Έως και λίγες εβδομάδες πριν τον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών της 10ης Απριλίου, η γαλλική Αριστερά εμφανιζόταν κατακερματισμένη, χωρίς κάποιον υποψήφιο που θα μπορούσε να προβληματίσει τον Εμανουέλ Μακρόν και το κεντροδεξιό σύστημα εξουσίας ή την ακροδεξιά Μαρίν Λεπέν που παρουσιαζόταν ως η αντισυστημική επιλογή των ψηφοφόρων.

Κι όμως, δέκα ημέρες μετά τον δεύτερο γύρο η πολιτική επικαιρότητα στη Γαλλία κυριαρχείται από την επιτυχία του Ζαν-Λυκ Μελανσόν να πείσει πρώτα τους Πράσινους και ύστερα το Κομμουνιστικό Κόμμα να συμμαχήσουν ενόψει των επερχόμενων βουλευτικών εκλογών στο σχήμα «Νέα Λαϊκή Ενότητα για την Οικολογία και την Κοινωνία», διεκδικώντας την πρωτιά και ο ίδιος ο Μελανσόν την πρωθυπουργία. Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές το Σοσιαλιστικό Κόμμα βρίσκεται ακόμα σε διαπραγματεύσεις σχετικά με την είσοδό του στη συμμαχία.

Πώς ο 70χρονος Μελανσόν κινητοποίησε τους νέους και έφτασε κοντά στην είσοδό τους στο δεύτερο γύρο των Προεδρικών; Ποιες είναι πλέον οι προοπτικές της ενωμένης Αριστεράς; Πώς μπορεί ο Μελανσόν να διεκδικήσει την πρωθυπουργία ενώ ο πρωθυπουργός ορίζεται από τον Πρόεδρο, δηλαδή τον πολιτικό του αντίπαλο Εμανουέλ Μακρόν; Στα ερωτήματα αυτά επιχειρούμε απαντήσεις μέσα από τη ματιά του συγγραφέα και επί χρόνια παρατηρητή της γαλλικής πολιτικής ζωής, Μάκη Μαλαφέκα.

«Το γεγονός των Προεδρικών Εκλογών είναι ο Μελανσόν. Το ότι θα επαναληφθεί το ματς μεταξύ Μακρόν και Λεπέν το γνωρίζαμε, όπως επίσης γνωρίζαμε και την κατάληξή του, δηλαδή η ταινία “ο Μακρόν εναντίον των τεράτων”, όπου πάντα θα νικάει το σύστημα. Αυτό όμως που δεν ξέραμε είναι ότι θα υπάρξει μια τέτοια αντιστροφή τάση από τα αριστερά, και μάλιστα με ένα ποσοστό της τάξης του 22%. Είναι το μεγαλύτερο ποσοστό αυτής της Αριστεράς από το 1969», λέει στο tvxs.gr ο Έλληνας συγγραφέας, επί χρόνια κάτοικος Παρισιού.

Το μεγάλο αυτό ποσοστό – για την ακρίβεια 21,95% έναντι 23,15% της Μαρίν Λεπέν και 27,85% του Εμανουέλ Μακρόν – σήμανε πως η Ανυπότακτη Γαλλία του Μελανσόν είναι αδιαμφισβήτητα πρώτη δύναμη στο αριστερό ημισφαίριο της γαλλικής πολιτικής ζωής. Έτσι ο έμπειρος πολιτικός που έφυγε από το Σοσιαλιστικό Κόμμα το 2008 έχοντας διαφωνήσει με το τότε σχεδιαζόμενο Ευρω-σύνταγμα, ένιωσε ότι η συνθήκη είναι πλέον ώριμη για την ένωση της Αριστεράς.

«Η ένωση της Αριστεράς από τον Μελανσόν είναι η εντυπωσιακή επιστροφή της πολιτικής “αλά γαλλικά”. Και συμβαίνει ακριβώς μέσα σε ένα τοπίο σκοπίμως μεταπολιτικό, που ενσαρκώνει στην εντέλεια ο Μακρόν. Θα δούμε πολιτική εναντίον μεταπολιτικής. Γιατί δεν ξέρω αν απέναντι σε μια πολιτική διεργασία μπορεί να απαντήσει εξίσου πολιτικά ο Μακρόν. Δε θεωρώ ότι έχει δυνατότητες πραγματικής πολιτικής πράξης», σχολιάζει ο Μάκης Μαλαφέκας.

