Στη σύγχρονη εποχή, την σε μεγάλη βαθμό ψηφιακή, η διαρκής ροή πληροφοριών έχει δημιουργήσει ένα νέο φαινόμενο που οι ειδικοί αποκαλούν «doomscrolling». Περιγράφει την σχεδόν ατελείωτη περιήγηση στο διαδίκτυο, είτε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είτε γενικά σε ιστοσελίδες, όπου το άτομο έρχεται σε επαφή με πληθώρα ειδήσεων, κυρίως αρνητικών.

Το λεξικό της Οξφόρδης, το ορίζει ως εξής: «η δραστηριότητα του να περνάτε πολύ χρόνο κοιτάζοντας το τηλέφωνο ή τον υπολογιστή σας και διαβάζοντας κακές ή αρνητικές ειδήσεις».

Το φαινόμενο μάλιστα ξεκινά συχνά με έναν κάπως αθώο τρόπο: μια γρήγορη -θεωρητικά- ματιά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πριν τον ύπνο, που καταλήγει σε ώρες ατελείωτης κατανάλωσης ειδήσεων.

Η διαδικασία μπορεί σχεδόν να μας υπνωτίσει. Ένας τίτλος ειδήσεων οδηγεί σε έναν άλλο, και προτού το συνειδητοποιήσουμε, έχουμε εγκλωβιστεί σε έναν φαύλο κύκλο συνεχούς ενημέρωσης. Οι ώρες περνούν, το σώμα μας στέλνει σήματα άγχους – σφιγμένοι ώμοι, κόμπος στο στομάχι – αλλά η παρόρμηση να συνεχίσουμε την περιήγηση παραμένει ακαταμάχητη.

Doomscrolling: Η ανάγκη για ενημέρωση και η παγίδα

Η ανάγκη για ενημέρωση είναι αναμφισβήτητα σημαντική στη σύγχρονη κοινωνία. Μας επιτρέπει να λαμβάνουμε τεκμηριωμένες αποφάσεις, να συμμετέχουμε ενεργά στις κοινότητές μας και να ανταποκρινόμαστε αποτελεσματικά στις αλλαγές που επηρεάζουν τη ζωή μας και των γύρω μας, όπως τονίζει σε άρθρο της στο Conversation η Lisa Harrison, Λέκτορας Ψηφιακών Επικοινωνιών στο Πανεπιστήμιο Flinders στην Αυστραλία. Ωστόσο, όπως ακριβώς με τη διατροφή, η ποιότητα και η ποσότητα της κατανάλωσης ειδήσεων πρέπει να ελέγχεται προσεκτικά.

Η επιστημονική έρευνα έχει αποδείξει ότι η υπερβολική έκθεση σε αρνητικές ειδήσεις μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία. Μπορεί να διαταράξει τον ύπνο, να αυξήσει τα επίπεδα άγχους και να οδηγήσει σε συναισθηματική εξάντληση. Είναι λοιπόν κρίσιμο να βρεθούν στρατηγικές για την ισορροπημένη κατανάλωση ειδήσεων.

Για να επιτύχουμε αυτή την ισορροπία, είναι σημαντικό να εξετάσουμε τα κίνητρα πίσω από την ανάγκη μας για συνεχή ενημέρωση. Συχνά, η συμπεριφορά αυτή δεν πηγάζει από την ανάγκη για πρακτική πληροφόρηση, αλλά από μια βαθύτερη επιθυμία να αποκτήσουμε έλεγχο σε έναν κόσμο που φαίνεται όλο και πιο αβέβαιος, σύμφωνα με την ίδια.

Doomscrolling: Πώς μπορούμε να είμαστε καλύτερα ενημερωμένοι, αφιερώνοντας λιγότερο χρόνο

Για την αποτελεσματική διαχείριση της κατανάλωσης ειδήσεων, οι ειδικοί προτείνουν μια σειρά από πρακτικές στρατηγικές. Πρώτον, είναι σημαντικό να επιλέγουμε προσεκτικά τις πηγές ενημέρωσής μας. Αντί να αφήνουμε τους αλγόριθμους των μέσων κοινωνικής δικτύωσης να καθορίζουν τι βλέπουμε, είναι προτιμότερο να επικεντρωνόμαστε σε λίγες, αξιόπιστες πηγές ειδήσεων.

Η καθιέρωση συγκεκριμένων χρονικών ορίων για την κατανάλωση ειδήσεων είναι επίσης κρίσιμη. Προτείνεται, όπως διαβάζουμε στο σχετικό άρθρο, να ορίσουμε συγκεκριμένες ώρες μέσα στην ημέρα για ενημέρωση, ιδανικά νωρίς, όπως κατά τη διάρκεια του πρωινού καφέ ή του μεσημεριανού διαλείμματος. Εξίσου σημαντική είναι η εφαρμογή ενός “ψηφιακού ηλιοβασιλέματος” – μιας ώρας πέρα από την οποία σταματάμε την κατανάλωση ειδήσεων και την χρήση μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Η τεχνολογία μπορεί να αποτελέσει σύμμαχο στην προσπάθεια αυτή. Υπάρχουν πολλές εφαρμογές που βοηθούν στη διαχείριση του χρόνου οθόνης και στη δημιουργία υγιέστερων ψηφιακών συνηθειών. Τα σύγχρονα smartphones διαθέτουν ενσωματωμένα εργαλεία, που επιτρέπουν τον έλεγχο και περιορισμό της χρήσης συγκεκριμένων εφαρμογών.

Doomscrolling: Βάζοντας όρια στην κατανάλωση ειδήσεων

Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η διακοπή της συνεχούς παρακολούθησης ειδήσεων δεν ισοδυναμεί με άγνοια ή αδιαφορία. Αντιθέτως, η έρευνα δείχνει ότι άτομα που θέτουν υγιή όρια στην κατανάλωση ειδήσεων είναι συχνά καλύτερα προετοιμασμένα να συμμετέχουν εποικοδομητικά σε σημαντικά ζητήματα και να αναλαμβάνουν δράση όταν χρειάζεται.

Για μια πιο ενεργητική προσέγγιση στην κατανάλωση ειδήσεων, προτείνεται η επικέντρωση σε λίγα, εις βάθος άρθρα αντί για την επιφανειακή ανάγνωση πολλών τίτλων. Η συζήτηση των ειδήσεων με φίλους και οικογένεια μπορεί επίσης να βοηθήσει στην καλύτερη επεξεργασία των πληροφοριών και των συναισθημάτων που προκαλούν.

Η αναζήτηση ειδήσεων που εστιάζουν σε λύσεις και θετικές αλλαγές μπορεί να προσφέρει μια πιο ισορροπημένη οπτική των παγκόσμιων γεγονότων. Αυτό δεν σημαίνει αγνόηση των προβλημάτων, αλλά συμπερίληψη ιστοριών που δείχνουν πώς άνθρωποι και κοινότητες αντιμετωπίζουν προκλήσεις με δημιουργικό και αποτελεσματικό τρόπο.

Τέλος, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η διατήρηση της ψυχικής μας υγείας είναι εξίσου σημαντική με την ενημέρωσή μας για τα παγκόσμια γεγονότα. Με την κατάλληλη ισορροπία και τα σωστά εργαλεία, μπορούμε να παραμείνουμε ενημερωμένοι χωρίς να θυσιάζουμε την ψυχική μας γαλήνη.