«Μοιάζεις αλλιώτικος χωρίς καπέλο», «μοιάζεις διαφορετικός χωρίς στολή». Με αυτές τις κουβέντες ξανασυναντιέται ο πρώην κρατούμενος του Γκουαντάναμο Ruhal Ahmed με τον τότε φύλακά του Brandon Neely. Την τελευταία φορά που οι δυο τους συναντήθηκαν, ο «Ruhal ήταν πίσω από τα σίδερα του κελιού του και ο Brandon έξω από αυτό» στο Camp X-Ray, το υψηλής ασφαλείας κέντρο κράτησης που διοικούν οι ΗΠΑ στη στρατιωτική βάση του Γκουαντάναμο στην Κούβα.

Ο Βρετανός υπήκοος, Ruhal Ahmed, από το Tipton του West Midlands ήταν μεταξύ των αρκετών εκατοντάδων ξένων υπηκόων που φυλακίστηκαν στο κέντρο κράτησης ως ύποπτοι για τρομοκρατία. Ένας από τους δεσμοφύλακές του ήταν ο Brandon Neely.

Παρόντας σε αυτή την ιδιότυπη συνάντηση είναι και ο Shafiq Rasul, επίσης πρώην κρατούμενος του Γκουαντάναμο. Η συνάντηση μεταξύ των τριών αυτών ανθρώπων κατέστη εφικτή μέσα από την σελίδα που διατηρεί ο κ. Rasul στο Facebook. Το ταξίδι της συμφιλίωσης ξεκίνησε πριν από περίπου ένα χρόνο στο Huntsville του Τέξας.

Ο 29χρονος σήμερα κ. Neely είχε εγκαταλείψει τον αμερικανικό στρατό το 2005 προκειμένου να γίνει αστυνομικός- έκτοτε πάλευε με τον εαυτό του για να ξεπεράσει την εμπειρία του ως δεσμοφύλακας στο διαβόητο κέντρο κράτησης. Όπως λέει, ένιωθε οργή για πλήθος περιστατικών κακοποίησης αλλά και τύψεις για μία περίπτωση.

«Στις ειδήσεις προσπαθούσαν πάντα να παρουσιάσουν το Γκουαντάναμο ως ένα σπουδαίο μέρος, σαν να υπήρξε ‘εξαιρετική’ συμπεριφορά προς τους κρατούμενους. Όχι, δεν ήταν έτσι. Ξέρετε, εκεί βασικά έβαζα αθώους ανθρώπους σε κελιά».

Οι κρατούμενοι έφταναν με αεροπλάνα, με καλυμμένα μάτια και στολές, από το Αφγανιστάν και είχαν χαρακτηριστεί από τον τότε υπουργό Άμυνας Donald Rumsfeld ως οι «χειρότεροι των χειροτέρων». Γνωρίζοντας όμως μερικούς από τους αγγλόφωνους κρατούμενους, ο κ. Neely άρχισε να αμφιβάλλει για το αν ήταν όλοι αυτοί οι άνθρωποι φανατικοί τρομοκράτες.

Σήμερα θυμάται πως κουβέντιαζε με τον κ. Ahmed μέσα από τα κάγκελα του κελιού του, και το πόσα κοινά είχαν μεταξύ τους, προς έκπληξή του. «Δεν διέφερε από το να είμαι σε ένα μπαρ με έναν φίλο και να συζητάμε για γυναίκες ή μουσική» λέει σήμερα ο Brandon Neely. «Μου έλεγε ‘ακούς καθόλου Eminem ή Dr. Dre’ και ξεκινούσε να τραγουδά ραπ για λίγο και ήταν αστείο. Σκεφτόμουν, πως γίνεται να βρίσκεται εδώ μέσα κάποιος που κάνει τα ίδια πράγματα με εμένα όταν είμαι σπίτι;».

Ο Brandon Neely ήταν τότε 22 χρονών και μετά από 6 μήνες έφυγε για να υπηρετήσει στο Ιράκ. Μετά την παραίτησή του από το στρατό οι αμφιβολίες του για το Γκουαντάναμο άρχισαν να αποκρυσταλλώνονται, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα να επιχειρήσει πέρσι να εντοπίσει τους πρώην κρατούμενους.

«Ήμουν καινούργιος στο Facebook και αποφάσισα να πληκτρολογήσω το όνομά τους και να δω αν εμφανιζόταν προφίλ και έτσι βρήκα τη σελίδα του Shafiq. Αποφάσισα να του στείλω ένα μικρό email», λέει ο κ.Neely.

