Το εκλογικό αποτέλεσμα στη Θουριγγία και στη Σαξονία, κρατίδια όπου κατέγραψαν την Κυριακή ραγδαία άνοδο η Εναλλακτική για την Γερμανία (AfD) και η Συμμαχία Ζάρα Βάγκενκνεχτ (BSW), προκαλεί έντονες αναταράξεις στην πολιτική σκηνή της Γερμανίας.

Το ακραίο ακροδεξιό κόμμα έγινε η μεγαλύτερη δύναμη σε κοινοβούλιο γερμανικού κρατιδίου για πρώτη φορά μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, σύμφωνα με τα προκαταρκτικά αποτελέσματα της Κυριακής, ενώ μια νέα πολιτική δύναμη που κινείται στην Αριστερά, αλλά με συντηρητικές θέσεις σε κομβικά ζητήματα όπως το μεταναστευτικό, εδραίωνεται στο πολιτικό τοπίο της χώρας.

Το πρώτο, εύκολο και εύλογο πολιτικό συμπέρασμα είναι ότι οι ψηφοφόροι κατέστησαν σαφή τη δυσαρέσκειά τους για τα κυρίαρχα πολιτικά κόμματα της Γερμανίας, φέρνοντας το κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) στην πρώτη θέση στη Θουριγγία, με ποσοστό 32,8% των ψήφων, και στη δεύτερη θέση στη Σαξονία, με ποσοστό 30,6%, σύμφωνα με τα προκαταρκτικά αποτελέσματα.

Ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς χαρακτήρισε τα αποτελέσματα «πικρά» και κάλεσε τα κυρίαρχα κόμματα στα κρατίδια να σχηματίσουν κυβερνήσεις χωρίς «ακροδεξιούς εξτρεμιστές».

«Τα αποτελέσματα για το AfD στη Σαξονία και τη Θουριγγία είναι ανησυχητικά», ανέφερε ο Σολτς σε δήλωσή του στο Reuters, προσθέτοντας ότι μιλούσε ως νομοθέτης των κεντροαριστερών Σοσιαλδημοκρατών του (SPD).

«Η χώρα μας δεν μπορεί και δεν πρέπει να το συνηθίσει αυτό. Το AfD κάνει ζημιά στη Γερμανία. Αποδυναμώνει την οικονομία, διχάζει την κοινωνία και καταστρέφει τη φήμη της χώρας μας».

Σημείωσε όμως ότι οι πιο δυσοίωνες προβλέψεις, ότι το SPD θα μπορούσε να πέσει για πρώτη φορά εκτός κρατιδιακού κοινοβουλίου, δεν επαληθεύτηκαν.

Η Alice Weidel, συν-επικεφαλής του AfD, δήλωσε: «Το AfD δεν έχει καμία σχέση με το SPD: «Πρόκειται για μια ιστορική επιτυχία για εμάς. Είναι η πρώτη φορά που γινόμαστε η ισχυρότερη δύναμη σε εκλογές σε κρατίδιο. Είναι ένα ρέκβιεμ για αυτόν τον συνασπισμό [στο Βερολίνο]».

Το 11χρονο AfD κατέκτησε πέρυσι τις πρώτες θέσεις δημάρχου και περιφερειακής κυβέρνησης, αλλά δεν έχει συμμετάσχει ποτέ σε κυβέρνηση κρατιδίου. Τα εναπομείναντα κόμματα του «δημοκρατικού τόξου» έχουν ορκιστεί να διατηρήσουν ένα «τείχος προστασίας» αντιπολίτευσης στη συνεργασία με το AfD, κρατώντας το μακριά από την εξουσία.

Τα αποτελέσματα στη Σαξονία και τη Θουριγγία αποδείχθηκαν καταστροφικά για τα τρία κυβερνώντα κόμματα της ομοσπονδιακής κυβέρνησης υπό την ηγεσία της κεντροαριστεράς του Σολτς, καθώς καθένα από αυτά συγκέντρωσε μονοψήφιο ποσοστό ψήφων και στα δύο κρατίδια, ένα χρόνο πριν από τις επόμενες γενικές εκλογές στη Γερμανία.

Αν και το αποτέλεσμα είχε προβλεφθεί εδώ και μήνες, τα κεντρώα κόμματα αποδείχθηκαν ανίκανα να αντιστρέψουν την τάση και τα αποτελέσματα προκάλεσαν σοκ στο πολιτικό σκηνικό. Η συμμετοχή και στα δύο κρατίδια ήταν υψηλή, περίπου 74%.