Τί θα περιέχει αυτή η πολιτική πράξη; «Το περιεχόμενο αυτής της συμφωνίας δεν θα είναι συντριπτικά το πρόγραμμα της Ανυπότακτης Γαλλίας. Θα είναι μάλλον ένας συμβιβασμός στον οποίο το πρόγραμμα του Μελανσόν θα είναι αναλογικά λιγότερο κυρίαρχο από τον συσχετισμό δύναμης που αποτυπώθηκε στις Προεδρικές εκλογές», σημειώνει ο συνομιλητής μας.

Το πρόγραμμα του Ζαν-Λυκ Μελανσόν για τις Προεδρικές εκλογές περιείχε θέσεις για την επανίδρυση της γαλλικής Δημοκρατίας ώστε να οριστούν εκ νέου οι σχέσεις των πολιτών μεταξύ τους, με το Κράτος και με τη φύση, προς το συμφέρον του λαού. Το πρόγραμμα αυτό αποτελεί πλέον τη βάση της συζήτησης με τους Πράσινους, το Κομμουνιστικό Κόμμα και τους άλλοτε κραταιούς Σοσιαλιστές, στο πλαίσιο της Νέας Λαϊκής Ενότητας.

«Για τους Πράσινους, κόκκινη γραμμή είναι η Ευρώπη. Γι’ αυτό ο Μελανσόν είπε μεν ότι θα παρακάμψει επιταγές και συνθήκες των Βρυξελλών σε περίπτωση που αυτές αντιτίθενται στο πρόγραμμά του, αλλά δεσμεύτηκε ότι δεν θα έρθει σε ρήξη με την ΕΕ, ότι δε θα τεθεί ζήτημα FRexit», εξηγεί ο Μάκης Μαλαφέκας. Από το Κομμουνιστικό Κόμμα έχει τεθεί το αίτημα της διατήρησης των πυρηνικών εργοστασίων, θέμα που ο Μελανσόν μάλλον παραπέμπει σε μελλοντική διεργασία, ενδεχομένως και δημοψήφισμα.

Η προοπτική της πρωθυπουργίας

Στους δρόμους του Παρισιού και των άλλων γαλλικών πόλεων, κάτω από τη φωτογραφία του Ζαν-Λυκ Μελανσόν, διαβάζει κανείς την λέξη «πρωθυπουργός». Στην Ελλάδα και σε πολλές άλλες χώρες θα ήταν αδιανόητο, έστω σε προεδρική δημοκρατία όπως η γαλλική, ο τρίτος των εκλογών να διεκδικήσει ένα τόσο υψηλό αξίωμα. Στη Γαλλία όμως είναι εφικτό, αν και σε τελική ανάλυση εξαρτάται από τον εκάστοτε Πρόεδρο.

Ως γνωστόν, ο Πρόεδρος στη Γαλλία εκλέγεται μέσα από την προεδρική εκλογή, μια κούρσα προσωπικοτήτων που η κάθε μία αναφέρεται σε έναν πολιτικό χώρο. Η επικράτηση όμως του νικητή δεν του χαρίζει απαραιτήτως πολιτική παντοδυναμία. Κι αυτό γιατί μερικές εβδομάδες μετά ακολουθούν οι βουλευτικές εκλογές, από τις οποίες προκύπτουν τα 577 μέλη της Εθνοσυνέλευσης. Εκεί οι Γάλλοι ψηφοφόροι μπορούν να δώσουν την πλειοψηφία σε άλλο κόμμα από αυτό του Προέδρου και ο επικεφαλής του κόμματος αυτού είθισται να χρίζεται Πρωθυπουργός.

Η συνθήκη αυτή λέγεται «συγκατοίκηση» και έχει συμβεί ήδη τρεις φορές κατά τη διάρκεια της 5ης Γαλλικής Δημοκρατίας. Το 1986 ο Φρανσουά Μιτεράν είχε πρωθυπουργό τον Ζακ Σιράκ, το 1993 πάλι ο Φρ. Μιτεράν δέχτηκε ως πρωθυπουργό τον δεξιό Εντουάρ Μπαλαντύρ ενώ το 1997 ο Ζακ Σιράκ ως πρόεδρος έχρισε πρωθυπουργό τον σοσιαλιστή Λιονέλ Ζοσπέν. Μπορεί η Γαλλία να βιώσει μια τέταρτη συγκατοίκηση, αυτή τη φορά Μακρόν-Μελανσόν;

Σύμφωνα με το ινστιτούτο δημοσκοπήσεων Cluster 17, εάν τελικά πειστεί και το Σοσιαλιστικό Κόμμα να συμμετέχει στη συμμαχία, οι Γάλλοι είναι έτοιμοι να ψηφίσουν υποψηφίους της Νέας Λαϊκής Ενότητας σε ποσοστό 34%, δέκα μονάδες δηλαδή μεγαλύτερο από τα αντίστοιχα των κομμάτων του Εμανουέλ Μακρόν και της Μαρίν Λεπέν.

