Η νέα δημοσιογραφική έρευνα της διαΝΕΟσις παρουσιάζει το πώς η αύξηση των εξαγωγών έβγαλε την Πορτογαλία από τα μνημόνια.

Σύμφωνα με την έρευνα, η Πορτογαλία, όπως και η Ελλάδα, ήταν μία από τις χώρες που έπληξε η κρίση της ευρωζώνης. Το 2011 υπέγραψε Μνημόνιο. Αντίθετα με τη χώρα μας, όμως, βγήκε από την κρίση μέσα σε μόλις τρία χρόνια, και έκτοτε αναπτύσσεται και προοδεύει.

Πού οφείλεται αυτό το επίτευγμα;

1. Κυριότητα

Αντί για μαζική φορολόγηση της μεσαίας τάξης όπως στην Ελλάδα, ο κεντροδεξιός συνασπισμός της εποχής έθεσε σε εφαρμογή πάνω από 400 μέτρα με σκοπό την τόνωση της παραγωγικότητας και τη διευκόλυνση της επιχειρηματικής δραστηριότητας.

Το πείραμα αυτό αντιμετωπίστηκε αρχικά από πολλούς, εντός και εκτός Πορτογαλίας, με δυσπιστία ή και περιφρόνηση. Το χαρακτήρισαν “geringonça” (κάτι αυτοσχέδιο και εύθραυστο). Αλλά πέτυχε. Η λιτότητα έχει δώσει πια τη θέση της στην ανάπτυξη. Και εκτός από τους λόγους που προαναφέρθηκαν, καταλυτικό ρόλο σε αυτό έπαιξε και ένα άλλο γεγονός.

Οι Πορτογάλοι αναρωτήθηκαν από νωρίς κάτι που δεν θελήσαμε -ή δεν μπορέσαμε- να αναρωτηθούμε εμείς: τι είναι αυτό που εμείς μπορούμε να παράγουμε και ο υπόλοιπος κόσμος θέλει να αγοράσει;

2. It’s The Exports, Stupid!

«Ένας σημαντικός παράγων ήταν η σωστή προετοιμασία», εξηγεί ο Μανουέλ Καλντέιρα Καμπράλ. «Η εξαγωγική βιομηχανία ήταν ήδη ισχυρή από τη δεκαετία του ’60 και ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο μετά την ένταξή μας στην ΕΕ. Υπέστη ένα ισχυρό σοκ στην αρχή του αιώνα από το άνοιγμα της ευρωπαϊκής οικονομίας και τον ανταγωνισμό της Ασίας, αλλά άντεξε, καθώς η εσωτερική οικονομία αναπτυσσόταν. Αναδιαρθρώθηκε, επεκτάθηκε από τους παραδοσιακούς τομείς σε άλλους όπως τα αυτοκίνητα, τα μηχανήματα, η αεροναυτική, το software. Την ίδια στιγμή άλλαξε ο χαρακτήρας των παραδοσιακών τομέων. Πάρτε τα παπούτσια. Οι κατασκευαστές κατάλαβαν ότι δεν μπορούσαν να ανταγωνιστούν την Ασία στην τιμή, αλλά στην ποιότητα και τον σχεδιασμό. Έτσι σήμερα τα πορτογαλικά παπούτσια είναι τα δεύτερα ακριβότερα στην Ευρώπη μετά τα ιταλικά. Το ίδιο ισχύει για την υφαντουργική βιομηχανία, που επένδυσε στο high tech και σήμερα απευθύνεται στην BMW, σε πυροσβέστες, στον στρατό, στην αμερικανική αγορά».

3. Εξωστρέφεια

Ο ρόλος των εξαγωγών είναι σε όλα τα στόματα. Και οι συγκρίσεις μοιραίες: την περίοδο 2008-2016, οι εξαγωγές της Ελλάδας μειώθηκαν, ενώ εκείνες της Ισπανίας και της Πορτογαλίας αυξήθηκαν κατά 30%: από 32% του ΑΕΠ πριν από την κρίση έφτασαν σήμερα το 42%3.

