«Ας τρίψουμε το μαύρισμά μας». Αυτή είναι η προτροπή που ακούει σχεδόν κάθε κορίτσι που επισκέπτεται ένα σαλόνι ομορφιάς στην Ινδία, καθώς οι επιταγές της μόδας απαιτούν το δέρμα να είναι σαν άσπρη πέτρα ξέξασπρη κι απ’ τον ήλιο ξεξασπρότερη.

Δεν τους κάνει εντύπωση γιατί έχουν μεγαλώσει με την αντίληψη ότι «ένα ανοιχτόχρωμο δέρμα είναι πιο όμορφο». Πολλές φορές στα πηγαδάκια που κάνουν οι γυναίκες, έχουν ακούσει τις μεγαλύτερες σε ηλικία να λένε για κάποια, ό,τι «είναι τυχερή» που κάποιος την παντρεύτηκε, παρότι είναι μελαμψή».

Αν περπατήσει κανείς στις μεγάλες πόλεις της Ινδία θα δει σίγουρα αφίσες που προτρέπουν τις γυναίκες κάθε ηλικίας να χρησιμοποιήσουν ένα νέο καλλυντικό κάθε φορά, που θα τη βοηθήσει να διατηρήσουν το δέρμα τους πιο λευκό και πιο απαλό.

Όμως πολλά νέα κορίτσια έχουν αρχίσει να κάνουν την επανάστασή τους και να προσπαθούν να αλλάξουν τα στερεότυπα, δίνοντας την προσωπική τους μάχη μέσα από τα social media. Την αρχή έκανε η Aranya Johar, έναν νεαρό κορίτσι που ανάρτησε έναν οδηγό ομορφιάς στο Youtube, καυτηριάζοντας την τάση που θέλει τις όμορφες γυναίκες πιο λευκές από ότι είναι. Το βίντεο είδαν περισσότεροι από 1,5 εκατομμύριο θεατές σε όλο τον κόσμο, μόνο την πρώτη ημέρα που κυκλοφόρησε.

Κανείς δεν είχε ξεχάσει άλλωστε το bullying που δέχτηκε η ηθοποιός του Bollywood, Tannishtha Chatterjee, σε ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση το 2016, εξαιτίας του χρωματικού τόνου της επιδερμίδας της.

Και αν και πολλοί Ινδοί δεν έχουν νιώσει ακόμη τις κοινωνικές διακρίσεις στο πετσί τους, κάποιοι έχουν βιώσει την εμμονή της χώρας με τη λευκότητα με πολύ βίαιο τρόπο. Έτσι εξηγείται πως τα τελευταία χρόνια, ο φόβος του μαύρου και καφέ δέρματος, οδήγησε σε μία έξαρση παρενοχλήσεων και επιθέσεων σε Αφρικανούς φοιτητές που ζουν στην Ινδία.

Γιατί όμως οι ίδιοι οι Ινδοί μισούν το χρώμα τους; Η ιστορία της χώρας δίνει μερικές απαντήσεις.

Σε όλη τη μεσαιωνική και σύγχρονη ιστορία, η ινδική υποήπειρος βρισκόταν στον χάρτη διαφόρων Ευρωπαίων εποίκων και εμπόρων, μεταξύ των οποίων βρίσκονταν Πορτογάλοι, Ολλανδοί και Γάλλοι. Τον 16ο αιώνα το συγκεκριμένο γεωγραφικό πεδίο κυβερνήθηκε μερικώς από του Μογγόλους και στη συνέχεια αποικίστηκε από Βρετανούς από τον 17ο αιώνα μέχρι την ανεξαρτησία το 1947. Όλοι αυτοί οι ξένοι «επισκέπτες» που ήταν πιο λευκοί από τους ντόπιους, ισχυρίζονταν ότι ήταν ανώτεροί τους.

Κάπως έτσι η ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα συνδέθηκε στο θυμικό των Ινδών με την ισχύ, το στάτους και την ομορφιά. Σήμερα, η περιφρόνηση του σκουρόχρωμου δέρματος έρχεται τόσο από την άρχουσα τάξη όσο και από τις κατώτερες κάστες και ενισχύεται καθημερινά από τα εξώφυλλα των περιοδικών ομορφιάς που παρουσιάζουν σχεδόν αποκλειστικά Καυκάσια, συχνά ξένα, μοντέλα.

