Ένας επινοημένος ισχυρισμός για σεξουαλική παρενόχληση στη Σουηδία, η πίεση από το Ηνωμένο Βασίλειο να μην εγκαταλειφθεί η υπόθεση, ένας μεροληπτικός δικαστής, η κράτηση σε φυλακή υψίστης ασφαλείας, τα ψυχολογικά βασανιστήρια – και σύντομα η έκδοση στις ΗΠΑ, όπου κατηγορείται για διαρροή διαβαθμισμένων κυβερνητικών δεδομένων σχετικά με τις αμερικανικές στρατιωτικές επιχειρήσεις σε Αφγανιστάν και Ιράκ και αντιμετωπίζει 175 χρόνια φυλάκισης.

H κράτηση του Αυστραλού δημοσιογράφου και ιδρυτή των WikiLeaks, Τζούλιαν Ασάνζ, στις βρετανικές φυλακές υψίστης ασφαλείας εν αναμονή της δίκης για να αποφασιστεί αν θα επιτραπεί η έκδοσή του στις ΗΠΑ, που ζητούν την κεφαλή του επί πίνακι, έχει πάρει πλέον διεθνείς διαστάσεις. Οργανώνονται εκδηλώσεις αλληλεγγύης και δράσεις διαμαρτυρίας σε όλο τον κόσμο, αποστέλλονται επιστολές διαμαρτυρίας δημοσιογράφων, γιατρών και δικηγόρων, κ.λπ.

Η έκδοση του Τζούλιαν Ασάνζ στις ΗΠΑ «πρέπει να σταματήσει» και ο ίδιος πρέπει να «αφεθεί ελεύθερος αμέσως» από τις βρετανικές αρχές, αναφέρει η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης, στο πεντασέλιδο ψήφισμα της Συνέλευσης που εγκρίθηκε στις 28 Ιανουαρίου με τίτλο «Απειλές για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και την ασφάλεια των δημοσιογράφων στην Ευρώπη».

«Ο ιδρυτής των WikiLeaks είναι ένα διεθνές σύμβολο του αγώνα για διεθνή πολιτική διαφάνεια και η κράτησή του αποτελεί όχι μόνο επίθεση στο δικαίωμα της πληροφόρησης, που αποτελεί θεμελιώδη πυλώνα της δημοκρατίας, αλλά και παραβιάζει τόσο τη διεθνή όσο και την ευρωπαϊκή νομοθεσία», αναφέρουν στην επιστολή τους οι ευρωβουλευτές της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, συμπεριλαμβανομένων των ευρωβουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, που έστειλαν επιστολή προς τον Αντιπρόεδρο της Επιτροπής, Φρανς Τίμερμανς, εκφράζοντας την ανησυχία τους σχετικά με την κατάσταση του Τζ. Ασάνζ, ιδίως σχετικά με την ενδεχόμενη έκδοσή του από το Ηνωμένο Βασίλειο στις ΗΠΑ.

Παράλληλα, περισσότεροι από 60 γιατροί υπογράφουν ανοιχτή επιστολή, εκφράζοντας το φόβο ότι η σωματική και ψυχική υγεία του ιδρυτή των WikiLeaks, είναι τόσο άσχημη ώστε θα μπορούσε να πεθάνει μέσα στη βρετανική φυλακή

Ο Νιλς Μέλτζερ, ειδικός του ΟΗΕ σε θέματα που αφορούν τα βασανιστήρια, έχει επικρίνει έντονα τις κυβερνήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου, των ΗΠΑ, της Σουηδίας και του Ισημερινού, επειδή δεν διερεύνησαν σωστά τα συμπεράσματά του ότι ο Ασάνζ «βασανίστηκε ψυχολογικά».

Ο ανεξάρτητος εμπειρογνώμων του ΟΗΕ και καθηγητής του Διεθνούς Δικαίου είχε επισκεφθεί, συνοδευόμενος από γιατρούς, τον Ασάνζ στη φυλακή του στο Λονδίνο, ένα μήνα μετά τη σύλληψή του από τη βρετανική αστυνομία στην πρεσβεία του Ισημερινού, τον περασμένο Απρίλιο.

