Λίγο καιρό πριν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο ρώσος πρόεδρος Βλάντιμιρ Πούτιν είχε ταξιδέψει στο Πεκίνο για τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες, όπου διακήρυξε από κοινού με τον Σι Τζινπίνγκ μια φιλία «δίχως όρια».

Ωστόσο, με βάση τα σημερινά δεδομένα, σε αντίθεση με το παρελθόν, η πραγματική υπερδύναμη είναι η Κίνα. Η οικονομία των 28 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, είναι τώρα σχεδόν 10 φορές ισχυρότερη από τη Ρωσία.

Καθώς η οικονομία της τελευταίας συρρικνώνεται εξαιτίας των κυρώσεων από τη Δύση και του εμπάργκο στο πετρέλαιο, η Κίνα είναι ο προφανής προορισμός στον οποίο μπορεί να στραφεί. Ο Σι άλλωστε συμμερίζεται την εχθρότητα του Πούτιν απέναντι στη Δύση και το ΝΑΤΟ, ωστόσο, όπως σημειώνει σε σχετική ανάλυσή του το Politico, δεν πρόκειται να κάνει «φιλανθρωπία».

Όπως σημειώνεται, η βασική ανησυχία του Σι Τζινπινγκ είναι η ευημερία και η ασφάλεια της Κίνας, όχι η διάσωση της Ρωσίας. Έτσι, η Κίνα θα βοηθήσει τη Ρωσία μόνο στο βαθμό που η απόφασή της αυτή δεν θα της επιφέρει κυρώσεις, θέτοντας σε κίνδυνο τη δική της ικανότητα να πουλά αγαθά και υπηρεσίες σε πλούσιες χώρες της Αμερικής και της ΕΕ.

Υπάρχουν τελικά όρια;

Η Κίνα έχει ήδη επιδείξει αλληλεγγύη προς τη Μόσχα. Έχει αυξήσει το συνολικό εμπόριο με τη Ρωσία, ουσιαστικά εγκαταλείποντας την Ουκρανία, επέκτεινε τις χρηματοοικονομικές συναλλαγές χωρίς τη χρήση δολαρίων ή ευρώ και επέμεινε για τη μελλοντική συνεργασία σχετικά με την ανάπτυξη στρατιωτικής τεχνολογίας, ενώ πραγματοποίησε κοινές ασκήσεις στην περιοχή του Ειρηνικού.

Ο Σεργκέι Λαβρόφ άλλωστε είχε δηλώσει πως μετά από τις αποφάσεις που πήρε η Δύση, οι οικονομικοί δεσμοί με την Κίνα θα ισχυροποιηθούν γρηγορότερα.

Στην πραγματικότητα όμως, όπως τονίζει και το Politico, φαίνεται πως υπάρχουν και όρια σε αυτή τη διμερή σχέση, παρά τις διαβεβαιώσεις για το αντίθετο. Μέχρι στιγμής για παράδειγμα, η Κίνα έχει δηλώσει στη Δύση πως δεν πουλά όπλα ή εξαρτήματα αεροπλάνου στη Ρωσία. Θέτει λοιπόν όρια, έτσι ώστε, όπως προαναφέρθηκε, να μην υποστεί κυρώσεις.

Επιπλέον, η Ρωσία ενδέχεται να πληρώσει υψηλό τίμημα για τη βοήθεια της Κίνας. Το Πεκίνο, για παράδειγμα, θέλει να περιορίσει τις εξαιρετικά επικερδείς πωλήσεις όπλων της Ρωσίας στην Ινδία, έναν από τους βασικούς ανταγωνιστές της. Σύμφωνα με στοιχεία του Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης, μεταξύ 2017 και 2022, η Ινδία απορροφούσε το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών της Ρωσίας.

Είναι ωστόσο κάτι που ο Βλάντιμιρ Πούτιν μπορούσε να το δει να έρχεται. Η Κίνα πλέον είναι ανώτερη, για μια σειρά από λόγους: Η εταιρεία Huawei κατασκευάζει τα δίκτυα 5G της Ρωσίας, ενώ η ίδια χρειάζεται την συνεργασία με την Κίνα σε μια σειρά από τομείς, από εξαρτήματα αεροσκαφών μέχρι ανταλλαγές νομισμάτων. Επιπρόσθετα, κυρώσεις στη Μόσχα έχουν επιβάλλει και τρεις μεγάλες ασιατικές οικονομίες: Ιαπωνία, Νότια Κορέα και Σιγκαπούρη.

Ωστόσο, υπάρχουν αμφιβολίες σχετικά με το κατά πόσο η ρωσική ελίτ είναι διατεθειμένη να «υπηρετήσει» την Κίνα.

Διαρκείς υπολογισμοί

Μετά και το εμπάργκο που επιβλήθηκε στο ρωσικό πετρέλαιο (με εξαιρέσεις), η Κίνα πρέπει πλέον να υπολογίσει μέχρι που θα φτάσει για να βοηθήσει τη Ρωσία, καθώς η απόφαση της ΕΕ αναμένεται να προκαλέσει πλήγμα στην οικονομία της χώρας.

Ήδη η Ρωσία, μαζί με την Σαουδική Αραβία, είναι οι κορυφαίοι προμηθευτές της Κίνας. Τον Μάιο, οι θαλάσσιες εισαγωγές ρωσικού αργού πετρελαίου στην Κίνα έφθασαν σε υψηλό δύο ετών, με 1.14 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, από 800.000 βαρέλια το 2021.