Η αριστερή αλλά κοινωνικά συντηρητική Συμμαχία Sahra Wagenknecht (BSW), η οποία πήρε το όνομά της από την ηγέτη της, διαπίστωσε ότι οι εκκλήσεις της για υψηλότερους φόρους στους πλούσιους, μια πιο σκληρή γραμμή για τη μετανάστευση και το άσυλο και τον τερματισμό της στρατιωτικής υποστήριξης προς την Ουκρανία βρήκαν βαθιά απήχηση στα ανατολικά.

Καθώς κανένα κόμμα δεν κέρδισε την απόλυτη πλειοψηφία, το μόλις οκτώ μηνών BSW θα μπορούσε να αποδειχθεί κλειδί στις συνομιλίες για τον σχηματισμό κυβέρνησης και στα δύο κρατίδια, καθώς συγκέντρωσε 11,8% στη Σαξονία και 15,8% στη Θουριγγία, σύμφωνα με τα προσωρινά αποτελέσματα.

Η Βάγκενκνεχτ δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι ήταν η «πρώτη φορά στην ιστορία της Δημοκρατίας» που ένα κόμμα σημείωσε τόσο καλή επίδοση στις κρατικές εκλογές με την πρώτη του προσπάθεια. «Αυτό είναι κάτι για το οποίο μπορεί κανείς να είναι υπερήφανος», είπε.

Το συντηρητικό αντιπολιτευόμενο κόμμα της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU), το οποίο προηγείται στις εθνικές δημοσκοπήσεις, φάνηκε να βρίσκεται σε τροχιά νίκης στη Σαξονία, όπως και πριν από πέντε χρόνια, με ποσοστό περίπου 32%, βάζοντας αέρα στα πανιά του εθνικού ηγέτη του, Φρίντριχ Μερτς, ο οποίος στοχεύει να αμφισβητήσει τον Σολτς στις εθνικές εκλογές.

Στη Θουριγγία, ήρθε δεύτερο πίσω από το AfD, με 23,6% είναι σε θέση να δημιουργήσει μια ιδεολογικά δύσκολη κυβερνητική συμμαχία με μικρότερα κόμματα, συμπεριλαμβανομένου του κόμματος της Βάγκενκνεχτ.

Ο Μερτς έχει δηλώσει ότι το CDU δεν θα συνεργαστεί ποτέ με τους «εξτρεμιστές», αλλά έχει μετακινήσει το κόμμα του σταθερά προς τα δεξιά, ιδίως στη ρητορική του για τη μετανάστευση, από τότε που η Άνγκελα Μέρκελ εγκατέλειψε την εξουσία το 2021.

Πολλοί ψηφοφόροι στα ανατολικά λένε ότι είναι όλο και περισσότερο απογοητευμένοι από την κυρίαρχη πολιτική περισσότερο από τρεις δεκαετίες μετά την επανένωση, με τις παρατεταμένες επιπτώσεις της διαρθρωτικής παρακμής, της ερήμωσης και της υστέρησης των οικονομικών επιδόσεων, να επιτείνουν την αίσθηση ότι εξακολουθούν να είναι πολίτες δεύτερης κατηγορίας.

«Το AfD έχει δημιουργήσει μια βάση [στα ανατολικά] που το ψηφίζει τώρα από πεποίθηση, όχι μόνο λόγω απογοήτευσης από τα άλλα κόμματα», δήλωσε ο καθηγητής André Brodocz, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο της Ερφούρτης στη Θουριγγία.

Το αντιμεταναστευτικό, αντι-ισλαμικό AfD πέρασε την τελευταία εβδομάδα της προεκλογικής του εκστρατείας σφυρηλατώντας το μήνυμα ότι η κυβέρνηση «απογοητεύει» τους πολίτες της, ενώ αξιοποίησε το σοκ και την οργή για το θανατηφόρο μαζικό μαχαίρωμα στη δυτική πόλη Σόλινγκεν, που φέρεται να έγινε από Σύριο που απορρίφθηκε ως αιτών άσυλο.

Το κόμμα, του οποίου τα τμήματα στη Σαξονία και τη Θουριγγία έχουν χαρακτηριστεί ως ακροδεξιά, επισήμως από τις αρχές ασφαλείας, θα μπορούσε ακόμη να έρθει πρώτο στο Βρανδεμβούργο, το αγροτικό κρατίδιο που περιβάλλει το Βερολίνο, το οποίο θα ψηφίσει στις 22 Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις.