Μετά την επίσκεψη αυτή, ο Μέλτζερ είχε δηλώσει ότι ο Ασάνζ έχει υποστεί σωματικές βλάβες και παρουσιάζει «όλα τα τυπικά συμπτώματα μιας παρατεταμένης έκθεσης σε ψυχολογικά βασανιστήρια, χρόνιο άγχος και έντονα ψυχικά τραύματα».

Φάνηκε και στις 21 Οκτωβρίου, όταν ο 48χρονος Αυστραλός εμφανίστηκε αποπροσανατολισμένος κατά τη διάρκεια της πρώτης του δημόσιας εμφάνισης, τραυλίζοντας κατά την ακρόασή του στο Λονδίνο και δείχνοντας να δυσκολεύεται να θυμηθεί την ημερομηνία γέννησής του. Στο τέλος της ακρόασης, δήλωσε ότι δεν γνώριζε τι είχε συμβεί και διαμαρτυρήθηκε για τις συνθήκες κράτησής του στη φυλακή υψίστης ασφαλείας του Μπέλμαρς στη βρετανική πρωτεύουσα.

Για πρώτη φορά, ο ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για τα βασανιστήρια, Νιλς Μέλτζερ, μιλάει λεπτομερώς στη Republik για τα εκρηκτικά ευρήματα της έρευνάς του σχετικά με την περίπτωση του ιδρυτή των Wikileaks.

Διαβάστε επίσης: Γεύμα με τον πατέρα του Ασάνζ. Του Στέλιου Κούλογλου

Η βεβιασμένη ιστορία βιασμού

«Φανταστείτε ένα σκοτεινό δωμάτιο. Ξαφνικά, κάποιος φωτίζει τον ελέφαντα στην αίθουσα – αποκαλύπτοντας εγκλήματα πολέμου και διαφθορά. Ο Ασάνζ είναι ο άνθρωπος που έχει τον προβολέα. Οι κυβερνήσεις σοκάρονται. Παίρνουν τον προβολέα και τον στρίβουν σύντομα. Ο ελέφαντας εξαφανίζεται για άλλη μια φορά στο σκοτάδι και αντ’ αυτού στο επίκεντρο της προσοχής έρχεται ο Ασάνζ, με κατηγορίες για βιασμό. Είναι ένας κλασικός ελιγμός όταν πρόκειται για τον χειρισμό της κοινής γνώμης. Ξαφνικά, όλοι ασχολούνται με το αν είναι βιαστής, χάκερ, κατάσκοπος και ναρκισσιστής, ενώ οι αποκαλύψεις για τα εγκλήματα πολέμου ξεθωριάζουν στο σκοτάδι» εξηγεί ο Μέλτζερ.

«Όταν αποφάσισα να ασχοληθώ με την υπόθεση, γρήγορα μού έγινε σαφές ότι κάτι ήταν λάθος. Υπήρχε μια αντίφαση που δεν είχε νόημα σύμφωνα και με την νομική μου εμπειρία: Γιατί να υπόκειται ένα άτομο σε εννέα χρόνια προκαταρκτικής έρευνας για βιασμό χωρίς να έχουν κατατεθεί κατηγορίες; Δεν έχω δει ποτέ μια παρόμοια υπόθεση. Φανταστείτε να κατηγορείστε για βιασμό για πάνω από εννιά χρόνια από μια ολόκληρη κρατική μηχανή και από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, χωρίς ποτέ να έχετε την ευκαιρία να υπερασπιστείτε τον εαυτό σας, γιατί δεν έχουν κατατεθεί ποτέ κατηγορίες» επισημαίνει ο Μέλτζερ.

