Σε μια «αινιγματική» συνάντηση με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο επικεφαλής του Συμβουλίου της ΕΕ Σαρλ Μισέλ υποσχέθηκε να «αναζωογονήσει» το μέλλον της Τουρκίας στην ΕΕ. Λίγες ώρες πριν, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις Βρυξέλλες απέρριψε το αίτημα της Άγκυρας να ξεπαγώσουν οι ενταξιακές συνομιλίες της ΕΕ για να δοθεί «πράσινο φως» στην ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.

Ο Ερντογάν βρισκόταν στη μέση μιας συνάντησης με τον επικεφαλής του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ και τον πρωθυπουργό της Σουηδίας, Ουλφ Κρίστερσον, για να συζητήσουν την υποψηφιότητα της Σουηδίας για το ΝΑΤΟ, όταν βγήκε έξω για να συναντηθεί με τον Μισέλ.

Η απόφαση της Τουρκίας να ξεμπλοκάρει την ένταξη της Σουηδίας ήρθε λίγο αργότερα, εγείροντας αρκετά ερωτήματα σχετικά με τα όσα ειπώθηκαν, αν και τι είδους υποσχέσεις δόθηκαν και τον ρόλο του Μισέλ.

Αφού μίλησε με τον Ερντογάν, ο Μισέλ έγραψε στο Twitter ότι οι δύο άνδρες είχαν μια «καλή συνάντηση» κατά την οποία διερεύνησαν τις ευκαιρίες που ανοίγονται μπροστά τους για να επαναφέρουν τη συνεργασία ΕΕ-Τουρκίας «στο προσκήνιο και να αναζωογονήσουν τις σχέσεις μας».

Ο Μισέλ δήλωσε επίσης ότι το Συμβούλιο της ΕΕ κάλεσε την Ύπατη Εκπρόσωπο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλουν έκθεση με σκοπό να προχωρήσουν «με στρατηγικό και εμπροσθοβαρή τρόπο».

Τόσο ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζοζέπ Μπορέλ, όσο και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν χαιρέτισαν τα «καλά νέα» από το Βίλνιους στο Twitter, χωρίς ωστόσο να σχολιάσουν την «αναζωογονητική» πρόταση του Μισέλ.

Λίγες ώρες πριν από τη συνάντηση Μισέλ – Ερντογάν, η Κομισιόν απέρριψε το αίτημα της Τουρκίας να ανοίξουν εκ νέου οι ενταξιακές συνομιλίες με την ΕΕ -που έχουν παγώσει από το 2018- προκειμένου η Άγκυρα να δώσει το «πράσινο φως» για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.

Η Κομισιόν δήλωσε σαφώς ότι πρόκειται για δύο διαφορετικές διαδικασίες.

Επιπλέον, η έκθεση προόδου της Επιτροπής της ΕΕ για το 2022 έδειξε ότι η Τουρκία εξακολουθεί να υστερεί σε μια σειρά από ζητήματα που αφορούν από τις εντάσεις με την Ελλάδα και την Κύπρο -αμφότερα κράτη μέλη της ΕΕ- μέχρι τη δημοκρατική οπισθοδρόμηση και το δικαστικό σύστημα που ελέγχεται από την κυβέρνηση.

Καθώς τα ερωτήματα παραμένουν σχετικά με το τι παρακίνησε την αλλαγή κατεύθυνσης της τελευταίας στιγμής, η Ουάσινγκτον -σε διπλωματική της δήλωση- δήλωσε ότι οι ΗΠΑ υποστήριζαν πάντα την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας, αλλά επέμεινε ότι πρόκειται για διμερές θέμα που πρέπει να διευθετηθεί μεταξύ της ΕΕ και της Άγκυρας.

Δεν είναι σαφές εάν ο Σαρλ Μισέλ συζήτησε με άλλους ηγέτες της ΕΕ, όπως η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πριν δεσμευτεί απέναντι στην Άγκυρα. Δεν είναι επίσης βέβαιο ούτε αν οι υποσχέσεις του Μισέλ ήταν ευσεβείς πόθοι, σχεδιασμένες για να επιτρέψουν στον Ερντογάν να ικανοποιήσει το εγχώριο ακροατήριό του και να δικαιολογήσει το «πράσινο φως» για τη Σουηδία, ή κάτι πιο συγκεκριμένο.

Το Βερολίνο θυμώνει

Το βέβαιο είναι ότι ο Ερντογάν δεν ανέλαβε καμία δέσμευση όσον αφορά συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και η προσπάθειά του να συνδέσει την πορεία της Τουρκίας προς την ΕΕ με την ένταξη της σκανδιναβικής χώρας στη Βορειοατλαντική Συμμαχία δημιούργησε απογοήτευση στα κράτη μέλη της ΕΕ, ιδίως στη Γερμανία.

«Νομίζω ότι δεν θα πρέπει να το αντιλαμβάνεται κανείς αυτό ως ένα συνδεδεμένο ζήτημα», δήλωσε στους δημοσιογράφους ο Γερμανός καγκελάριος, Όλαφ Σολτς, στο Βερολίνο.

Άλλοι Γερμανοί πολιτικοί ήταν πολύ λιγότερο διπλωματικοί. «Η απαίτηση του Ερντογάν είναι μια απροκάλυπτη προσβολή», δήλωσε ο φιλελεύθερος βουλευτής του Ελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος (FDP), Τόμας Χάκερ.

