Αίφνης, από την Κυριακή, τα φώτα του διεθνούς ενδιαφέροντος έφυγαν για λίγο από τα μέτωπα του πολέμου στην Ουκρανία, για να στραφούν στο Ελσίνκι, την Στοκχόλμη, την Άγκυρα, αλλά και την Μόσχα. Ουσιαστικά, βέβαια, παραμένουν στραμένα στον πόλεμο, αφού, οι ανακοινώσεις από Φινλανδία και Σουηδία για έναρξη των εσωτερικών κοινοβουλευτικών διαδικασιών με στόχο την ένταξή τους στο ΝΑΤΟ, σχετίζονται άμεσα με την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και δηλώνονται δημόσια ως συνέπειά της.

• Διαβάστε επίσης: Ρωσία σε Φινλανδία – Σουηδία για ΝΑΤΟ: «Μην έχετε αυταπάτες ότι απλώς θα το ανεχθούμε»

Το ίδιο συμβαίνει και με την Άγκυρα, η οποία, με τον γνωστό τρόπο της, ήδη προσπαθεί να χρησιμοποιήσει την παραπάνω εξέλιξη προς όφελός της, ως «ευκαιρία» για «παζάρι» πάνω σε πάγιες επιδιώξεις της, εν πολλοίς ή εντελώς άσχετες, τόσο με τον πόλεμο στην Ουκρανία, όσο και με την πρόθεση της Φινλανδίας και της Σουηδίας να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ.

Φυσικά, το ενδιαφέρον στρέφεται και στο πώς θα αντιδράσει η Μόσχα. Ως προς αυτό, σύσσωμος ο διεθνής Τύπος ανέφερε ότι ήδη η Ρωσία «έκοψε το ηλεκτρικό ρεύμα στην Φινλανδία». Το ότι η εταιρεία που εισάγει το ρωσικό ρεύμα ανακοίνωσε πως αυτό συνέβη λόγω οφειλών, φαίνεται πως δεν έπεισε.

Ποιοτική και ποσοτική γεωπολιτική αλλαγή

Σε κάθε περίπτωση, το γεωπολιτικό σκηνινκό στην Ευρώπη αλλάζει και πάλι, αυτή τη φορά, όχι μόνο ποσοτικά – με νέα διεύρυνση του ΝΑΤΟ στα βορειοανατολικά της ηπείρου – αλλά και ποιοτικά. Διότι, τόσο η Φινλανδία όσο και η Σουηδία χάνουν πλέον την πολιτική ουδετερότητας που είχαν υιοθετήσει μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η μεν Φινλανδία, πρώην κτήση της Ρωσίας, έχοντας ηττηθεί στρατιωτικά από τον Κόκκινο Στρατό και χάσει το 10% της επικράτειάς της και διατηρώντας κοινά σύνορα με τη Ρωσία μήκους 1.300 χλμ., προτίμησε να έχει καλές σχέσεις μαζί της. Υπογράφοντας μάλιστα, Συμφωνία Φιλίας, Συνεργασίας και Αμοιβαίας Βοήθειας το 1948 με την ΕΣΣΔ αποστασιοποιήθηκε από τις δυτικές δομές ασφαλείας ώσπου μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ εντάχτηκε στην ΕΕ.

Η δε Σουηδία κρατήθηκε επίσης μακριά από το NATO στρέφοντας τη μεταπολεμική εξωτερική της πολιτική στον πολυμερή διάλογο και τον πυρηνικό αφοπλισμό αναλαμβάνοντας ρόλο μεσολαβητή στη διεθνή σκηνή, ενώ μείωσε και τον στρατό της μετά τον Ψυχρό Πόλεμο.

Συνεπώς και οι δύο, θεώρησαν ότι η ένταξη στη Συμμαχία θα ήταν μια περιττή πρόκληση εναντίον της Μόσχας και γι΄αυτό παρέμειναν ουδέτερες αποφεύοντας τον ανταγωνισμό με μια μεγάλη γειτονική δύναμη.