«Μιλώ άπταιστα σουηδικά και κατά συνέπεια μπορώ να διαβάσω όλα τα πρωτότυπα έγγραφα. Δεν μπορούσα να πιστέψω στα μάτια μου. Σύμφωνα με τη μαρτυρία της εν λόγω γυναίκας, δεν υπήρξε καθόλου βιασμός. Και όχι μόνο αυτό, η μαρτυρία της γυναίκας μεταβλήθηκε αργότερα από την αστυνομία της Στοκχόλμης, χωρίς τη συμμετοχή της, για να το κάνει να ακούγεται σαν πιθανός βιασμός. Έχω όλα τα έγγραφα που το αποδεικνύουν».

Όπως εξηγεί αναλυτικά ο Μέλτζερ, στις 20 Αυγούστου 2010, μια γυναίκα με το όνομα S. W. πήγε σε αστυνομικό τμήμα της Στοκχόλμης μαζί με μια δεύτερη γυναίκα με την ονομασία A. A. Η πρώτη γυναίκα, S. W., δήλωσε ότι είχε συναινετικό σεξ με τον Τζούλιαν Ασάνζ, αλλά δεν είχε φορέσει προφυλακτικό και ανησυχούσε ότι θα μπορούσε να μολυνθεί από τον ιό HIV, γι αυτό ήθελε να μάθει αν θα μπορούσε να αναγκάσει τον Ασάνζ να κάνει μια εξέταση HIV. Η αστυνομία ενημέρωσε αμέσως τους εισαγγελείς. Προτού ολοκληρωθεί η ανάκριση, η S. W. πληροφορήθηκε ότι ο Ασάνζ θα συλληφθεί με την υποψία βιασμού. Η S. W. αρνήθηκε να συμμετάσχει σε περαιτέρω ερωτήσεις. Παρόλα αυτά, δύο ώρες αργότερα, εμφανίστηκε ένας τίτλος στην πρώτη σελίδα της σουηδικής εφημερίδας Expressen, λέγοντας ότι ο Τζούλιαν Ασάνζ ήταν ύποπτος για δύο βιασμούς. Δύο, επειδή υπήρχε η δεύτερη γυναίκα, Α. Α., η οποία απλώς είχε συνοδεύσει την S. W. στο αστυνομικό τμήμα.

Έναν μήνα νωρίτερα, στα τέλη Ιουλίου, το Wikileaks – σε συνεργασία με τους «New York Times», τον «Guardian» και το «Der Spiegel» – δημοσίευσε το «Αφγανικό Πολεμικό Ημερολόγιο». Ήταν μια από τις μεγαλύτερες διαρροές στην ιστορία του αμερικανικού στρατού. Οι ΗΠΑ απαίτησαν αμέσως από τους συμμάχους τους να «πολιορκήσουν» τον Ασάνζ με ποινικές υποθέσεις.

Ο Ασάνζ από την πρώτη στιγμή της κατηγορίας για βιασμό επανειλημμένα δήλωνε μέσω του δικηγόρου του ότι ήθελε να απαντήσει στις κατηγορίες. Ο αρμόδιος εισαγγελέας σταθερά καθυστερούσε. Σε μια περίπτωση, δεν ταίριαζε με το χρονοδιάγραμμα του εισαγγελέα, σε άλλη, ο αστυνομικός υπάλληλος ήταν άρρωστος. Τρεις εβδομάδες αργότερα, ο δικηγόρος του έγραψε τελικά ότι ο Ασάνζ έπρεπε να πάει στο Βερολίνο για μια διάσκεψη και ρώτησε αν του επιτρεπόταν να φύγει από τη χώρα. Η εισαγγελία του έδωσε γραπτή άδεια να φύγει από τη Σουηδία αλλά για σύντομο χρονικό διάστημα.

Την ημέρα που ο Ασάνζ έφευγε από τη Σουηδία εκδόθηκε ένταλμα σύλληψής του. Πέταξε με σκανδιναβικές αερογραμμές από τη Στοκχόλμη στο Βερολίνο. Κατά τη διάρκεια της πτήσης, οι φορητοί υπολογιστές του εξαφανίστηκαν από τις αποσκευές του.

O Ασάνζ βρίσκει άσυλο στην πρεσβεία του Ισημερινού, για να αποφύγει την έκδοσή του στη Σουηδία, όπου κατηγορείται για βιασμό, αλλά και τις ΗΠΑ, όπου του ασκήθηκε δίωξη για δημοσιοποίηση απόρρητων κυβερνητικών εγγράφων.

