«Το πιο ωραίο τρικ του διαβόλου είναι να μας πείσει ότι δεν υπάρχει».  Τον αφορισμό αυτό του Σαρλ Μπωντλαίρ επαλήθευε μέχρι πρότινος ο Μπερντ Χόκε, ο πιο σκληροπυρηνικός εκ των ηγετών του ακροδεξιού κόμματος «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AFD). Ο Χόκε είχε κατορθώσει να πείσει ένα τρίτο σχεδόν των συμπολιτών του στην ιδιαίτερη πατρίδα του, στο κρατίδιο της Θουριγγίας, ότι είναι ένας αθώος, άκακος δημοκράτης. Και ότι το κόμμα του είναι σαν όλα τα άλλα, μόνο πιο συντηρητικό και πατριωτικό. 

Όμως και οι διαβολικές πονηριές έχουν τα όριά τους. Κι αυτά τα ξεπέρασε ο Χόκε όταν κομματικοί του φίλοι διοργάνωσαν στις αρχές Ιανουαρίου μια μυστική συνάντηση κοντά στο Πότσνταμ με θέμα τη λεγόμενη επαναμετανάστευση (Remigration) των μη καθαρόαιμων Γερμανών. Το «masterplan» που παρουσίασε ο αυστριακός νεοναζί Μάρτιν Σέλνερ χωρίζει τους κατοίκους της χώρας σε δύο κατηγορίες: σε βιο(λογικούς) και δια(βατηριακούς) Γερμανούς, ήτοι Γερμανούς με «μεταναστευτικό φόντο», και προβλέπει τον εκτοπισμό των τελευταίων σε κάποια μη κατονομαζόμενη μεγαλούπολη της Βόρειας Αφρικής. Τυχόν εφαρμογή του σχεδίου θα έπληττε 11,2 εκατομμύρια «ξενόφερτους» πολίτες, έναν πολλαπλάσιο αριθμό δηλαδή εκείνου που όριζε το αντίστοιχο πλάνο των ναζί για την εκτόπιση των Εβραίων της Γερμανίας στη Μαδαγασκάρη. 

Η αποκάλυψη του σχεδίου από το ερευνητικό δίκτυο Correktiv προκάλεσε συναγερμό στη γερμανική δημοσιότητα. Το ποτήρι ξεχείλισε όταν ο Χόκε, αντί να το καταδικάσει, κατήγγειλε την παραβίαση της μυστικότητας μιας «ιδιωτικής» συνάντησης. Έκτοτε και μέχρι, έχουν γίνει εκατοντάδες διαδηλώσεις κατά της AfD  στη Γερμανία, οι ειδικοί μιλούν για το μεγαλύτερο κύμα διαμαρτυρίας στη μεταπολεμική ιστορία της χώρας. Κι αυτό πλήττει βαθμιαία και το γόητρο της Εναλλακτικής, καθώς και του Χόκε προσωπικά. Σύμφωνα με μετρήσεις του ινστιτούτου INSA, ενώ το Φεβρουάριο του 2023 η AFD συγκέντρωνε σε ομοσπονδιακό επίπεδο το 22%  των ψήφων, στις αρχές Απριλίου υποχώρησε στο 19%.  Παρόμοια πτώση (από το 32% σε 30%) υπήρξε και στη Θουριγγία. Το σχέδιο του Χόκε να γίνει σύντομα πρωθυπουργός του κρατιδίου καταντάει έτσι χίμαιρα. Στο «πύρινο τείχος» που έχουν ανεγείρει τα κόμματα του δημοκρατικού τόξου εναντίον κάθε συνεργασίας μαζί του προστίθεται η βεβαιότητα ότι βρίσκεται μακριά από την κοινοβουλευτική αυτοδυναμία.