Ωστόσο φαίνεται πως όλα τα παραπάνω άλλαξαν μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Ενώ μέχρι σήμερα οι δύο χώρες συνέδεαν την ασφάλειά τους με την ουδετερότητα, πλέον, το «δόγμα» αλλάζει και συνδέουν την ασφάλειά τους με την ένταξή τους στο ΝΑΤΟ. Αυτό το κατέστησε εξαιρετικά σαφές η πρωθυπουργός της Σουηδίας Μαγκνταλένα Αντερσον κατά την διάρκεια συνέντευξης Τύπου στην Στοκχόλμη, την Κυριακή: «Το καλύτερο για την ασφάλεια της Σουηδίας και του σουηδικού λαού είναι η ένταξη στο ΝΑΤΟ. Πιστεύουμε ότι η Σουηδία χρειάζεται τις επίσημες εγγυήσεις ασφαλείας που συνοδεύουν την ένταξη στο ΝΑΤΟ».

Άλλωστε, στη Σουηδία έχουν επανεισαγάγει τη στράτευση και έχουν ενισχύσει τις αμυντικές δαπάνες από τότε που η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία το 2014, αλλά πολλοί στην αριστερά παραμένουν καχύποπτοι για την ατζέντα του ΝΑΤΟ υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και υποστηρίζουν ότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ θα αυξήσει τις περιφερειακές εντάσεις. Η ένταξη στο ΝΑΤΟ θα σήμαινε ότι για πρώτη φορά οι δύο χώρες έχουν εγγυήσεις ασφαλείας από κράτη με πυρηνικά όπλα.

Η ίδια διαδικασία φαίνεται ότι εκκινήθηκε και στην Φινλανδία. Ο Charly Salonius-Pasternak, ερευνητής στο Φινλανδικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων, είπε ότι οι συγκλονιστικές σκηνές που διαδραματίζονται στην Ουκρανία έκαναν τους Φινλανδούς να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι «αυτό θα μπορούσε να συμβεί σε εμάς».

Με την ένταξή της στο NATO ελπίζει να επωφεληθεί από τη δέσμευση της Συμμαχίας να προστρέξουν όλοι στο πλευρό της σε περίπτωση εισβολής. Σύμφωνα με την Επιτροπή Άμυνας του φινλανδικού κοινοβουλίου η ένταξη είναι η καλύτερη επιλογή για τη Φινλανδία για να εγγυηθεί την εθνική της ασφάλεια. Θα αύξανε σημαντικά τον αποτρεπτικό παράγοντα για να γίνει στόχος της επιθετικότητας της Ρωσίας.

Το ίδιο φαίνεται ότι πιστεύουν και οι πολίτες της Φινλανδίας. Αφού παρέμεινε σθεναρά ενάντια στην ένταξη για δεκαετίες, η κοινή γνώμη μετατοπίστηκε φέτος. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι περισσότερο από το 75% των Φιλανδών είναι πλέον υπέρ της ένταξης.

Στη Σουηδία είναι λιγότερο ξεκάθαρη η κοινή γνώμη, με μόνο το 50% του πληθυσμού (60% κατά Guardian) να την υποστηρίζει και αρκετούς πολιτικούς να είναι σύμφωνοι με την ουδέτερη στάση.

Τι κερδίζει το ΝΑΤΟ

Για το ΝΑΤΟ τα πράγματα μοιάζουν ακόμη καλύτερα. Από στρατιωτική άποψη, η προσθήκη των ενόπλων δυνάμεων της Φινλανδίας και της Σουηδίας θα ενίσχυε τη συμμαχία στη βόρεια Ευρώπη, καλύπτοντας μια τρύπα στην άμυνα της Συμμαχίας και διπλασιάζοντας το μήκος των συνόρων της με τη Ρωσία.

Σύμφωνα με ειδικούς, η Φινλανδία διαθέτει σύγχρονες και ικανές ένοπλες δυνάμεις που θα ενίσχυαν σημαντικά τις δυνατότητες του ΝΑΤΟ. Οι φινλανδικές δυνάμεις εκπαιδεύονται συχνά με νατοϊκά στρατεύματα, επομένως μπορούν να συνεργαστούν πολύ αποτελεσματικά μαζί τους.

Και οι δύο χώρες είναι ήδη εταίροι του ΝΑΤΟ, συμμετέχουν σε ασκήσεις και ανταλλάσσουν πληροφορίες με τη Συμμαχία. Η Φινλανδία έχει ήδη εκπληρώσει τον στόχο αμυντικών δαπανών του ΝΑΤΟ του 2% του ΑΕΠ, ενώ η Σουηδία πρόκειται να το κάνει.