Κι αν και είναι παράδοξο ένα μη-λευκό έθνος, στην πλειοψηφία του, να επιθυμεί να κατακτήσει δυτικοποιημένη έννοια της ομορφιάς, ο μετα-αποικιακός ακτιβισμός δεν μπόρεσε να το αλλάξει αυτό.

Σύμφωνα με μια έρευνα, το 70% των 300 γυναικών και ανδρών που συμμετείχαν σε αυτή, ανέφεραν ότι θα ήθελαν σχετιστούν ερωτικά με κάποιον που να έχει ανοιχτόχρωμο δέρμα. Αυτό εξηγεί το φαινόμενο του «συνδρόμου λεύκανσης» που έχει ωθήσει τους Ινδούς να βρίσκουν κάθε ευφάνταστο τρόπο για να αλλάξουν το χρώμα που τους χάρισε η φύση.

Το σύνδρομο λεύκανσης δεν είναι όμως μια παροδική μόδα, είναι μια στρατηγική αφομοίωσης μιας ανώτερης ταυτότητας που αντικατοπτρίζει μια βαθιά πίστη του στερεότυπου ότι το ανοιχτό δέρμα είναι «καλύτερο, πιο ισχυρό και πιο όμορφο». Και δεν περιορίζεται στην Ινδία, καθώς η λεύκανση δέρματος κερδίζει έδαφος και στην υπόλοιπη Ασία και στην Αφρική.

Όπως είναι φυσικό η αγορά οργιάζει. Μια τεράστια γκάμα από κρέμες και αλοιφές έχει αναπτυχθεί για να καλύψει αυτή τη ζήτηση, η οποία αποφέρει πάνω από 400 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ ετησίως.

Μερικά από τα πιο ευρέως πωλούμενα προϊόντα περιλαμβάνουν το Fem, το Lotus, το Fair και το Lovely και το ανδρικό προϊόν Fair and Handsome. Οι περισσότερες από αυτές τις γνωστές κρέμες, μάλιστα, είναι στην πραγματικότητα ένα επικίνδυνο κοκτέιλ στεροειδών, υδροκινόνης και τρετινοΐνης, η μακροχρόνια χρήση των οποίων μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα υγείας, όπως ο καρκίνος του δέρματος, αλλοιώσεις στο ήπαρ και δηλητηρίαση από υδράργυρο.

Η δημοφιλία των προϊόντων, που τα διαφημίζουν διάσημοι ηθοποιοί, είναι τέτοια που το 2012 η μάρκα Clean and Dry το τερμάτισε, λανσάροντας ένα προϊόν για τη λεύκανση του γυναικείου κόλπου. Μάλιστα παρομοίασε τους κόλπους των Ινδών γυναικών με τον καφέ.

Ξεπέρασε τα όρια κι αυτό δεν έμεινε απαρατήρητο από ακτιβιστικές φεμινιστικές οργανώσεις, που απάντησαν με την εκστρατεία «Dark is Beautiful».

Μάλιστα κατάφεραν να υποχρεώσουν το Συμβούλιο Διαφημιστικών Προτύπων της Ινδίας να εκδώσει κατευθυντήριες γραμμές το 2014, δηλώνοντας ότι «οι διαφημίσεις δεν πρέπει να ενισχύουν τα αρνητικά κοινωνικά στερεότυπα με βάση το χρώμα του δέρματος» ή «να απεικονίζουν τους ανθρώπους με σκουρότερο δέρμα ανεπιτυχείς σε οποιαδήποτε πτυχή της ζωής, ιδιαίτερα σε σχέση με το ότι είναι ελκυστικό για το αντίθετο φύλο».

Μια οδηγία σύμφωνη με το ινδικό Σύνταγμα, το οποίο προβλέπει ισότητα για όλους (άρθρο 14) και απαγορεύει τις διακρίσεις λόγω θρησκείας, φυλής, κάστας, φύλου ή τόπου γέννησης (άρθρο 15).

Δυστυχώς, ο νόμος δεν μπορεί να κάνει τίποτα για να σταματήσει τις λεπτότερες μορφές ρατσισμού και φανατισμού που υπάρχουν θεμελιωμένες στην ινδική κοινωνία, όμως.

Έτσι, μέχρι σήμερα, το επίμαχο προϊόν λεύκανσης του κόλπου παραμένει στην αγορά.