Ακόμα όμως και αν η Λαϊκή Ενότητα είναι πρώτο κόμμα, με τον εκλογικό νόμο των μονοεδρικών περιφερειών που στην κάθε μία γίνεται μια μίνι προεδρικού τύπου αναμέτρηση, η πλειοψηφία των εδρών μπορεί να κερδηθεί από το κόμμα του Μακρόν. Σε κάθε περίπτωση, ο τελευταίος λόγος ανήκει στον Πρόεδρο.

«Δεν υπάρχει θεσμός που να υποχρεώνει τον Μακρόν να ορίσει πρωθυπουργό τον Μελανσόν. Μπορεί να δούμε περίεργα πράγματα, διότι η ίδια η εποχή είναι περίεργη», τονίζει ο Μάκης Μαλαφέκας.

«Έχουμε ένα σύστημα διακυβέρνησης στη Γαλλία που είναι λυσσασμένο. Θυμίζω την ωμή και συχνά δολοφονική αστυνομική βία στις διαδηλώσεις των Κίτρινων Γιλέκων και την κατάχρηση του δικαιώματος στο Προεδρικό Διάταγμα από τον Μακρόν. Πολύ σημαντικά νομοσχέδια πέρασαν χωρίς καμία ουσιαστική διαβούλευση. Εάν οι κινήσεις της Νέας Λαϊκής Ενότητας επιβραβευτούν στις δημοσκοπήσεις, δεν αποκλείεται να δούμε απίστευτη αντίδραση του συστήματος μέχρι τον Ιούνιο. Μένει αρκετός πολιτικός χρόνος μέχρι τις βουλευτικές εκλογές», προσθέτει ο έμπειρος αναλυτής.

Ένας 70χρονος που στηρίζεται από τους νέους

Προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι ενώ ο Ζαν-Λυκ Μελανσόν ήταν ο γηραιότερος υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές, κέρδισε με διαφορά την πρωτιά στους νέους ψηφοφόρους 18-24 αλλά και 25-34. Στους νέους και τους όλο και σκληρότερα εργαζόμενους των μεγάλων πόλεων απευθύνεται και τώρα, ως επικεφαλής της Νέας Λαϊκής Ενότητας, για να διεκδικήσει την πρωθυπουργία.

«Ο Μελανσόν βρίσκεται μεν στις επάλξεις εδώ και πολλές δεκαετίες, αλλά όλη η ομάδα του ηλικιακά είναι 35-45, με ανθρώπους που προέρχονται συχνά κατευθείαν από τα κινήματα. Οι περισσότεροι τη ματώνουν τη φανέλα. Βλέπουμε ίσως τη γαλλική εκδοχή του φαινομένου Κόρμπιν ή Σάντερς. Ναι μεν ο “παλιός” βγαίνει μπροστά αλλά αυτό που συμβαίνει αμέσως πίσω του είναι κάτι το τελείως νεανικό. Σκέφτομαι, π.χ., συγκεκριμένα τον Φρανσουά Ριφέν, έναν πολύ δημοφιλή νέο κινηματογραφιστή που είναι στην πρώτη γραμμή. Μην ξεχνάμε ότι ο Μελανσόν βγήκε μεν τρίτος στις προεδικές, αλλά στις ηλικίες 18 με 25 βγήκε πρώτος με ποσοστό άνω του 30 τοις εκατό», υπογραμμίζει ο Μάκης Μαλαφέκας.

«Αξίζει να πούμε και ότι είναι η μοναδική πολιτική πρόταση που μιλάει για θεσμική αλλαγή. Τονίζει την ανάγκη για σύσταση Συντακτικής Συνέλευσης και πέρασμα στην Έκτη Γαλλική Δημοκρατία ώστε να περιοριστούν οι υπερεξουσίες του Προέδρου και να αλλάξει αυτό το παράδοξο εκλογικό σύστημα που πολύ συχνά αλλοιώνει τη λαϊκή ετυμηγορία», καταλήγει ο συγγραφέας.