Η «μεγάλη εικόνα» που δίνει λοιπόν σήμερα η γερμανική κοινωνία είναι εκείνη της πόλωσης ανάμεσα σε μια δημοκρατική πλειοψηφία, που ύστερα από πολύχρονη χειμερία νάρκη αρχίζει να αφυπνίζεται, και σε μια ισχυρή ακροδεξιά μειοψηφία, που υφίσταται τελευταία αισθητά την πίεση της πρώτης. Η πίεση αυτή εξουδετερώνεται ωστόσο εν πολλοίς από τον κυβερνητικό «συνασπισμό του φαναριού» (Σοσιαλδημοκράτες/SPD, Πράσινοι/Grüne, Ελεύθεροι Δημοκράτες/FDP), που με την δεξιόστροφη πολιτική του δικαιώνει τις αιτιάσεις και τα αφηγήματα της Ακροδεξιάς. O αυτοαποκαλούμενος «συνασπισμός της προόδου» παρήγαγε στα δυόμισι χρόνια λειτουργίας του κυρίως οπισθοδρόμηση: εμβάθυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, κάθετη αύξηση των στρατιωτικών δαπανών, δρακόντεια μέτρα εις βάρος των προσφύγων και αυταρχικές συμπεριφορές στην εσωτερική πολιτική, που τείνουν να εγκαθιδρύσουν, όπως γράφει η αριστερή-εναλλακτική εφημερίδα Tageszeitung, έναν «γερμανικό μακαρθισμό» στη χώρα.  

• Εμβάθυνση των κοινωνικών ανισοτήτων: «Το ποσοστό της φτώχειας ήταν, με 16,7%, αισθητά υψηλότερο το 2022 από ό,τι πριν από την εκδήλωση της πανδημίας», διαπιστώνουν μελετητές του  ιδρύματος οικονομικών ερευνών Hans Böckler Stiftung. Η άνοδος της τιμής των καυσίμων και ο συνεχιζόμενος πληθωρισμός επέτειναν το 2023 την τάση για φτωχοποίηση και μείωση των εισοδημάτων των μικρομεσαίων νοικοκυριών. Στον αντίποδα βρίσκονται οι ενεργειακοί κολοσσοί και η πολεμική βιομηχανία, που πέτυχαν υπερκέρδη-ρεκόρ με την κάθετη αύξηση της τιμής των προϊόντων τους λόγω των πολέμων στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή. 
• Αύξηση των στρατιωτικών δαπανών: H Γερμανία δαπάνησε το 2023, σύμφωνα με το γερμανικό Υπουργείο Άμυνας, 73,4 δισεκατομμύρια δολάρια για τις αμυντικές της δαπάνες.  Το ποσοστό αυτό, που αντιστοιχεί στο 2% του προϋπολογισμού, εκπληρώνει για πρώτη φορά ύστερα από 32 χρόνια τη σχετική οδηγία του ΝΑΤΟ – πρωτύτερα κυμαινόταν γύρω στο 1,5%. Αυτό συνοδεύεται από την επιστροφή στο μιλιταρισμό: «H Γερμανία πρέπει να γίνει πάλι ετοιμοπόλεμη», δήλωσε πρόσφατα ο σοσιαλδημοκράτης Υπουργός Άμυνας Μπόρις Πιστόριους. Αμ’ έπος, αμ’ έργoν: Ο Καγκελάριος Όλαφ Σολτς εγκαινίασε πανηγυρικά ένα καινούριο εργοστάσιο παραγωγής τεθωρακισμένων της πολεμικής βιομηχανίας Rheinmetall. 
• Ξενοφοβική πολιτική: Το Βερολίνο πρωτοστάτησε στη λήψη της  πρόσφατης απόφασης των Βρυξελλών για την κράτηση των προσφύγων σε καταυλισμούς εκτός συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για τους εναπομείναντες πρόσφυγες στο εσωτερικό της χώρας κατάργησε την παροχή βοήθειας σε χρήμα – αυτή θα παρέχεται μελλοντικά μόνο σε είδος μέσω πλαστικής κάρτας. 
• Γερμανικός μακαρθισμός: Η ασφάλεια του Ισραήλ, δηλώνει το Βερολίνο, είναι raison d’être, υπαρξιακή συνθήκη για τη γερμανική κυβέρνηση. Η πολιτική της, απόρροια προφανώς μιας ενοχικής συνείδησης λόγω του Ολοκαυτώματος, φαντάζει έτσι ισραηλινότερη της ισραηλινής. Κριτική στο Τελ Αβίβ ερμηνεύεται αυτόματα ως αντισημιτισμός. Με αποτέλεσμα τον αποκλεισμό από πανεπιστήμια, πολιτιστικά ιδρύματα κ.λπ. ξένων επισκεπτών που εναντιώνονται στην ισραηλινή κατοχή της Γάζας. Τελευταίο παράδειγμα: Η απαγόρευση ενός συνεδρίου για την Παλαιστίνη στο Βερολίνο από το γερμανικό Υπουργείο Εσωτερικών και η απαγόρευση της εισόδου στη Γερμανία κεντρικών ομιλητών του, όπως ο Γιάνης Βαρουφάκης. 

