Έπειτα από την έξαρσης βίας που σημειώθηκε στο Ρίο ντε Τζανέιρο, μία εφαρμογή καταγράφει τους πυροβολισμούς που ανταλλάσσονται στην πόλη. Σε μόλις επτά ημέρες παρατηρήθηκαν 265 τέτοια κρούσματα εντός της «θαυμάσιας πόλης». Μετάφραση-Επιμέλεια : Γεωργία Πρωτογέρου

(Ανταπόκριση του Jean-Mathieu Albertini από το Ρίο ντε Τζανέιρο)

Ο χορός καλά κρατεί στην φαβέλα της Vila Aliança, στα δυτικά του Ρίο ντε Τζανέιρο. Αυτήν την Κυριακή ο Βάντερσον τα πίνει με τους φίλους του από τις 9.00 το βράδυ. Στις 2.00 τα ξημερώματα, χρειάζεται να αδειάσει τον ουροσυλλέκτη του κι απομακρύνεται από το πλήθος, τσουλώντας το αναπηρικό του καροτσάκι με την βοήθεια των χεριών του.   

Ο Βάντερσον είναι παραπληγικός από τότε που δύο ένοπλοι τον πυροβόλησαν, αφού πρώτα τον λήστεψαν. Έκτοτε, έχει περάσει πολύς καιρός. Πέντε χρόνια αργότερα, ο Βάντερσον απολαμβάνει τη ζωή και θέλει να περάσει καλά, παρέα με τους φίλους του.

Άξαφνα, το τεθωρακισμένο όχημα της αστυνομίας καταφτάνει εν μέσω του πάρτι. Ανταλλάσσονται πυροβολισμοί μεταξύ των διακινητών που είναι παρόντες και των αστυνομικών. Όλοι πέφτουν κάτω, ο Βάντερσον όμως δεν προλαβαίνει να βρει καταφύγιο.  Μια αδέσποτη σφαίρα τον βρίσκει στον ώμο. Δεν θα αντέξει και μερικές ώρες αργότερα καταλήγει, στο νοσοκομείο.

_{Χάρτης των περιστατικών ένοπλης βίας – Fogocruzado.org}

Ο Βάντερσον γίνεται ένα ακόμη θύμα αδέσποτων πυρών, το δεύτερο μέσα σε 48 ώρες στο Ρίο ντε Τζανέιρο. 

Μέσα στην πόλη, οι ανταλλαγές πυροβολισμών με αληθινά πυρά και, συχνά, με βαρέα όπλα πλήττουν κατά κανόνα αθώα θύματα. Μόνο που τα αιματηρά αυτά περιστατικά ολοένα αυξάνονται. Στην αχανή και θορυβώδη γειτονιά του συγκροτήματος Alemão, στα βόρεια της πόλης, η Φερνάντα, που κατοικεί εκεί από πάντα, καταθέτει:

«Κάθε μέρα έχουμε πυροβολισμούς. Σήμερα πρόκειται ήδη για το δεύτερο περιστατικό. Στην παρούσα φάση τα πράγματα είναι χειρότερα από ποτέ.»

Μόνο το επταήμερο από 5 έως 12 Ιουλίου, αναφέρθηκαν 265 περιστατικά πυροβολισμών από την διαδικτυακή εφαρμογή Fogo Cruzado (που σημαίνει« διασταυρούμενα πυρά»). Η εφαρμογή, που τέθηκε σε λειτουργία από τις 5 Ιουλίου, επιδιώκει την καταγραφή όλων των ανταλλαγών πυροβολισμών που σημειώνονται στο Ρίο ντε Τζανέιρο.

Μια εφαρμογή σε συνεργασία με την “Διεθνή Αμνηστεία”

Η δημοσιογράφος Σεσίλια Ολιβέιρα, που βρίσκεται πίσω από την πρωτοβουλία, είναι εμβρόντητη από την έκταση του προβλήματος.

«Δεν φανταζόμουν ότι θα μετρούσαμε τόσα πολλά περιστατικά. Πριν, κρατούσα μόνη μου τον λογαριασμό και εντόπιζα ένα ή το πολύ δύο την ημέρα. Εδώ, έχουμε σχεδόν δεκαπλάσιο αριθμό. » 
Συνέλαβε την ιδέα αναζητώντας δεδομένα για τις αδέσποτες βολές και τις ανταλλαγές πυροβολισμών.

«Καθώς ήταν αδύνατον να βρεθούν στοιχεία, αποφάσισα τότε να τα απαριθμήσω μόνη μου.

Δεδομένου του μεγέθους του έργου, αποφασίζει να αναπτύξει μια εφαρμογή από κοινού με τη Διεθνή Αμνηστία. Η επιτυχία ήταν άμεση, έτσι ώστε μέσα σε μία μόνο εβδομάδα, κατέβασαν την εφαρμογή 15.000 άτομα.

«Καλώς ήλθατε στην κόλαση»

Σε ορισμένες συνοικίες, οι “καριόκας” (Cariocas ονομάζονται οι κάτοικοι του Ρίο) γνωρίζουν ότι μπορούν να γίνουν μάρτυρες αιματηρών περιστατικών ανά πάσα στιγμή.

Η βία ήταν πάντα παρούσα στο Ρίο, όμως έπειτα από μία μακρά περίοδο ηρεμίας επιστρέφει δριμύτερη, καθώς πλησιάζουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες – η έναρξή τους έχει προγραμματιστεί για τις 5 Αυγούστου. Αυτό μαρτυρά και το πανό με το σύνθημα « Καλώς ήλθατε στην κόλαση» που ανήρτησαν στα αγγλικά, στον διεθνή αερολιμένα, οι αστυνομικοί που απεργούσαν στις 27 Ιουνίου.