Φυσικά, λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι η Συμμαχία προβλέπει την μαζική συμμετοχή των κρατών μελών σε περίπτωση επίθεσης, αυξάνονται δυνητικά οι πιθανότητες επέκτασης ενός πολέμου.

Η περικύκλωση της Ρωσίας ολοκληρώνεται

Αντίστοιχα, εάν η Φινλανδία και η Σουηδία ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, η Ρωσία θα βρεθεί πλήρως περικυκλωμένη από χώρες του ΝΑΤΟ σε Βαλτική Θάλασσα και την Αρκτική.

Tο ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών ανέφερε ότι η ανακοίνωση της Φινλανδίας την Πέμπτη 12 Μαϊου συνιστά «ριζική αλλαγή» στην εξωτερική πολιτική της και ότι η Μόσχα θα απαντήσει. «Η Ρωσία θα αναγκαστεί να προβεί σε αντίποινα, τόσο στρατιωτικο-τεχνικού όσο και άλλου χαρακτήρα, προκειμένου να σταματήσει τη δημιουργία απειλών για την εθνική της ασφάλεια», αναφέρει σε ανακοίνωσή του το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών. «Το Ελσίνκι πρέπει να έχει επίγνωση της ευθύνης του και των συνεπειών μιας τέτοιας κίνησης», υπογραμμίζει το υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας.

Η Ρωσία έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει τις δύο χώρες να μην ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, λέγοντας ότι οι «σοβαρές στρατιωτικές και πολιτικές συνέπειες» μιας τέτοιας κίνησης θα την υποχρεώσουν να λάβει «μέτρα αντιποίνων» για να «αποκαταστήσει τη στρατιωτική ισορροπία» ενισχύοντας την άμυνά της στη Βαλτική, μεταξύ άλλων με πυρηνικά όπλα.

Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ τόνισε ότι η ένταξη της Φινλανδίας στο NATO θα συνιστούσε «σίγουρα» απειλή για τη Ρωσία. «Η διεύρυνση του NATO και η προσέγγιση της Συμμαχίας στα σύνορά μας δεν καθιστά τον κόσμο και την ήπειρό μας πιο σταθερό και πιο ασφαλή» χαρακτηρίζοντας «σίγουρη απειλή» την ένταξη της Φινλανδίας.

Τα πιθανά ρωσικά αντίποινα

Ο Πεσκόφ σημείωσε ότι η απάντηση της Ρωσίας θα εξαρτηθεί από τα «πρακτικά αποτελέσματα της διαδικασίας αυτής, από την προώθηση στρατιωτικών υποδομών προς τα σύνορά μας» είπε καταλήγοντας πως «όλα αυτά θα αποτελέσουν τα στοιχεία μιας ειδικής ανάλυσης και (θα χρησιμοποιηθούν) για την επεξεργασία των απαραίτητων μέτρων προκειμένου να εξισορροπηθεί η κατάσταση», κατέληξε.

Σύμφωνα με αναλυτές η ανάληψη στρατιωτικής δράσης κατά των σκανδιναβικών χωρών φαίνεται απίθανη, λαμβάνοντας υπόψη πόσο εμπλέκονται οι ρωσικές δυνάμεις στην Ουκρανία.

Πολλά από τα ρωσικά στρατεύματα που σταθμεύουν κοντά στα σύνορα της Φινλανδίας μεταφέρθηκαν στην Ουκρανία και έχουν υποστεί «σημαντικές απώλειες», λέει ο Φινλανδός διπλωμάτης Χέλι Χαουτάλα.

Πιο πιθανό, είπε, θα ήταν η Μόσχα να φέρει οπλικά συστήματα πιο κοντά στη Φινλανδία, εκστρατείες παραπληροφόρησης, κυβερνοεπιθέσεις, οικονομικές αντιπαραθέσεις και να κατευθύνει τη μετανάστευση προς τα ρωσο-φινλανδικά σύνορα, παρόμοια με αυτό που συνέβη στα σύνορα Πολωνίας-Λευκορωσίας.

Οθωμανικό παζάρι

Η ευρωπαϊκή διεύρυνση του ΝΑΤΟ και μάλιστα με αφορμή έναν πόλεμο στον οποίο η Τουρκία παίζει ήδη μείζονα διπλωματικό ρόλο, μοιάζει με (νέο) ανέλπιστο δώρο για τον Ερντογάν.

