Η είδηση ήρθε από τη Ρωσία στις αρχές Δεκέμβρη. Ο Στας Ρεσέτνικοφ, δημιουργός οικιακών βίντεο, άφησε την 26χρονη φίλη του να πεθάνει αφού την είχε κακοποιήσει βάναυσα, και το έκανε σε live streaming κι ενώ χρήστες παρακολουθούσαν το έγκλημα.

Κι αν το συγκεκριμένο περιστατικό είναι από τα πιο ακραία, χιλιάδες βίντεο που περιέχουν βίαιες πράξεις μεταδίδονται στη ζούγκλα του διαδικτύου καθημερινά, με την παγκόσμια κοινότητα να μένει προς το παρόν χωρίς απαντήσεις.

Ο 30χρονος Ρεσέτνικοφ ή «Ριφλάι» έχτισε το κοινό του κακοποιώντας την 26χρονη φίλη του Βαλεντίνα Γκριγκορίεβα και πληρωνόταν γι’ αυτό. Την ταπείνωνε, την χτυπούσε, την έσερνε από τα μαλλιά σε απευθείας μετάδοση από το κανάλι του στο youtube, εισπράττοντας like και χρήματα. Στο τελευταίο και μοιραίο για την 28χρονη Γκριγκορίεβα βίντεο, αφού την κακοποίησε, την ανάγκασε να μείνει ημίγυμνη στο μπαλκόνι, σε θερμοκρασία υπό του μηδενός.

Η κοπέλα φώναζε όμως ο Ρεσέτνικοφ αδιαφορούσε για τις κραυγές της. Οταν έπειτα από ώρες την έσυρε μέσα, την άφησε παγωμένη και αναίσθητη στο πάτωμα και συνέχισε να μιλά στους ακολούθους του. Κάλεσε ασθενοφόρο μετά από αρκετή ώρα. Οι διασώστες απλά επιβεβαίωσαν τον θάνατό της και η μετάδοση σταμάτησε μόνο όταν έφτασε η αστυνομία.

Ο 30χρονος προφυλακίστηκε και πλέον ελέγχεται από τη Δικαιοσύνη για ανθρωποκτονία από πρόθεση. Παρότι τα αρχικά πορίσματα των ιατροδικαστών αναφέρουν τραύματα στο κρανίο, αιμάτωμα και πολλαπλούς μώλωπες, εκείνος υποστηρίζει ότι είναι αθώος και πως η κοπέλα ήταν ναρκομανής και πέθανε από υπερβολική δόση.

Το έγκλημα γίνεται για το Μέσο

Τον Μάρτιο του 2019 ο 28χρονος Μπρέντον Τάραντ, σε ζωντανή μετάδοση από κάμερα που φορούσε ο ίδιος, άνοιξε πυρ σε δύο τεμένη στο Κράιστσερτς της Νέας Ζηλανδίας σκοτώνοντας 51 ανθρώπους. Το βίντεο είχε συνταράξει την παγκόσμια κοινότητα. Ήταν ένα μακελειό, οι ανθρώπινες απώλειες υπερπολλαπλάσιες, αλλά το εγκλήματα σαν και αυτό του Ρεσέτνικοφ είναι άλλης φύσης.

Ενώ ο Αυστραλός μακελάρης χρησιμοποίησε την τεχνολογική δυνατότητα του live streaming για να επικοινωνήσει τις φριχτές του πράξεις και μέσα από αυτές την πίστη του στην υποτιθέμενη  ανωτερότητα της λευκής φυλής, ο Ρεσέτνικοφ κακοποιούσε και τελικά φέρεται να σκότωσε τη φίλη του για να αναρριχηθεί στην νέα βιομηχανία της οικιακής παραγωγής βίντεο και μέσα από αυτή να κερδίσει φήμη και χρήματα. Για τον Ρεσέτνικοφ φαίνεται να μην αντιλαμβάνεται το live streaming ως μέσο αλλά ως ένα στίβο μάχης στον οποίο είναι αποφασισμένος να κερδίσει με τον δικό του σαδιστικό τρόπο.

