητήσεις για προσεχές πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο. «Ήταν μια συζήτηση στην οποία εκφράστηκαν οι διαφορετικές απόψεις που ήταν ήδη γνωστές. Δεν συμφωνήθηκαν κατευθυντήριες γραμμές, δεν έγινε τίποτα», είπε, σημειώνοντας πως δεν θεωρεί πλέον πιθανό να βρεθεί συμφωνία πριν από το τέλος του χρόνου, κάτι που όπως είπε θα έχει επιπτώσεις στα ευρωπαϊκά προγράμματα. Τέλος, ερωτηθείς για το ζήτημα της Τουρκίας, ο Ντ. Τουσκ σημείωσε ότι δε θέλει να προσθέσει περαιτέρω «ένταση» στις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας, πρόσθεσε ωστόσο ότι η χθεσινή απόφαση δεν αφορούσε εκεχειρία, αλλά «απαίτηση συνθηκολόγησης».

Αναταραχή στα Σκόπια 

Πολιτική αναταραχή ξέσπασε στα Σκόπια μετά την οριστικοποίηση της αρνητικής απόφασης της ΕΕ με τον Ζόραν Ζάεφ να εξετάζει ακόμη και το σενάριο της παραίτησης. «Εξετάζουμε όλα τα ενδεχόμενα για τις επόμενες κινήσεις», ανέφερεται σε ανακοίνωση της κυβέρνησης της χώρας, ενώ δεν αποκλείεται να υπάρξει και διάγγελμα του Ζόραν Ζάεφ. Σύμφωνα με μέσα ενημέρωσης της Βόρειας Μακεδονίας, γίνονται πυρετώδεις διαβουλεύσεις στο εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος προκειμένου να διερευνηθούν οι δυνατότητες αντίδρασης στην κρίση που προκάλεσε η απόφαση της Ε.Ε.

Από το γραφείο του Ζόραν Ζάεφ σχολίασαν πάντως ότι «συνεχίζονται οι διαβουλεύσεις σε όλα τα επίπεδα και οι αποφάσεις θα ληφθούν με βάση το ύψιστο συμφέρον του κράτους και των πολιτών. Όταν υπάρξουν αποφάσεις, τότε θα ανακοινωθούν δημοσίως». Πληροφορίες αναφέρουν επίσης ότι καταβάλλονται προσπάθειες να μεταπειστεί ο Ζόραν Ζάεφ καθώς πιθανή παραίτησή του θα προκαλούσε ενδεχομένως πρόωρες εκλογές ή θα τον οδηγούσε στο να επιστρέψει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. Ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκολα Ντιμιτρόφ, αντιδρώντας στην ανακοίνωση της συνόδου κορυφής, κάλεσε την Ε.Ε. «να είναι ειλικρινής» με τη Βόρεια Μακεδονία. «Τουλάχιστον οφείλουν αυτό», τόνισε και πρόσθεσε: «Αν δεν υπάρχει πια συναίνεση για το μέλλον των Δυτικών Βαλκανίων, αν η υπόσχεση της Θεσσαλονίκης δεν ισχύει πια, οι πολίτες μας δικαιούνται να το ξέρουν».

Από την πλευρά του ο πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας, Στέβο Πεντάροφσκι, επιχείρησε να ρίξει τους τόνους και έστειλε μήνυμα ενότητας. «Δεν είναι ώρα για απογοήτευση, απάθεια ή μικροπολιτικούς υπολογισμούς». Στο διάγγελμά του εξέφρασε μεν την απογοήτευσή του για την απόφαση της συνόδου κορυφής και δήλωσε: «Δυστυχώς, τα συμπεράσματα του Συμβουλίου δεν συμβαδίζουν με τις δικαιολογημένες προσδοκίες μας και σίγουρα δεν συνάδουν με τις προηγούμενες ανακοινώσεις της Ένωσης». «Αν και είναι κατανοητό το αίσθημα απογοήτευσης, χρειάζεται ψυχραιμία στην αντιμετώπιση της κατάστασης», πρόσθεσε. 

«Καμία πολιτική απόφαση δεν είναι αιώνια, καμία εξέλιξη δεν είναι τελική. Είναι αδιαμφισβήτητο ότι πληρούσαμε όλες τις προϋποθέσεις για την έναρξη των διαπραγματεύσεων και αυτό αναφέρθηκε στην προηγούμενη σύνοδο του Συμβουλίου τον Ιούνιο, όπου ολοκληρώθηκε χωρίς περαιτέρω παρατηρήσεις» εξηγώντας ότι τα Σκόπια είχαν πάρει τη διαβεβαίωση ότι η απόφαση θα ληφθεί στη σύνοδο του Οκτωβρίου, κάτι όμως που δεν τηρήθηκε από τους Ευρωπαίους.  Άφησε δε σαφείς αιχμές κατά της Γαλλίας και του Εμανουέλ Μακρόν, λέγοντας ότι «η ένταξη στο ΝΑΤΟ θα γίνει σύντομα όπως και η ένταξη στην Ε.Ε.», η οποία «όπως γνωρίζουμε εδώ και πολύ καιρό, δεν θα είναι καθήκον μόνο μιας κυβέρνησης, ενός κοινοβουλίου ή ενός προέδρου». «Εάν θέλουμε το καλό της χώρας μας, η μόνη σωστή προσέγγιση, δεδομένης της νέας κατάστασης, είναι να είναι ακόμα πιο αποφασιστική στη μεταμόρφωση της κοινωνίας μας», κατέληξε. 

Σημειώνεται πως ο Στέβο Πεντάροφσκι έχει συγκαλέσει σύνοδο των πολιτικών αρχηγών της χώρας την ερχόμενη Κυριακή. Εν όψει της συνάντησης της Κυριακής, ο ηγέτης του εθνικιστικού VMRO-DPMNE Χρίστιαν Μίτσκοτσκι, δήλωσε ότι θα παραστεί στη συνάντηση. Επέρριψε ευθύνες για την αποτυχία στην κυβέρνηση, λέγοντας ότι αυτό ήταν το αποτέλεσμα «της καταστροφικής πολιτικής που ακολούθησε». Κάλεσε τον Ζάεφ να παραιτηθεί και να γίνουν γενικές εκλογές.