Μάλιστα, δεν έχασε χρόνο. Από την Παρασκευή ακόμη, ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έθεσε τους κανόνες του γεωπολιτικού «παιχνιδιού», σε μια προσπάθεια ακόμη μεγαλύτερης αναβάθμισης της χώρας του στην ευρύτερη περιοχή και αποθρασυμένος από τα «στραβά» μάτια της Δύσης στις προκλήσεις στο Αιγαίο, την Ανατολική Μεσόγειο, την Συρία, το Ιράκ, την Λιβύη, τα ανθρώπινα δικαιώματα στο εσωτερικό κλπ: «Η Τουρκία δεν θα καλωσόριζε το να ενταχθούν η Φινλανδία και η Σουηδία στη συμμαχία του ΝΑΤΟ» ξεκαθάρισε ο Ερντογάν.

Τόνισε ότι οι σκανδιναβικές χώρες αποτελούν ασφαλή χώρο για την ανάπτυξη της «τρομοκρατίας», λέγοντας ότι η Σουηδία είναι

«σπίτι» για μέλη του PKK και άλλων «τρομοκρατικών», για την Άγκυρα, οργανώσεων.
Επίσης εξαπέλυσε «πυρά» κατά της Ελλάδας  λέγοντας ότι το NATO δεν πρέπει να κάνει το ίδιο λάθος που έκανε με την Ελλάδα, εννοώντας όταν τη δέχθηκε στο στρατιωτικό σκέλος της Συμμαχίας το 1980.

Αν και μέχρι στιγμής δεν υπάρχει κάποια διεθνής ανάλυση που να καταλήγει στο να θεωρεί πιθανή την άσκηση βέτο από την Τουρκία στην ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, ωστόσο, οι περισσότεροι αναλυτές συμφωνούν ότι ο Ερντογάν
σίγουρα θα προσπαθήσει σκληρά να «πουλήσει» πολύ ακριβά την ομοφωνία.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, δήλωσε την Κυριακή πως η Σουηδία και η Φινλανδία πρέπει να σταματήσουν να υποστηρίζουν τρομοκράτες στις χώρες τους, να παράσχουν ξεκάθαρες εγγυήσεις ασφαλείας και να άρουν απαγορεύσεις εξαγωγών προς την Τουρκία, εφόσον επιδιώκουν την ένταξή τους στο ΝΑΤΟ.

Σε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της θρυλικής  ευελιξίας της τουρκικής διπλωματίας, ο Τσαβούσογλου έσπευσε, στις ίδιες δηλώσεις, να φανεί διαλλακτικός έναντι της Φινλανδίας, όμως κατηγόρησε τη Σουηδία για «προκλητικές» δηλώσεις κατά τις συνομιλίες στο Βερολίνο για την ένταξη των δύο χωρών στο ΝΑΤΟ. Ο Τούρκος υπουργός υιοθέτησε ναν πιο διαλλακτικό τόνο έναντι της Φινλανδίας, για την οποία δήλωσε πως δείχνει «μεγάλο σεβασμό» για τις «ανησυχίες» της Άγκυρας. «Όμως δεν βλέπουμε το ίδιο και από τη Σουηδία», επέμεινε.

Τα κακά νέα

Πάντως, δύσκολα μπορεί να γίνει πιστευτό ότι η Τουρκία περιορίζεται μόνο στους παραπάνω όρους. Η αναφορά στην Ελλάδα δεν θεωρείται «τυχαία» από διεθνείς αναλυτές.

Η εντύπωση ότι παρασκηνιακά η Τουρκία είναι πιθανό να παζαρεύει και άλλα πράγματα για τη συναίνεσή της, ενισχύεται ακριβώς από το γεγονός, ότι η αποδοχή από την Δύση του ιδιαίτερου γεωπολιτικού ρόλου της Άγκυρας – ο οποίος ενισχύθηκε με τον πόλεμο στην Ουκρανία – δημιουργεί αίσθημα «παντοδυναμίας» στον Ερντογάν και, όπως το θέτει σχετική ανάλυση στην Deutsche Welle, «αυτά δεν είναι καλά νέα για την αντιπολίτευση στο εσωτερικό της Τουρκίας, ούτε για τις γειτονικές χώρες, οι οποίες έχουν κάθε λόγο να θεωρούν έναν ανεξέλεγκτο Τούρκο πρόεδρο ως απειλή».