Κι επειδή συχνά ακούμε για τεχνολογικά εργαλεία που «θα μας εξουσιάσουν», πρέπει να κάνουμε ορατή τη διαφορά. Το έγκλημα του Ρεσέτνικοφ δε γίνεται εξαιτίας του Μέσου αλλά για χάρη του.

Η αμηχανία των κοινωνιών και οι δύο αντίθετες προσεγγίσεις

Σε ρεπορτάζ της αγγλόφωνης τηλεόρασης του Russia Today, φιλοξενήθηκαν σχόλια από ανθρώπους που θεωρούνται κατά κάποιο τρόπο ειδικοί πάνω στο θέμα. Η τοποθέτηση του Καθηγητής Κοινωνιολογίας στο πανεπιστήμιο του Άστον Έλλις Κάσμορ είναι ενδεικτική της αμηχανίας με την οποία οι κοινωνίες και οι πνευματικοί τους ηγέτες αντιμετωπίζουν το φαινόμενο της προμελετημένης ζωντανής μετάδοσης βίαιων πράξεων στο πλαίσιο οικιακών βίντεο.

«Προσπαθώ να καταλάβω τα κίνητρα κάποιου που στήνει μια τέτοια παραγωγή και τη μοιράζεται με άγνωστο αριθμό άλλων ανθρώπων. Μάλλον πρόκειται για ανθρώπους που στην προσωπική τους ζωή δεν έχουν λάβει αναγνώριση, δεν έχουν κάποιου είδους ισχύ, δεν ξεχωρίζουν ανάμεσα στον κόσμο και προσπαθούν να ανακαλύψουν ένα τρόπο μέσα από τον οποίο θα γίνουν γνωστοί», είπε ο καθηγητής.

Σε αντίθεση με τον Κάσμορ, ειδικός στην τεχνολογία Λούκα Λόνγκο πρότεινε μια κάποια λύση: «Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε αυτό που λέμε «computer vision», ένα εργαλείο τεχνητής νοημοσύνης. Λειτουργεί αναγνωρίζοντας κινήσεις και θέσεις των σωμάτων», είπε ο Λόνγκο εννοώντας πως όταν αυτό το εργαλείο θα μπορεί να εντοπίζει βίαιες πράξεις που γίνονται σε live streaming και να ειδοποιεί άμεσα τους διαχειριστές προκειμένου να διακόπτουν τη μετάδοση. 

Αυτή θα μπορούσε να είναι μια κάποια λύση με τη βοήθεια της τεχνολογίας. Ένα εργαλείο που θα παρακολουθεί όλα τα live streaming αλλά θα «κόβει» μόνο όσα θεωρεί βίαια ή ίσως ύποπτα για τέλεση εγκληματικών πράξεων. Στο πλαίσιο της αποτροπής εγκλημάτων σε ζωντανή μετάδοση, το διαδίκτυο θα γέμιζε με λογοκριτές τεχνητής νοημοσύνης, αποτρέποντας τη βία αλλά βάζοντας σε σοβαρό κίνδυνο την ίδια την ελευθερία της έκφρασης.

Διαφορετική εντελώς είναι η προσέγγιση του δημοσιογράφου με σπουδές στην ανθρωπολογία των ΜΜΕ Ματθαίου Τσιμιτάκη. «Δεν είναι τεχνικό το θέμα. Είναι η εμπορική λογική του διαδικτύου που ενθαρρύνει τέτοια φαινόμενα», λέει ο δημοσιογράφος και εξηγεί:

«Οι αλγόριθμοι των κοινωνικών δικτύων δε μετρούν αν αυτό που διαδραματίζεται στα live streaming είναι ηθικό ή όχι. Αναζητούν και αναδεικνύουν τα βίντεο που συγκεντρώνουν μεγαλύτερη διάδραση (engagement). Όσο δεχόμαστε ότι το διαδίκτυο θα λειτουργεί με τους όρους της αγοράς και χωρίς τον έλεγχο κάποιας ρυθμιστικής αρχής, δυστυχώς θα υπάρχει χώρος για τέτοιου είδους χρήση».