Παράλληλα, μέσω του δικηγόρου του συνέχισε να ζητά από τις εισαγγελικές αρχές ανάκριση στη Σουηδία – αυτή η αλληλογραφία υπάρχει. Ο δικηγόρος του δήλωνε ότι ο πελάτης του ήταν διατεθειμένος να καταθέσει στη Σουηδία, αλλά ζητούσε διασφάλιση ότι η Σουηδία δεν θα τον εξέδιδε στις ΗΠΑ. Οι Σουηδοί αρνήθηκαν να παράσχουν μια τέτοια εγγύηση υποστηρίζοντας ότι οι ΗΠΑ δεν είχαν υποβάλει επίσημη αίτηση έκδοσης. «Αν δεν μπορείτε να εγγυηθείτε ότι δεν θα εκδοθώ, τότε είμαι πρόθυμος να ερωτηθώ στο Λονδίνο ή μέσω βίντεο» απάντησε ο Ασάνζ.

«Μην κάνετε πίσω»

«Η Σουηδία δεν ενδιαφέρθηκε ποτέ να βρει την αλήθεια» υποστηρίζει ο Νιλς Μέλτζερ. «Για αυτά τα είδη δικαστικών ζητημάτων, υπάρχει μια συνθήκη συνεργασίας μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Σουηδίας, η οποία προβλέπει ότι οι Σουηδοί υπάλληλοι μπορούν να ταξιδεύουν στο Ηνωμένο Βασίλειο ή αντίστροφα για να διεξάγουν ανακρίσεις ή ότι η ανάκριση αυτή μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω βίντεο. Κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης χρονικής περιόδου, τέτοιου είδους συνεργασία μεταξύ Σουηδίας και Αγγλίας πραγματοποιήθηκαν σε 44 άλλες περιπτώσεις. Μόνο στην υπόθεση του Ασάνζ, η Σουηδία επέμεινε ότι ήταν απαραίτητο να εμφανιστεί αυτοπροσώπως… Οι δικηγόροι του υπέβαλαν τελικά αίτηση στο Ανώτατο Δικαστήριο της Σουηδίας να αναγκάσει τη δημόσια εισαγγελία είτε να ασκήσει αγωγή είτε να κλείσει την υπόθεση. Όταν οι Σουηδοί είπαν στο Ηνωμένο Βασίλειο ότι μπορεί να αναγκαστούν να εγκαταλείψουν την υπόθεση, οι Βρετανοί απάντησαν: “Μην κάνετε πίσω”. Υπάρχει μόνο μία εξήγηση για όλα. Ήθελαν να τον συλλάβουν για να τον εκδώσουν στις ΗΠΑ».

«Τα Wikileaks είναι μια απειλή για την πολιτική ελίτ στις ΗΠΑ, αλλά και στη Βρετανία, στη Γαλλία και στη Ρωσία εξίσου. Σε μια ώριμη δημοκρατία ο Ασάνζ θα μπορούσε να δημοσιεύει βίντεο και έγγραφα για το δημόσιο συμφέρον, σύμφωνα με τις πρακτικές της κλασικής δημοσιογραφικής έρευνας. Πάνω απ ‘όλα όμως, μια συνταγματική δημοκρατία θα ερευνούσε και θα τιμωρούσε τους εγκληματίες πολέμου. Αλλά δεν ξεκίνησε καμία έρευνα για τα εγκλήματα πολέμου. Αντ ‘αυτού, ο άνθρωπος που ενημέρωσε το κοινό είναι υπό κράτηση και αντιμετωπίζει μια πιθανή ποινή στις ΗΠΑ με 175 χρόνια φυλάκισης. Οι εγκληματίες πολέμου της Γιουγκοσλαβίας είχαν ποινές 45 ετών. Ο Ασάνζ αναμένεται αν εκδοθεί να του επιβληθούν εκατό εβδομήντα πέντε χρόνια φυλάκισης σε συνθήκες που έχουν διαπιστωθεί ως απάνθρωπες από τον Ειδικό Εισηγητή του ΟΗΕ και από τη Διεθνή Αμνηστία. Αλλά το πραγματικά τρομακτικό στην υπόθεση αυτή είναι ότι οι ισχυροί μπορούν να σκοτώσουν χωρίς φόβο τιμωρίας και η δημοσιογραφία μετατρέπεται σε κατασκοπεία. Γίνεται έγκλημα να πεις την αλήθεια».

