Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα αποκλείσει τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Τουρκία από το ταμείο επανεξοπλισμού ύψους 150 δισ. ευρώ, όπως γνωστοποίησε η εφημερίδα The Financial Times την Τετάρτη (19/3), μια εξέλιξη την οποία η εφημερίδα χαρακτηρίζει ως «νίκη» της υποστηριζόμενης από τη Γαλλία προσέγγισης «Buy European» για τις αμυντικές δαπάνες.

Οι εταιρείες όπλων από αυτές λοιπόν τις χώρες θα αποκλειστούν από μια νέα προσπάθεια χρηματοδότησης της άμυνας της ΕΕ ύψους 150 δισ. ευρώ, εκτός εάν οι χώρες στις οποίες εδρεύουν οι εν λόγω εταιρίες υπογράψουν συμφωνίες άμυνας και ασφάλειας με τις Βρυξέλλες, όπως εξηγείται, και σύμφωνα με πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που υποβλήθηκε την Τετάρτη.

Το σχεδιαζόμενο ταμείο για τις ευρωπαϊκές χώρες που θα δαπανάται για όπλα θα είναι ανοικτό μόνο σε αμυντικές εταιρείες της ΕΕ και σε εταιρείες τρίτων χωρών που έχουν υπογράψει αμυντικές συμφωνίες με το μπλοκ.

Για παράδειγμα, αυτό θα απέκλειε την αμερικανική πλατφόρμα αεράμυνας και αντιπυραυλικής άμυνας Patriot, η οποία κατασκευάζεται από τον αμυντικό εργολάβο RTX, και άλλα αμερικανικά οπλικά συστήματα στα οποία η Ουάσινγκτον έχει περιορισμούς ως προς το πού μπορούν να χρησιμοποιηθούν.

«Νίκη» της γαλλικής άποψης

Η πολιτική αυτή αποτελεί νίκη για τη Γαλλία και άλλες χώρες που έχουν απαιτήσει μια προσέγγιση «Buy European» για την ώθηση των αμυντικών επενδύσεων της ηπείρου, εν μέσω φόβων για τη μακροπρόθεσμη αξιοπιστία των ΗΠΑ ως αμυντικού εταίρου και προμηθευτή που πυροδότησε ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ.

Τουλάχιστον το 65% του κόστους των αμυντικών προϊόντων θα πρέπει να δαπανηθεί στην ΕΕ, τη Νορβηγία και την Ουκρανία. Το υπόλοιπο θα μπορούσε να δαπανηθεί σε προϊόντα από τρίτες χώρες που έχουν υπογράψει σύμφωνο ασφαλείας.

«Έχουμε αυτή την ευκαιρία να οικοδομήσουμε πραγματικά την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία», δήλωσε η Κάγια Κάλας, επικεφαλής διπλωμάτης της ΕΕ, προσθέτοντας ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία κατέδειξε τη σημασία της κατοχής όπλων χωρίς ξένους περιορισμούς. «Σε συνθήκες κρίσης, ο στρατός σου χρειάζεται πραγματικά να έχει ελεύθερα χέρια», πρόσθεσε η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας.

Το Ηνωμένο Βασίλειο άσκησε έντονες πιέσεις για να συμπεριληφθεί στην πρωτοβουλία, ιδίως δεδομένου του βασικού του ρόλου σε έναν ευρωπαϊκό «συνασπισμό των προθύμων» που αποσκοπεί στην ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων της ηπείρου.

Οι βρετανικές αμυντικές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων των BAE Systems και Babcock International, είναι βαθιά ενσωματωμένες στην αμυντική βιομηχανία χωρών της ΕΕ, όπως η Ιταλία και η Σουηδία.

Εάν τρίτες χώρες όπως οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Τουρκία ήθελαν να συμμετάσχουν στην πρωτοβουλία, θα έπρεπε να υπογράψουν εταιρική σχέση στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας με την ΕΕ.

Οι ανησυχίες της Βρετανίας

Οι συνομιλίες μεταξύ Λονδίνου και Βρυξελλών για ένα τέτοιο σύμφωνο έχουν ξεκινήσει, αλλά έχουν εμπλακεί σε απαιτήσεις για μια ευρύτερη συμφωνία ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου που θα περιλαμβάνει επίσης αμφιλεγόμενα ζητήματα όπως τα αλιευτικά δικαιώματα και η μετανάστευση.