Δεδομένου πως η Κίνα εισάγει την ημέρα περισσότερα από 10 εκατομμύρια βαρέλια, θεωρητικά υπάρχει περιθώριο για αγορά περισσότερων, ειδικά τώρα που η οικονομία γνωρίζει επανεκκίνηση. Από την άλλη, όπως αναφέρει το Politico, η Ρωσία πωλούσε περίπου 2,5 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα στην ΕΕ, ποσότητα που δύσκολα θα αγοράσει το Πεκίνο, καθώς δεν θέλει να εξαρτάται αποκλειστικά από έναν προμηθευτή.

Παρομοίως, η Κίνα κρατά κλειστά τα χαρτιά της και αναφορικά με το φυσικό αέριο. Λίγο πριν εισβάλει στην Ουκρανία, ο Πούτιν υπέγραψε μια συμφωνία με τον Σι, για αύξηση των εξαγωγών φυσικού αερίου σε 48 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως στο μέλλον, από 4,1 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το 2020. Η Ρωσία σχεδιάζει επίσης έναν νέο αγωγό (Power of Siberia 2), που θα μπορούσε να κατευθύνει τις ρωσικές εξαγωγές προς τη Κίνα.

Η νέα διαπραγματευτική δυναμική της Κίνας

Ωστόσο, πλέον η Κίνα έχει άλλη διαπραγματευτική θέση σε σχέση με το παρελθόν απέναντι στην Μόσχα. Όσο πιο απομονωμένη γίνεται η Μόσχα, τόσο περισσότερο μπορεί να «υποχρεωθεί» να βοηθήσει την Κίνα να προωθήσει τις γεωπολιτικές της φιλοδοξίες.

Για χρόνια, οι Κινέζοι αξιωματούχοι ασκούσαν αθόρυβα πιέσεις στους Ρώσους ομολόγους τους για να μειώσουν τις πωλήσεις όπλων στην Ινδία που προαναφέρθηκαν, η οποία είχε μερικές φορές αιματηρή συνοριακή διαμάχη με το Πεκίνο. 

Όπως είναι φυσικό, η πώληση στρατιωτικού εξοπλισμού στην Ινδία είναι μία επικερδής επιχείρηση για την Μόσχα, αλλά δεν είναι καθόλου ωφέλημη για το Πεκίνο και πλέον η Κίνα ίσως έχει δυνατότητα να απαιτήσει την μείωση της.

Ο Μπόμπο Λο, πρώην αναπληρωτής επικεφαλής της αυστραλιανής αποστολής στη Μόσχα που τώρα εργάζεται στο Ινστιτούτο Lowy ανέφερε στο Politico σχετικά ότι «Μια Ρωσία αποδυναμωμένη από τον πόλεμο και τις κυρώσεις αλλά όχι χαοτική και ασταθής ταιριάζει στα μακροπρόθεσμα συμφέροντα της Κίνας», ενώ στην συνέχεια εκτιμά ότι «Η απομόνωση της Ρωσίας θα την ωθήσει περαιτέρω στη θέση του κατώτερου εταίρου στη σχέση των δύο κρατών, ενώ θα αυξήσει την οικονομική και στρατηγική της εξάρτηση από την Κίνα».

Οι βλέψεις Ρωσίας και Κίνας

Φυσικά, ο Σι και ο Πούτιν έχουν πολύ καλύτερη επικοινωνία μεταξύ τους σε σχέση με τους προκατόχους τους που οι σχέσεις τους έφταναν μέχρι και σε περιφρονητικό επίπεδο, ωστόσο έχουν πολύ διαφορετικές βλέψεις για το μέλλον του ρόλου των χωρών τους στον κόσμο.

Όπως αναφέρει το Politico, ο Σι επικεντρώνεται πλήρως στην εξασφάλιση της προεδρίας για τρίτη φορά, οπλισμένος με την έκκληση να κάνει την Κίνα, μια αγορά βαθιά συνδεδεμένη με τη Δύση, πιο ευημερούσα, ξεπερνώντας τελικά τις ΗΠΑ για να γίνει η Νο 1 οικονομία στον κόσμο.

Παράλληλα, ο Πούτιν βρίσκεται αυτή την στιγμή εν μέσω πολέμου ο οποίος είναι και ο κεντρικός του στόχος. Θα ήταν ευτυχής να πάρει ό,τι μπορεί από την Κίνα, δεδομένης της τρέχουσας κατάστασης που βιώνει η χώρα του, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι η Ρωσία θα μειώσει την διαπραγματευτική της δυναμική απέναντι στην Κίνα.

Ο Αλεξάντερ Γκαμπούεφ ειδικός στα θέματα Ρωσίας – Κίνας ανέφερε χαρακτηριατικά στο Politico «Το να σε έχει η Κίνα στο «τσεπάκι» είναι λιγότερο φοβιστικό, γιατί η εστίαση (του Πούτιν) είναι πραγματικά στην καταπολέμηση των ΗΠΑ. Εάν η Κίνα παρέχει τους απαραίτητους πόρους και ταυτόχρονα δεν φαίνεται να παρεμβαίνει στις εσωτερικές υποθέσεις της Ρωσίας είναι ιδανικό, αλλά ίσως (η Μόσχα) χρειαστεί να πληρώσει μελλοντικά αυτό το τίμημα».