Ορισμένοι επέκριναν την τουρκική κυβέρνηση για την προσπάθεια να παρακάμψει τα κριτήρια της ΕΕ μέσω των συνομιλιών για την ένταξη στο ΝΑΤΟ, ιδίως επειδή οι δύο οργανισμοί δεν συνδέονται μεταξύ τους.

«Ο Ερντογάν γνωρίζει ότι η βάση για τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας είναι τα κριτήρια της Κοπεγχάγης [της ΕΕ] και όχι οι συνομιλίες για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ», τόνισε ο Μαξ Λακς, ειδικός σε θέματα εξωτερικής πολιτικής των Πρασίνων.

Ούτε το ΝΑΤΟ ούτε η ΕΕ «θα πρέπει να επηρεαστούν από την προσπάθεια εκβιασμού του Ερντογάν», επέμεινε ο Φλόριαν Χαν, εκπρόσωπος για την πολιτική ασφαλείας του συντηρητικού CSU.

«Διότι ένα πράγμα είναι σαφές: η Τουρκία δεν έχει μέλλον στην ΕΕ στο ορατό μέλλον», πρόσθεσε.

Ο Νόρμπερτ Ρέτγκεν, ειδικός σε θέματα εξωτερικής πολιτικής του κεντροδεξιού «Χριστιανοδημοκρατική Ένωση της Γερμανίας» (CDU), τόνισε ότι «η ΕΕ και το ΝΑΤΟ είναι δύο ξεχωριστοί οργανισμοί».

Έχουν όμως το κοινό ότι «ο εκβιασμός δεν είναι αποδεκτός τρόπος διεξαγωγής επιχειρήσεων», πρόσθεσε.

Επανεκκίνηση των σχέσεων Ελλάδας-Τουρκίας

Εν τω μεταξύ, η Αθήνα- η οποία ήρε την αντίθεσή της στην πορεία της Άγκυρας προς την ΕΕ το 1999- παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις με την Τουρκία, καθώς η τελευταία πρόσθεσε στο «παζάρι» της με τη Δύση και ένα άλλο θέμα, το πάγιο αίτημά της προς την Ουάσινγκτον να εκσυγχρονίσει τον στόλο των μαχητικών αεροσκαφών F-16.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν δήλωσε στο CNN, σε συνέντευξή του νωρίτερα αυτή την εβδομάδα: «Η Τουρκία επιδιώκει τον εκσυγχρονισμό των αεροσκαφών F-16. Και ο (σ.σ. Έλληνας πρωθυπουργός) Κυριάκος Μητσοτάκης στην Ελλάδα αναζητά επίσης κάποια βοήθεια».

Διαβάστε σχετικά: ΝΑΤΟ / Οι απρόβλεπτοι παράγοντες της συνάντησης Μητσοτάκη – Ερντογάν

Η «βοήθεια» στην οποία αναφέρθηκε ο Μπάιντεν είναι το αίτημα της Ελλάδας να αγοράσει μαχητικά αεροσκάφη F-35 από την Ουάσινγκτον για να ενισχύσει την ασφάλειά της στην περιοχή.

«Και έτσι, αυτό που προσπαθώ, ειλικρινά, να φτιάξω είναι λίγο σαν μια κοινοπραξία εδώ, όπου ενισχύουμε το ΝΑΤΟ όσον αφορά τη στρατιωτική ικανότητα της Ελλάδας και της Τουρκίας και επιτρέπουμε στη Σουηδία να έρθει. Αλλά είναι στο παιχνίδι. Δεν έχει τελειώσει», συνέχισε ο Μπάιντεν.

Η Αθήνα ζητά εγγυήσεις από τις ΗΠΑ ότι ο εκσυγχρονισμένος στόλος των F-16 της Τουρκίας δεν θα αποτελέσει απειλή για το Αιγαίο Πέλαγος, στο πλαίσιο μιας συνεχιζόμενης θαλάσσιας διαμάχης στην οποία η Τουρκία αμφισβητεί ανοιχτά την κυριαρχία των ελληνικών νησιών.

Ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της αμερικανικής Γερουσίας Μπομπ Μενέντεζ, ο οποίος στο παρελθόν είχε ταχθεί κατά της πώλησης F-16 στην Τουρκία λόγω της επιθετικής της στάσης στη Μεσόγειο, δήλωσε τη Δευτέρα (10/7) ότι οι συζητήσεις για την αναβάθμιση των τουρκικών F-16 συνεχίζονται.

«Έχουμε συνομιλίες με την κυβέρνηση […] Εάν (η κυβέρνηση Μπάιντεν) μπορέσει να βρει έναν τρόπο να διασφαλίσει ότι η επιθετικότητα της Τουρκίας εναντίον των γειτόνων της θα σταματήσει, η οποία υπήρξε μια ανάπαυλα τους τελευταίους μήνες, αυτό είναι υπέροχο, αλλά πρέπει να υπάρξει μια μόνιμη πραγματικότητα» ανέφερε ο ίδιος, σύμφωνα με το Reuters.

Διμερής Μητσοτάκη – Ερντογάν στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ

Αθήνα και Άγκυρα στοχεύουν σε μια επανεκκίνηση των σχέσεών τους, κάτι για το οποίο πιέζει ιδιαίτερα η Ουάσιγκτον.

Όπως διαρρέεται από ελληνικές κυβερνητικές πηγές, η Αθήνα έχει χαμηλές προσδοκίες από τη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν, επιμένοντας στη γραμμή της ότι το μόνο θέμα που θα συζητηθεί με την Τουρκία είναι η οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου.

*Πηγή: Euractiv