Ο συναρχηγός της στη Θουριγγία, Björn Höcke, έχει επανειλημμένα χρησιμοποιήσει απαγορευμένα ναζιστικά συνθήματα στις συγκεντρώσεις του και έχει ζητήσει μια «στροφή» στη γερμανική κουλτούρα της «μνήμης» και της «εξιλέωσης» του Ολοκαυτώματος.

Στόχος του ήταν να επιτύχει μια μειοψηφία συγκέντρωσης του ενός τρίτου των ψήφων στη Θουριγγία, όπου οι Ναζί κέρδισαν για πρώτη φορά την εξουσία σε κυβέρνηση γερμανικού κρατιδίου το 1930, πριν εδραιώσουν τον έλεγχο στο Βερολίνο τρία χρόνια αργότερα. Τα τελικά αποτελέσματα που αναμένονται αργότερα σήμερα Δευτέρα θα δείξουν αν πέτυχε.

Σε μια συγκέντρωση στην Ερφούρτη λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές, ο Χόκε είπε σε ένα πλήθος που ζητωκραύγαζε ότι ο ίδιος και το AfD ήταν οι μόνοι που στέκονταν εμπόδιο στα «κόμματα καρτέλ» που εργάζονταν για την «αντικατάσταση του γερμανικού λαού» με μια «πολυπολιτισμική κοινωνία» υπό μια «ολοκληρωτική δικτατορία».

Δεδομένων των κατακερματισμένων αποτελεσμάτων που επέστρεψαν οι ψηφοφόροι, η δημιουργία συνασπισμού και στα δύο κρατίδια θα μπορούσε να αποδειχθεί δύσκολη.

Ο συνασπισμός του Σολτς, αποτελούμενος από τους κεντροαριστερούς Σοσιαλδημοκράτες, τους οικολόγους Πράσινους και τους φιλελεύθερους Ελεύθερους Δημοκράτες, βρισκόταν ήδη σε δυσχερή θέση και κάθε ένα από τα κόμματα είχε λόγους να φοβάται τα αποτελέσματα της εκλογικής βραδιάς της Κυριακής.

Επηρεασμένη από ιδεολογικές διαφορές και προσωπικές αντιπαλότητες, η κυβέρνηση έχει σκοντάψει τους τελευταίους μήνες στην υλοποίηση των κύριων πολιτικών πρωτοβουλιών της, συμπεριλαμβανομένης της επανεκκίνησης της χειμαζόμενης οικονομίας.

Ο συμπρόεδρος των Πρασίνων, Ομίντ Νουριπούρ, περιέγραψε πρόσφατα τον συνασπισμό στο Βερολίνο ως «μεταβατική κυβέρνηση» στην περίοδο μετά τα 16 χρόνια εξουσίας της Μέρκελ.

Την Κυριακή, ο Νουριπούρ έκανε μια απογοητευτική αποτίμηση των εκλογικών αποτελεσμάτων, λέγοντας ότι η υπέρβαση της ακροδεξιάς «προκαλεί σε πολλούς ανθρώπους πολύ βαθιά ανησυχία και φόβο».

Τα γερμανικά ΜΜΕ

Στο επίκεντρο της κριτικής του γερμανικού Τύπου βρίσκεται ο κυβερνητικός συνασπισμός.

«Ο σεισμός στην Θουριγγία θα προκαλέσει μετασεισμό στο Βερολίνο», προεξόφλησε η εφημερίδα Handelsblatt, βλέποντας «δραματικά» εκλογικά αποτελέσματα, επισημαίνοντας ότι η κατάσταση για την ομοσπονδιακή κυβέρνηση «γίνεται χειρότερη σε κάθε εκλογές» και προσθέτοντας ότι οι κρατιδιακές κάλπες θα έχουν αναπόφευκτα συνέπειες στην ουσία της ομοσπονδιακής πολιτικής.

«Σύμφωνα με μετεκλογικές έρευνες, κυριάρχησαν τα θέματα της μετανάστευσης και της εσωτερικής ασφάλειας. Εάν η κυβέρνηση θέλει να ανακτήσει μέρος της υποστήριξης που απώλεσε μετά την εκλογή της το 2021, θα πρέπει να προσφέρει κάτι σε αυτούς τους τομείς. Τα εκλογικά αποτελέσματα στη Σαξονία και τη Θουριγγία είναι ακραία με την πραγματική έννοια. Οι ομοσπονδιακοί πολιτικοί δεν θα πρέπει να τα απορρίψουν ως καθαρά ανατολικογερμανικό φαινόμενο, αλλά μάλλον να τα εκλάβουν ως προειδοποίηση και να τα λάβουν σοβαρά υπόψη», συμπλήρωσε η οικονομική εφημερίδα.