4. Φιλοευρωπαϊσμός

Στην Πορτογαλία, σημαντικό ρόλο στην προώθηση των εξαγωγών παίζει ο Πορτογαλικός Οργανισμός Επενδύσεων (Aicep). «Έχουμε δύο αποστολές», μας λέει ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Οργανισμού Λουίς Κάστρο Ενρίκες. «Η πρώτη είναι να αυξήσουμε τις επενδύσεις στη χώρα, τόσο τις εγχώριες όσο και τις ξένες, ώστε να αυξήσουμε τις θέσεις εργασίας».

5. Οργάνωση και συντονισμός

Όπως ο υπουργός Οικονομίας, έτσι και ο πρόεδρος του Aicep χρησιμοποιεί το παράδειγμα της βιομηχανίας παπουτσιών: ήταν η πρώτη που επλήγη από την κρίση και σήμερα είναι το μεγαλύτερο success story της χώρας. Γιατί; Επειδή ήταν προετοιμασμένοι. Επειδή είναι οργανωμένοι σε έναν συνεταιρισμό που λέγεται APPICAPS και διευκολύνει τη συλλογική δράση. Και επειδή κατάλαβαν γρήγορα ότι αντί να προσπαθήσουν να παράγουν 100.000 ζευγάρια παπούτσια που να ανταγωνίζονται τα κινέζικα (κάτι εξ ορισμού αδύνατο), είναι καλύτερα να παράγουν 10.000 ζευγάρια που θα απευθύνονται στους πιο απαιτητικούς καταναλωτές.

6. Καινοτομία

Η συνταγή ήταν τριπλή. Η πρώτη στρατηγική ήταν η άνοδος κατηγορίας μέσω της καινοτομίας. Καθώς οι ανταγωνιστές μας στους χυμούς ή τα μπισκότα ήταν μεγάλες πολυεθνικές, αποφασίσαμε να κρατήσουμε το ελαιόλαδο, όπου η Πορτογαλία θα μπορούσε να είναι ανταγωνιστική. Και αγοράσαμε ένα εργοστάσιο στις Ηνωμένες Πολιτείες.

7. Η Σημασία της Μάρκας

Η δεύτερη στρατηγική που επέτρεψε σε ορισμένες προβληματικές πορτογαλικές επιχειρήσεις όχι μόνο να επιβιώσουν, αλλά και να απογειωθούν, ήταν η δημιουργία μάρκας και το made in Portugal.

8. Διασπορά Δραστηριοτήτων

Η τρίτη στρατηγική που επέτρεψε σε καινοτόμες επιχειρήσεις να προσαρμοστούν στην πραγματικότητα της παγκοσμιοποίησης και να αναπτυχθούν ήταν η διαφοροποίηση των εξαγωγών και η πρόβλεψη των τάσεων του μέλλοντος.

9. Ποιότητα

«Οι μεσογειακές μάρκες έχουν έτσι κι αλλιώς ένα αρνητικό χρώμα. Βάζεις ένα πορτογαλικό προϊόν δίπλα σε ένα γερμανικό και ο άλλος προτιμά ενστικτωδώς το δεύτερο. Τα τελευταία 5-10 χρόνια, όμως, η Πορτογαλία βελτίωσε την εικόνα της. Πολύς κόσμος επισκέφθηκε τη χώρα, είδε τις προσπάθειές μας και η γενική αρνητική εντύπωση άλλαξε» δηώνει ο ο Ντιόγκο ντα Σιλβέιρα,, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος σε μια από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες χαρτιού της Πορτογαλίας.

10. Διαφήμιση

Last, but not least – ή καλύτερα por último, mas não menos importante: όλες οι πορτογαλικές κυβερνήσεις προωθούν με πείσμα και συνέπεια τα προϊόντα της χώρας. «Πριν από δέκα χρόνια», θυμάται ο Ντιόγκο ντα Σιλβέιρα, «δεν πήγαιναν στο Νταβός. Τώρα πάνε, κάνουν συναντήσεις, σφίγγουν χέρια, δείχνουν πώς γίνεται το ένα και το άλλο. Αυτό έχει σημασία ακόμη και για μια χώρα σαν τη Γαλλία. Πριν από το τελευταίο Νταβός, ο πρόεδρος Μακρόν κάλεσε στις Βερσαλλίες 140 CEO απ’ όλο τον κόσμο, μεταξύ των οποίων και δύο από την Πορτογαλία».