Ο ιδρυτής των WikiLeaks συνελήφθη στις 11 Απριλίου του 2019 στο Λονδίνο, αφού  απομακρύνθηκε διά της βίας από την πρεσβεία του Ισημερινού  μετά την άρση της ασυλίας του. Έκτοτε κρατείται στην φυλακή επειδή παραβίασε τους όρους της αποφυλάκισής του.

Στις 19 Νοεμβρίου 2019 και μετά από 9 χρόνια έρευνας, οι εισαγγελικές αρχές της Σουηδίας ανακοίνωσαν ότι αποσύρουν τις κατηγορίες βιασμού κατά του Τζούλιαν Ασάνζ και κλείνουν την υπόθεση.

Η αναπληρώτρια επικεφαλής εισαγγελέας Εύα-Μαρί Πέρσον δήλωσε πως τα στοιχεία της ενάγουσας κρίθηκαν αξιόπιστα και φερέγγυα, αλλά πως, έπειτα από σχεδόν μία δεκαετία, οι μνήμες των μαρτύρων ξεθωριάζουν.

«Έπειτα από τη διενέργεια εμπεριστατωμένης αξιολόγησης όσων προέκυψαν στη διάρκεια της πορείας της προκαταρκτικής έρευνας αξιολογώ πως τα στοιχεία δεν είναι αρκετά ισχυρά προκειμένου να αποτελέσουν τη βάση για την απαγγελία κατηγορίας», δήλωσε η Πέρσον σε συνέντευξη Τύπου.

Η απόφαση της εισαγγελέως της Σουηδίας απομακρύνει ένα ενδεχόμενο δίλημμα για τα βρετανικά δικαστήρια, ωστόσο, η πλήρης ακρόαση για την έκδοσή του στις ΗΠΑ –  όπου κατηγορείται για συνωμοσία – θα αρχίσει στις 24 Φεβρουαρίου.

Τι περιμένει τον Ασάνζ αν εκδοθεί; Τι μας περιμένει;

Ο Νιλς Μέλτζερ υποστηρίζει ότι «δεν θα έχει δίκη σύμφωνη με το κράτος δικαίου. Αυτός είναι ένας ακόμη λόγος για τον οποίο η έκδοσή του δεν πρέπει να επιτραπεί. ΟΑσάνζ θα δικαστεί στην Αλεξάνδρεια της πολιτείας Βιρτζίνια, στο περίφημο «δικαστήριο κατασκοπείας». Η επιλογή της τοποθεσίας δεν είναι σύμπτωση, δεδομένου ότι οι ένορκοι επιλέγονται από τον τοπικό πληθυσμό και το 85% των κατοίκων της Αλεξάνδρειας εργάζονται στην εθνική ασφάλεια – στη CIA, στην NSA, στο Τμήμα Άμυνας και στο State Department. Κανείς δεν έχει ποτέ αθωωθεί εκεί… Δεν λέω ότι ο Τζούλιαν Ασάνζ είναι άγγελος ή ήρωας. Αλλά δεν χρειάζεται να είναι. Μιλάμε για ανθρώπινα δικαιώματα και όχι για τα δικαιώματα των ηρώων ή των αγγέλων. Ανεξάρτητα από το γαιτί κατηγορείται, έχει δικαίωμα σε δίκαιη δίκη».