Ο Ruhal Ahmed με τον Shafiq Rasul και έναν ακόμα φίλο τους από το Tipton απελευθερώθηκαν το 2004, μετά από διετή κράτηση. Είχαν συλληφθεί στο Αφγανιστάν ως ύποπτοι για δεσμούς με τους Ταλιμπάν. Και οι τρεις δηλώνουν ότι υπέστησαν ξυλοδαρμούς από τα αμερικανικά στρατεύματα, παρόλο που η κυβέρνηση των ΗΠΑ αμφισβήτησε τις δηλώσεις τους.

Μετά από όλα αυτά, το μήνυμα που έλαβε ο κ. Rasul μέσα από το Facebook του προκάλεσε σοκ. «Στην αρχή δεν το πίστευα. Να λαμβάνω ένα μήνυμα από έναν πρώην δεσμοφύλακα που έλεγε ότι αυτό που πάθαμε στο Γκουαντάναμο ήταν λάθος, με εξέπληξε περισσότερο από οτιδήποτε». Προς μεγάλη έκπληξη του κ.Neely αυτή τη φορά, έλαβε απάντηση και έτσι ξεκίνησε η επικοινωνία μεταξύ τους. Τότε το BBC ρώτησε και τις δυο πλευρές αν θα ενδιαφερόταν να συναντηθούν από κοντά. Συμφώνησαν αμφότεροι και μετά από λίγους μήνες βρισκόταν στο τηλεοπτικό στούντιο.

«Άνθρωποι από την οικογένειά μου μού έλεγαν αν είναι δυνατόν να θέλω να συναντήσω κάποιον σαν κι αυτόν, που μου φέρθηκε με τέτοιο τρόπο, να μείνω μακριά του, γιατί αν ήταν οι ίδιοι θα ήθελαν να τον χτυπήσουν» λέει ο κ. Rasul. Αλλά και ο πρώην δεσμοφύλακας ένιωθε ανήσυχος. Έφτασε στο αεροδρόμιο του Heathrow χλωμός, σκεπτικός και διστακτικός, δεν ήθελε να μιλήσει ιδιαίτερα πριν τη συνάντηση.

Ο κ. Rasul και ο συνήθως κοινωνικός κ.Ahmed ήταν ιδιαίτερα ήσυχοι μπροστά από τις κάμερες, περιμένοντας την είσοδο του Brandon Neely. Κανείς δεν ήξερε τι θα γίνει και υπήρχε ένταση στην ατμόσφαιρα. Μετά την αμήχανη συνομιλία για το καπέλο και τη στολή, η συζήτηση στράφηκε στο λόγο της συνάντησης. Ο Brandon Neely είπε ότι είχε σκεφτεί εκείνη τη στιγμή ένα εκατομμύριο φορές. Ήθελε να πει πως ένιωθε συνένοχος για την κράτησή τους και αναγνώρισε την αδικία την οποία υπέστησαν.

Το κλίμα βελτιώνεται και κατά το τέλος της συνάντησης ο Brandon Neely λέει ότι θέλει να κάνει μια εξομολόγηση: νιώθει βαθιά ντροπή για ένα περιστατικό κατά το οποίο «κοπάνησε» το κεφάλι ενός ηλικιωμένου κρατούμενου στην πόρτα. Θυμάται ότι είχε νομίσει ότι θα του επιτεθεί, επειδή προσπαθούσε συνέχεια να σταθεί στα πόδια του. Εβδομάδες αργότερα όμως ανακάλυψε ότι ο κρατούμενος πίστευε ότι τον έβαζαν να γονατίσει προκειμένου να τον εκτελέσουν και προσπαθούσε να σώσει τη ζωή του.

Ο κ. Ahmed μένει άλαλος για λίγο, αλλά τελικά αποφασίσει ότι μπορεί να τον συγχωρήσει. Ερωτηθείς αν πιστεύει ότι ο Neely θα έπρεπε να διωχθεί για την πράξη του, σωπαίνει ξανά. «Συνειδητοποίησε ότι αυτό που έκανε ήταν λάθος και ζει με αυτό και υποφέρει από αυτό. Αυτό είναι το σημαντικό», είπε τελικά.

Η συνάντηση μεταδόθηκε χθες από το BBC