Στις βρετανικές εκλογές της 12ης Δεκέμβρη 2019, το μήνυμα από τη Σκοτία ήταν σαφές. Το Εθνικό Κόμμα της Σκοτίας (SNP) κέρδισε κατά κράτος καταλαμβάνοντας τις 48 από τις 59 έδρες που αναλογούν στη χώρα στην Βουλή των Κοινοτήτων. Αυτό μεταφράζεται σε ένα μεγαλοπρεπές 45% επί του συνολικού αριθμού ψήφων των Σκοτσέζων ψηφοφόρων. Η νίκη του SNP, όμως δεν είναι απλώς μια κομματική νίκη. Έχει μεγάλη πολιτική βαρύτητα καθώς αφορά τη θέση της Σκοτίας απέναντι στη Brexit αλλά και εντός της Μεγάλης Βρετανίας. 

Μια εβδομάδα μετά τις εκλογές η ηγέτης του SNP Νίκολα Στέρτζεον απέστειλε στον εκ νέου εκλεγμένο Μπόρις Τζόνσον μια επιστολή με την απαίτηση να διεξαχθεί ένα δεύτερο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Σκωτίας. Υπενθυμίζεται ότι το πρώτο δημοψήφισμα που πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2014, κατέληξε σε μία νίκη 10 μονάδων υπέρ της παραμονής της Σκωτίας ως μέλους του Ηνωμένου Βασιλείου. Παρά το γεγονός αυτό, ωστόσο, η αρνητική θέση των Σκοτσέζων απέναντι στο Brexit δεν έχει αλλάξει. Αντιθέτως αυξάνεται συνεχώς, όπως δείχνει η μεγάλη υποστήριξη στο SNP, που επιδιώκει την ανεξαρτησία της Σκωτίας από τη Μεγάλη Βρετανία και την παραμονή της στην ΕΕ. 

Στις 14 Ιανουαρίου, ο Μπόρις Τζόνσον έδωσε την απάντηση του στην Στέρτζεον. «Δεν μπορώ να συμφωνήσω με οποιοδήποτε αίτημα που θα οδηγήσει σε νέα δημοψηφίσματα ανεξαρτησίας». «Ο λαός της Σκοτίας ψήφισε αποφασιστικά να παραμείνει στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου θα συνεχίσει να υποστηρίζει αυτή τη δημοκρατική απόφαση (του 2014)». 

Η απάντηση του Τζόνσον δεν αποτελεί έκπληξη. Ήταν η αναμενόμενη και αυτή που περίμενε και η ίδια η Στέρτζεον. Με την προθεσμία για το Brexit να εκπνέει στα τέλη Ιανουαρίου, ο αρχηγός των Συντηρητικών το τελευταίο πράγμα που επιθυμεί είναι μια νέα μάχη για το συνταγματικό καθεστώς της Σκοτίας και μια νέα απειλή για την πολιτική ενότητα του Ηνωμένου Βασιλείου. Όσο και να μην τα επιθυμεί όμως, μάλλον θα τα βρει μπροστά του. 

Η Σκοτία ανθίσταται μαζικά στην αποχώρηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το SNP με ανανεωμένη και ισχυρή λαϊκή εντολή σχεδιάζει μια νέα μεγάλη εκστρατεία υπέρ της ανεξαρτησίας της χώρας για τους επόμενους μήνες. Οι Τόρις σε μια προσπάθεια να αντιδράσουν εκτιμάται ότι θα αυξήσουν τις δημόσιες δαπάνες προς τη Σκοτία και παράλληλα θα εντείνουν τις επιθέσεις προς το SNP με στόχο να περιορίσουν τη δυσαρέσκεια των Σκοτσέζων. Ωστόσο, είναι πιθανόν να αποδειχτεί πως είναι πολύ αργά για κάτι τέτοιο. 

Πριν δυο μόλις εβδομάδες, πάνω από 80.000 Σκοτσέζοι αψήφησαν κρύο και βροχή για να συμμετάσχουν σε μια μαζική πορεία υπέρ της ανεξαρτησίας τους μπλοκάροντας το κέντρο της Γλασκόβης. Τα συνθήματα που κυριαρχούσαν ήταν υπέρ της απόσχισης κατά κατά του Συντηρητικού κόμματος και του Μπόρις Τζόνσον. «Οι εκλογές ξεκαθάρισαν ότι Αγγλία και Σκοτία πηγαίνουν σε τελείως διαφορετικές κατευθύνσεις», δηλώνει στο Foreign Policy, ο Μπομπ Ντάνκαν, βετεράνος υποστηρικτής του SNP. «Οι Συντηρητικοί δεν έχουν εντολή να κάνουν τίποτε εδώ». 