Η Βρετανία αρνήθηκε στον Ασάνζ να έρθει σε επαφή με τους δικηγόρους του στις ΗΠΑ, ο βρετανός δικηγόρος του είπε, ότι δεν είχε επαρκή πρόσβαση στον πελάτη του για να εξετάσει δικαστικά έγγραφα και αποδεικτικά στοιχεία μαζί του. Του αφαιρέθηκε το θεμελιώδες δικαίωμά του να προετοιμάσει την υπεράσπισή του, όπως εγγυάται η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Πάνω από αυτό είναι η σχεδόν ολική απομόνωση.

Το μήνυμα είναι προς όλους μας: Αυτό θα συμβεί και σε σας εάν μιμηθείτε το μοντέλο των Wikileaks. Πρόκειται για ένα μοντέλο που είναι τόσο επικίνδυνο επειδή είναι τόσο απλό: οι άνθρωποι που λαμβάνουν «ευαίσθητες» πληροφορίες από τις κυβερνήσεις ή τις εταιρείες τους μεταφέρουν αυτές τις πληροφορίες στο Wikileaks, αλλά ο καταγγέλλων παραμένει ανώνυμος. Η αντίδραση δείχνει πόσο μεγάλη είναι η απειλή.

«Η υπόθεση είναι ένα τεράστιο σκάνδαλο και αποδεικνύει την αποτυχία του δυτικού κράτους δικαίου. Αν καταδικαστεί ο Τζούλιαν Ασάνζ, θα είναι μια θανατική ποινή για την ελευθερία του Τύπου» πιστεύει ο Μέλτζερ.

«Αν η ερευνητική δημοσιογραφία κατηγορείται ως κατασκοπεία και μπορέσουν να ενοχοποιηθεί σε όλο τον κόσμο, τότε θα ακολουθήσει λογοκρισία και τυραννία. Ένα δολοφονικό σύστημα δημιουργείται μπροστά στα μάτια μας. Τα εγκλήματα πολέμου και τα βασανιστήρια δεν διώκονται. Τα βίντεο με Αμερικανούς στρατιώτες να καυχιούνται που οδήγησαν ιρακινές γυναίκες στην αυτοκτονία μετά από συστηματικό βιασμό, κανείς δεν τα ερευνά. Ταυτόχρονα, ένα πρόσωπο που τα δημοσιοποιεί απειλείται με 175 χρόνια φυλάκισης. Για μια ολόκληρη δεκαετία, έχει δεχτεί κατηγορίες που δεν μπορούν να αποδειχθούν. Και κανείς δεν είναι υπόλογος. Κανείς δεν αναλαμβάνει ευθύνη. Αυτό σηματοδοτεί μια διάβρωση του κοινωνικού συμβολαίου. Δίνουμε εξουσία στις χώρες και τις αναθέτουμε στις κυβερνήσεις – αλλά σε αντάλλαγμα, πρέπει να λογοδοτούν για τον τρόπο άσκησης αυτής της εξουσίας. Αν δεν συμβαίνει αυτό, θα χάσουμε αργά ή γρήγορα τα δικαιώματά μας.

Ας αναλογιστούμε πως θα είμαστε σε 20 χρόνια αν ο Ασάνζ καταδικαστεί – τι θα μπορούμε να γράφουμε ως δημοσιογράφοι και τι θα μπορούμε να μαθαίνουμε ως πολίτες.

Ο ειδικός εισηγητής των Ηνωμένων Εθνών για τα βασανιστήρια και πριν από αυτό, ο εκπρόσωπος του Ερυθρού Σταυρού, Νιλς Μέλτζερ, κλείνει λέγοντας: «Στις ρίζες αυτών των εξελίξεων είναι πάντα η έλλειψη διαφάνειας και η αχαλίνωτη πολιτική ή οικονομική δύναμη σε συνδυασμό με την αφέλεια, την αδιαφορία και την ελαφρότητα του πληθυσμού. Και ξαφνικά, αυτό που συνέβη στον άλλον – ατιμώρητα βασανιστήρια, εκβιασμός, απέλαση και δολοφονία – μπορεί εξίσου εύκολα να συμβεί σε εμάς ή στα παιδιά μας. Και κανείς δεν θα νοιάζεται. Μπορώ να σας το υποσχεθώ αυτό».