«Οι εκλογές συνιστούν μεγάλη αποτυχία για τον κυβερνητικό συνασπισμό, αλλά και για την φιλελεύθερη δημοκρατία – κέρδισαν η AfD και η BSW, δύο κόμματα που δεν έχουν απολύτως καμία σχέση με τη φιλελεύθερη άποψη», υποστήριξε το περιοδικό Der Spiegel προσθέτοντας ότι η εκλογική βραδιά στα δύο κρατίδια αντανακλά «την κρίση της φιλελεύθερης δημοκρατίας».

Ειδικά για τους ψηφοφόρους της AfD και της BSW, αρθρογράφος του περιοδικού σημείωσε ότι «οι φιλελεύθερες ιδέες τους είναι άγνωστες» και θα απαιτείτο πολύς χρόνος για να τους ξανακερδίσουν άλλα κόμματα.

«Δεν υπάρχει κακό εκλογικό αποτέλεσμα», σχολίασε η Bild, θυμίζοντας ότι πολλές δημοσκοπήσεις «είχαν προθερμάνει την Γερμανία» για αυτό που συνέβη. «Αυτό είναι και δεν γίνεται αλλιώς (…) Ένα πραγματικά οδυνηρό χαστούκι. Εκλογές σημαίνουν ανταγωνισμό. Ανοιχτές συγκεντρώσεις. Πρέπει να πείσεις τους ανθρώπους με πράξεις και επιχειρήματα. Αν δεν πείθεις, πρέπει να ψάξεις το λάθος (…) Οι εκλογές δεν μπορούν ποτέ να είναι κακές: δεν πρέπει να φοβόμαστε τις εκλογές. Εκτός αν δεν κάνουμε σωστά τη δουλειά μας», πρόσθεσε.

«Η AfD γράφει ιστορία στην Θουριγγία – αλλά όχι καλή», τονίζεται στον ιστότοπο του ιδιωτικού ειδησεογραφικού σταθμού n-tv. «Είναι η πρώτη φορά μετά το τέλος της ναζιστικής διακυβέρνησης που ακροδεξιοί εξτρεμιστές θα σχηματίσουν ξανά τη μεγαλύτερη κοινοβουλευτική ομάδα σε γερμανικό κοινοβούλιο. Κι όσο κι αν η AfD προσπαθεί να το υποβαθμίσει, το Ομοσπονδιακό Γραφείο Προστασίας του Συντάγματος την κατατάσσει ως ‘εξακριβωμένα δεξιά εξτρεμιστική’ (παράταξη). Ο κορυφαίος υποψήφιός (της) Μπγερν Χέκε είναι επίσης ο πολιτικός της AfD του οποίου ο τόνος θυμίζει περισσότερο τη ναζιστική εποχή», προστίθεται στο σχόλιο.

Η Frankfurter Allgemeine Zeitung είδε «ιστορική νίκη» της AfD στην Θουριγγία, ενώ η Süddeutsche Zeitung «σοβαρή οπισθοδρόμηση» και «ανησυχητικό αποτέλεσμα για τους δημοκράτες – και κυρίως για τον Όλαφ Σολτς». Για «κύματα σοκ στα κόμματα του κέντρου» έκανε λόγο σε σχόλιό του το ZDF.

Ανησυχία για τις συνέπειες του εκλογικού αποτελέσματος εκφράστηκαν επίσης από φορείς της οικονομίας. Ο πρόεδρος του ινστιτούτου DIW Μαρσέλ Φράτσερ προέβλεψε μετανάστευση του εργατικού δυναμικού από την Σαξονία και την Θουριγγία. Η πρόεδρος της Οικονομικής Επιτροπής Μόνικα Σνίτσερ προειδοποίησε εναντίον πολιτικού αδιέξοδου σε ομοσπονδιακό επίπεδο.

Από την πλευρά της, η επικεφαλής της Ισραηλιτικής Πολιτιστικής Κοινότητας Γερμανίας, η Σαρλότε Κνόμπλοχ, έκρινε ότι η Γερμανία κινδυνεύει να γίνει τώρα πιο «ασταθής», «ψυχρή», και «φτωχή».