Στα μάτια των Σκοτσέζων, ο Μπόρις Τζόνσον στερείται της δημοκρατικής νομιμότητας να κυβέρνά τη Σκοτία. Οι Τόρις μπορεί να πέτυχαν μια συντριπτική νίκη στις εκλογές της 12ης Δεκεμβρίου απέναντι στους Εργατικούς του Κόρμπιν, αναμορφώνοντας δραματικά το πολιτικό τοπίο της Αγγλίας, αλλά στα βόρεια των συνόρων, εκεί που η δυσαρέσκεια για το Brexit είναι έντονη και η κοινή γνώμη κλίνει προς τα αριστερά έχασαν. Έχασαν συγκεκριμένα επτά από τις 13 έδρες της Σκοτίας που είχαν κερδίσει στις εκλογές του Ιουνίου του 2017, ενώ το ποσοστό τους έπεσε σχεδόν τέσσερις μονάδες. Έχουν περάσει περίπου 60 χρόνια από τότε οι που Συντηρητικοί είχαν ισχυρό ποσοστό σκοτσέζικων εδρών στη Βουλή των Κοινοτήτων. 

Στο μεταξύ, η υποστήριξη στην Στέρτζεον ισχυροποιήθηκε. Η βάση του SNP, θέλει από την αρχηγό του να πάει το συντομότερο δυνατόν σε ένα νέο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Σκοτίας με στόχο να αντισταθεί στην κυβέρνηση του Τζόνσον που οδηγεί τη χώρα έξω από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό είναι απίθανο να συμβεί. Η Στέρτζεον – με δεδομένη την κρίση που προέκυψε στην Ισπανία, όπου οι αυτονομιστές της Καταλονίας κατηγορήθηκαν για παράνομο δημοψήφισμα, στάση και βρέθηκαν ακόμη και στη φυλακή – είναι αποφασισμένη να διασφαλίσει ότι ένα νέο δημοψήφισμα θα γίνει με τρόπο που δεν θα φέρει δικαστικές περιπέτειες και παράλληλα θα αυξήσει την αξιοπιστία της απέναντι τους ευρωπαίους εταίρους της. 

Για να γίνει αυτό θα πρέπει να επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ του Χόλιρουντ, του αποκεντρωμένου κοινοβουλίου της Σκοτίας και της κυβέρνησης των Τόρις στο Λονδίνο. Τα στελέχη του SNP δεν θεωρούν απίθανο να συμβεί τελικά κάτι τέτοιο. Εκτιμούν ότι ο Τζόνσον – του οποίου η αποδοχή στη Σκοτία είναι πολύ μικρή ήδη από τον Ιούλιο του 2019 – θα αναγκαστεί τελικά να επιτρέψει ένα δημοψήφισμα καθώς θα αντιμετωπίσει ισχυρές πολιτικές πιέσεις. 

Ο Κένι Μακάσκιλ, γραμματέας δικαιοσύνης, επί επτά χρόνια, της κυβέρνησης του SNP στο Χόλιρουντ και βουλευτής, πιστεύει ότι οι υπέρμαχοι της ανεξαρτησίας πρέπει να οικοδομήσουν έναν «ευρύ συνασπισμό πολιτών», αντλώντας δυνάμεις από το συνδικαλιστικό κίνημα, μη κυβερνητικές οργανώσεις, ακόμη και από το Σκοτσέζικο Εργατικό Κόμμα, όπως έγινε με τη δικομματική εκστρατεία για την αποκέντρωση τη δεκαετία 1980 – 1990. Σύμφωνα με τον ίδιο, αν υπάρξει σαφής συναίνεση για ένα δεύτερο δημοψήφισμα μετά τις επόμενες τοπικές εκλογές του Χόλιρουντ τον Μάιο του 20121, ο Τζόνσον δεν θα έχει άλλη επιλογή παρά να μιλήσει με τον SNP. «Ότι και να λένε τώρα, όταν μιλήσουν οι ψηφοφόροι, οι Συντηρητικοί θα πρέπει να ακούσουν», τονίζει. 