_{«Welcome to hell » – ρεπορτάζ BBC}
 
Εκείνη την ημέρα, οι αστυνομικοί διαμαρτύρονταν για τις καθυστερήσεις στην καταβολή μισθών και για τις οικτρές συνθήκες εργασίας τους. Η οικονομική κρίση που μαστίζει την Πολιτεία του Ρίο επέφερε μείωση της τάξης του 30% στο προϋπολογισμό που διατίθεται για την δημόσια ασφάλεια. Τα οχήματα δεν περιπολούν πλέον, το αστυνομικό προσωπικό πρέπει να κάνει οικονομία στην βενζίνη, ενώ κάποιες φορές αγοράζει ακόμη και το φαγητό των κρατουμένων…

« Δημοσιονομική καταστροφή»

Αντιμέτωπη με την «κατάσταση δημοσιονομικής καταστροφής» που έχει κηρυχθεί από την Πολιτεία του Ρίο ντε Τζανέιρο, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση απελευθέρωσε 2,9 δισ. ρεάλ (περίπου 81 εκατομμύρια ευρώ) για την ασφάλεια κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων. Στην πράξη όμως, η βία δεν μειώνεται, το αντίθετο μάλιστα. Σε 21 συνοικίες της πόλης, εκτυλίσσονται σήμερα 15 πόλεμοι συμμοριών. 

Έπειτα, πριν από τους Ολυμπιακούς, οι αστυνομικές επιχειρήσεις πολλαπλασιάζονται, αυξάνοντας παράλληλα και τον αριθμό των θυμάτων. Τον Μάιο του 2015, η αστυνομία προξένησε τον θάνατο 16 ατόμων, τον Μάιο του 2016, 40 ατόμων. Και οι αστυνομικοί χάνουν επίσης την ζωή τους, με 47 θύματα από την αρχή του έτους.

Η Σεσίλια Ολιβέιρα όμως είναι σίγουρη για το ότι:

«Το κύριο πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη χρημάτων. Προέρχεται κυρίως από την πολιτική δημόσιας ασφάλειας που έχει σχεδιαστεί με λάθος τρόπο, εν μέρει λόγω άγνοιας της πραγματικότητας επί του πεδίου.»

Πρωταρχικός σκοπός του Fogo Cruzado δεν είναι να προειδοποιεί σε πραγματικό χρόνο τους κατοίκους των περιοχών όπου εκδηλώνονται οι πυροβολισμοί, όταν αυτοί ξεσπούν. Οι κάτοικοι διαχειρίζονται ήδη την κατάσταση, με όποιο μέσο διαθέτουν.  Η Φερνάντα μου εξηγεί:

«Μόλις ακουστούν πυροβολισμοί, αλληλοενημερωνόμαστε μέσω της εφαρμογής Whatsapp. Πρέπει επίσης να παραμένουμε σε επιφυλακή για τα όποια σημάδια. Για παράδειγμα, αν το τελεφερίκ της φαβέλας είναι σταματημένο, σίγουρα κάπου πέφτουν πυροβολισμοί.»

_{Το τελεφερίκ του συγκροτήματος Alemão στο Ρίο ντε Τζανέιρο (2014) Mariordo/Wikimedia Commons/CC}
 
Η Σεσίλια επιμένει:

«Δεν είμαστε εφαρμογή πλοήγησης για πυροβολισμούς, διασταυρώνουμε τα δεδομένα μας, ώστε να μπορούμε να καταστρώνουμε έναν συνεργατικό και αξιοποιήσιμο χάρτη, σε εβδομαδιαία βάση. Διότι μπορεί όλα τα επεισόδια να μην έχουν θύματα, έχουν όμως άπαντα επιπτώσεις στην ζωή μας.»

Οι δημόσιες υπηρεσίες παραλύουν λόγω των πυροβολισμών

Οι 265 ανταλλαγές πυροβολισμών της εβδομάδας προξένησαν 24 θανάτους και 20 τραυματισμούς. Ακόμη όμως κι όταν δεν υπάρχουν θύματα, η καθημερινότητα διαταράσσεται. Η Φερνάντα, κάτοικος του συγκροτήματος Alemão, αφηγείται:

«Τα παιδιά μου χάνουν συνεχώς μαθήματα. Διότι όποτε οι καθηγητές κατορθώνουν να φτάσουν μέχρι το σχολείο παρά τους πυροβολισμούς, είναι τα παιδιά που δεν μπορούν να βγουν από το σπίτι.»
Η Σεσίλια συνεχίζει:

«Τα περιστατικά ένοπλης βίας που επιφέρουν παράλυση των δημοσίων υπηρεσιών έχουν τεράστιο κοινωνικό κόστος. Πρέπει να παύσουν. Βέβαια, δίχως στατιστικές δεν μπορεί να σχεδιαστεί μια καλή δημόσια πολιτική. Ελπίζω λοιπόν ότι οι αρχές θα κάνουν ορθή χρήση της εργασίας μας, καθώς η μέχρι στιγμής πολιτική καταστολής που εφαρμόζουν, δεν κάνει άλλο από το να χειροτερεύει τα πράγματα.»

Εν αναμονή, εκείνο το πρωινό, οι κάτοικοι του συγκροτήματος Alemão ξύπνησαν για ακόμη μια φορά υπό τον ήχο αυτόματων όπλων.

Πηγή: L’OBS avec Rue 89