«Εργαζόμαστε για να έχουμε αυτή την εταιρική σχέση άμυνας και ασφάλειας με το Ηνωμένο Βασίλειο», δήλωσε ο Κάλλας.

«Ελπίζω πραγματικά ότι για τη σύνοδο κορυφής [ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου] τον Μάιο θα μπορέσουμε να έχουμε αποτελέσματα…υπάρχει η κατανόηση ότι πρέπει να κάνουμε περισσότερα και να τα κάνουμε μαζί».

Ο αποκλεισμός του Ηνωμένου Βασιλείου και της Τουρκίας θα δημιουργήσει μεγάλους πονοκεφάλους για τις μεγάλες ευρωπαϊκές αμυντικές εταιρείες που έχουν στενούς δεσμούς με παραγωγούς ή προμηθευτές σε αυτές τις αγορές, τονίζει η εφημερίδα.

Ερωτηθείς σχετικά με τη θέση του Ηνωμένου Βασιλείου για το νέο ταμείο της ΕΕ την Τρίτη, Βρετανός αξιωματούχος δήλωσε: «Είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε για την ευρωπαϊκή άμυνα προς το συμφέρον της ευρύτερης ευρωπαϊκής ασφάλειας για να αποτρέψουμε τον κατακερματισμό των ευρωπαϊκών αμυντικών αγορών και να δημιουργήσουμε νομικές δομές που θα επιτρέπουν στα κράτη μέλη να συνεργάζονται με τρίτες χώρες».

Η κίνηση αυτή θα προκαλέσει σημαντική αναστάτωση στον αμυντικό τομέα της Βρετανίας. Ένας γνώστης της αμυντικής βιομηχανίας του Ηνωμένου Βασιλείου δήλωσε ότι πρόκειται για «σημαντική ανησυχία», προσθέτοντας: «Βλέπουμε τεράστιες ευκαιρίες και είναι σωστό το Ηνωμένο Βασίλειο να θεωρείται μέρος της Ευρώπης. Αλλά αν η ΕΕ – και ιδιαίτερα η Γαλλία – πρόκειται να είναι συναλλακτική σε αυτό το θέμα, υπονομεύει ολόκληρη τη φιλοσοφία μιας κοινής και ενοποιημένης Ευρώπης από πλευράς άμυνας και ασφάλειας».

Προηγούμενες γαλλικές προσπάθειες να περιοριστούν οι αμυντικές δαπάνες μόνο για εταιρείες της ΕΕ έχουν συναντήσει σθεναρή αντίσταση από χώρες όπως η Γερμανία, η Ιταλία, η Σουηδία και οι Κάτω Χώρες που έχουν στενούς δεσμούς με αμυντικούς παραγωγούς εκτός ΕΕ.

Η πρόταση πρέπει να εγκριθεί από την πλειοψηφία των κρατών μελών της ΕΕ. Σύμφωνα με τους όρους του σχεδίου, οι χώρες της ΕΕ θα μπορούν να δαπανήσουν το 35% των δανείων σε προϊόντα που χρησιμοποιούν εξαρτήματα από τη Νορβηγία, τη Νότια Κορέα, την Ιαπωνία, την Αλβανία, τη Μολδαβία, τη Βόρεια Μακεδονία και την Ουκρανία, δήλωσαν αξιωματούχοι.

Τα σχέδια της Φον Ντερ Λάιεν

Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παρουσίασε ήδη νωρίτερα αυτό το μήνα την πρόταση ReArm Europe, η οποία, όπως είπε, θα μπορούσε να οδηγήσει σε εισροή έως και 800 δισεκατομμυρίων ευρώ στον αμυντικό τομέα κατά τα επόμενα τέσσερα χρόνια.

Επιπλέον, η φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε την Τρίτη (18/3) ότι το σχέδιο του μπλοκ για την ενίσχυση της άμυνάς του θα περιλαμβάνει μια κοινή Task Force με την Ουκρανία για τον συντονισμό της στρατιωτικής υποστήριξης προς την εμπόλεμη χώρα και έναν Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στρατιωτικών Πωλήσεων με στόχο την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανικής βάσης, μια λεπτομέρεια του οποίου σχεδίου είναι και η εξαίρεση των προαναφερθέντων χωρών – εταιριών.