Πίσω από τέτοια σπασμωδικά μέτρα κρύβεται προφανώς η αδυναμία της γερμανικής κυβέρνησης να ελέγξει τη χρόνια κρίση του νεοφιλελευθερισμού μέσω κεϊνσιανών μεθόδων, ήτοι κρατικών επενδύσεων και αυξημένων μισθών, που θα προκαλούσαν ανάλογη αύξηση της κατανάλωσης και κατ’ επέκταση της οικονομίας. Κι αυτό επειδή ο υπουργός Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ (Ελεύθεροι Δημοκράτες) αρνείται να άρει τη συνταγματική ρήτρα που επιτάσσει μηδενικά κρατικά ελλείματα – κάτι που εξωθεί την κυβέρνηση σε μια, κατά την ρήση του οικονομολόγου Πέτερ Μπόφινγκερ, «κουτή» οικονομική πολιτική. Η αδυναμία ελέγχου εκφράζεται και στο ότι οι περισσότεροι επενδυτές αποποιούνται τη χρήση πράσινων τεχνολογιών επικαλούμενοι το υψηλό κόστος τους, που τους φέρνει σε μειονεκτική θέση στη διεθνή αγορά. Το  κράτος δεν έπαψε βέβαια στιγμή να δίνει πλούσιες επιδοτήσεις. Το αντίθετο μάλιστα. Αυτές χρησιμοποιούνται όμως για την περαιτέρω αύξηση της ανταγωνιστικότητας, όχι για την τήρηση των οικολογικών προδιαγραφών. Με το παράδοξο αποτέλεσμα ακόμα και η παραγωγή οικολογικών προϊόντων να γίνεται με μη οικολογικούς τρόπους παραγωγής. Επόμενο, έτσι, το μεγαλεπήβολο σχέδιο των Πρασίνων για μετάβαση σε έναν «πράσινο» καπιταλισμό να μετατρέπεται σε φάρσα. 

Οι αδυναμίες αυτές βρίσκουν βέβαια αρνητικό αποτύπωμα και στις δημοσκοπήσεις για τις ευρωεκλογές του ερχόμενου Ιουνίου. Τα τρία κυβερνητικά κόμματα συγκέντρωναν στις αρχές Απριλίου από κοινού το 33,4% των ψήφων (Σοσιαλδημοκράτες: 16,2%, Πράσινοι: 13,3%, Ελεύθεροι Δημοκράτες: 3,9%), ήτοι μόλις τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες παραπάνω από ό,τι οι κλασικοί Δεξιοί της Χριστιανοδημοκρατίας (29,3%). Η Εναλλακτική βρίσκεται στο 17,4%, η Αριστερά (Die Linke) στο 3,5%, ενώ η  Συμμαχία Σάρα Βάγκενκνεχτ (BSW), που αποσχίσθηκε πρόσφατα από τη Linke, υπολογίζεται σε 5,5%. Η τελευταία εικάζεται ότι θα αποβεί μοιραία για την Εναλλακτική, αποσπώντας σημαντικό μέρος της εκλογικής της δύναμης – χρησιμοποιώντας όμως γι’ αυτό τα ξενοφοβικά συνθήματα της τελευταίας. Το ερώτημα είναι λοιπόν: θα μας πείσουν οι κόκκινοι σύμμαχοι της  Σάρα Βάγκενκνεχτ ότι δεν είναι διάβολοι μεταμορφωμένοι, αλλά ενάρετοι αριστεροί; Αμφίβολο. Θα κάνουν την έκπληξη των ευρωεκλογών; Αυτό μόνο ένας Θεός το ξέρει.

* Νίκος Χειλάς, Δημοσιογράφος – Η ανάλυση περιλαμβάνεται στο 19ο Δελτίο Διεθνών & Ευρωπαϊκών Εξελίξεων του Iνστιτούτου ΕΝΑ