Σύμφωνα με το Foreign Policy, υπάρχουν ενδείξεις ότι η ευρεία συναίνεση έχει ήδη αρχίσει να διαμορφώνεται. Στις 15 Δεκεμβρίου, η Μόνικα Λένον, μία από τους 23 εκπροσώπους των Εργατικών στο Κοινοβούλιο της Σκοτίας, δήλωσε ότι το Γουέσμινστερ θα πρέπει να αφήσει το Χόλιρουντ να προκηρύξει ένα νέο δημοψήφισμα. «Το μέλλον της Σκοτίας πρέπει να αποφασιστεί από το λαό της Σκοτίας», τόνισε. Αντίστοιχες δηλώσεις έκανε ο Γράχαμ Σμιθ γενικός γραμματέας της ισχυρής Ένωσης Σκοτσέζικων Συνδικάτων, ο οποίος υποστήριξε ότι οι Εργατικοί – που έχασαν έξι από τις επτά έδρες στο Σκοτσέζικο κοινοβούλιο από το SNP στις εκλογές του Δεκέμβρη – δεν έχουν τίποτα να φοβούνται αλλά έχουν πολλά να κερδίσουν από τη συζήτηση για την ανεξαρτησία. Ακολούθησε ο βετεράνος των Εργατικών Μπεν Μπράντσαου, ο οποίος υποστήριξε ότι τώρα πια είναι «εντελώς μη βιώσιμο» για το Λονδίνο να αρνηθεί στη Σκοτία ένα νέο δημοψήφισμα. «Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι η Σκοτία θα ανεξαρτητοποιηθεί. Για μένα είναι 100% σίγουρο», είπε στην γερμανική εφημερίδα Der Tagesspiegel.

Μία άλλη ενδιαφέρουσα πτυχή του ζητήματος είναι ότι αν ο Τζόνσον διαπραγματευτεί την πραγματοποίηση ενός νέου δημοψηφίσματος με την Στέρτζεον μέσα στους επόμενους 24 μήνες, το πιθανότερο είναι ότι δεν θα δυσαρεστήσει την δική του εκλογική βάση. Σύμφωνα με μια περσινή δημοσκόπηση του YouGov, το 63% των μελών των Συντηρητικών θα επιθυμούσε η Σκοτία να εγκαταλείψει το Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς αυτό θα σήμαινε ότι η Αγγλία θα μπορούσε να ολοκληρώσει την αποχώρησή της από την ΕΕ χωρίς προβλήματα και καθυστερήσεις. 

Ο Μίκαελ Κίτινγκ, συνταγματολόγος στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, πιστεύει ότι υπάρχει μια αυξανόμενη αδιαφορία για την ένωση μεταξύ των κεντροδεξιών και των υποστηρικτών του Brexit εντός της αγγλικής κοινωνίας. Αυτή η τάση που οφείλεται στην άνοδο του εθνικιστικού αισθήματος νότια των συνόρων Αγγλίας – Σκοτίας θα μπορούσε, σύμφωνα με τον ίδιο να αποδυναμώσει την αποφασιστικότητα του Τζόνσον να διατηρήσει το Ηνωμένο Βασίλειο, αδιάσπαστο.

Δεν είναι πάντως όλοι οι Σκοτσέζοι πολιτικοί και αναλυτές πεπεισμένοι ότι ο Τζόνσον, ο οποίος έχει μεγάλη πλειοψηφία στη Βουλή των Κοινοτήτων, θα ικανοποιήσει το αίτημα του SNP ή ότι η Στέρτζεον θα μπορέσει να τον κερδίσει, αν δώσει τη συναίνεσή του για την πραγματοποίηση του δημοψηφίσματος. Πάντως εκτιμάται ότι ο Τζόνσον προς το παρόν θα επιχειρήσει να ανασχέσει το κίνημα υπέρ της ανεξαρτησίας, πριν «αρχίσουν να γίνονται ευρέως κατανοητές οι αναμενόμενες αρνητικές οικονομικές συνέπειες του Brexit», όπως τονίζει η Έμιλι Στ. Ντένι, λέκτορας Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Στίρλινγκ. 

Ωστόσο, δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι η μεγαλύτερη χρηματοδότηση θα καταφέρει να κλείσει τις μεγάλες ρωγμές στο βρετανικό αρχιτεκτόνημα. Η υποστήριξη στην ανεξαρτησία της Σκοτίας έχει φτάσει στο 50% και οι υπέρμαχοι πιστεύουν ότι η εδώ και 300 χρόνια ένωση Σκοτίας – Αγγλίας εισέρχεται στο τελικό της στάδιο. Ακόμη και τα «σκυλιά στο δρόμο γνωρίζουν ότι πρόκειται να γίνει ένα δεύτερο δημοψήφισμα ανεξαρτησίας», ήταν η χαρακτηριστική δήλωση της Στέρτζεον, λίγες ημέρες μετά τις βρετανικές εκλογές. Τώρα η μπάλα είναι στο γήπεδο του Μπόρις Τζόνσον.