Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας Κατά των Γυναικών σήμερα. Από το Ιράκ και το Αφγανιστάν μέχρι τις ΗΠΑ, διάφορες κυβερνήσεις ανά τον κόσμο καταργούν με νόμους βασικές ελευθερίες και ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών.

Μόλις πριν από λίγους μήνες, οι Ταλιμπάν, που κυβερνούν το Αφγανιστάν από το 2021, απαγόρευσαν στις γυναίκες να μιλούν δημόσια. Από τον Αύγουστο οι Αφγανές απαγορεύεται να τραγουδούν, να διαβάζουν δυνατά ακόμη και το Κοράνι, να απαγγέλουν ποίηση, ακόμη και να γελούν εκτός σπιτιού.

Το υπουργείο των Ταλιμπάν για τη διάδοση της Αρετής και την πρόληψη του Κακού, εφαρμόζει μια από τις πιο ριζοσπαστικές ερμηνείες του ισλαμικού νόμου και επιβάλλει αυτού είδους τους κανόνες. Σύμφωνα με το άρθρο της κοινωνιολόγου Hind Elhinnawy στο The Conversation αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης νομολογίας περί «ηθών και αρετών» που περιορίζουν σημαντικά βασικά δικαιώματα και ελευθερίες των γυναικών στο Αφγανιστάν.

Διαβάστε: ΟΗΕ / Μια γυναικοκτονία κάθε 10 λεπτά – «Το σπίτι παραμένει ο πιο επικίνδυνος τόπος για τις γυναίκες»

Aπό το 2021, οι Ταλιμπάν ξεκίνησαν τη συστηματική επίθεση στα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών, εισάγοντας περιορισμούς στην εκπαίδευση των κοριτσιών. Ξεκίνησαν με την κατάργηση της συνεκπαίδευσης και στη συνέχεια με την απαγόρευση φοίτησης των κοριτσιών σε σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Ακολούθησαν το κλείσιμο των σχολείων για τυφλά κορίτσια το 2023, και η υποχρεωτική κάλυψη του προσώπου των μαθητριών από την τέταρτη έως την έκτη τάξη (ηλικίας εννέα έως 12 ετών) στο δρόμο για το σχολείο.

Πλέον, οι Αφγανές δεν μπορούν να φοιτήσουν σε πανεπιστήμια, να πάρουν πτυχίο ή να εκπαιδευτούν στη νοσηλευτική ή τη μαιευτική στην περιοχή της Κανταχάρ. Οι γυναίκες δεν επιτρέπεται, πλέον, να γίνουν αεροσυνοδοί ή να εργαστούν εκτός σπιτιού. Στην Καμπούλ έχουν απαγορευτεί οι φούρνοι όπου εργάζονται γυναίκες. Με λίγα λόγια, οι περισσότερες Αφγανές δεν μπορούν, πλέον, να κερδίσουν τα προς το ζην ή να βγουν από το σπίτι τους. Τον Απρίλιο του 2024, οι Ταλιμπάν απαγόρευσαν στα Μέσα να μεταδίδουν ακόμη και τις φωνές των γυναικών στην επαρχία Χελμάντ.

Το Αφγανιστάν κατατάσσεται στην τελευταία θέση του δείκτη Γυναίκες, Ειρήνη και Ασφάλεια. Στελέχη του Ο.Η.Ε. και άλλων οργανισμών έχουν αποκαλέσει τη χώρα «Απαρτχάιντ των φύλων». Οι Αφγανές που τολμούν να διαμαρτυρηθούν κατά των Ταλιμπάν, θέτουν τη ζωή τους σε κίνδυνο και αντιμετωπίζουν παρακολουθήσεις, παρενοχλήσεις, επιθέσεις, αυθαίρετη κράτηση, βασανιστήρια και εξορία.

Οι διπλωμάτες μιλούν για το πόσο σημαντικό είναι να «συνεργαστούν» με τους Ταλιμπάν, ωστόσο τίποτα δεν έχει σταματήσει την επίθεση στα δικαιώματα των γυναικών. Όταν οι διπλωμάτες «εμπλέκονται», συνήθως επικεντρώνονται στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας, των ναρκωτικών, στις επιχειρηματικές συμφωνίες ή στην επιστροφή ομήρων. Παρά τα όσα συνέβησαν στις Αφγανές σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, σπάνια ασχολούνται.

Η ηλικία συγκατάθεσης σε γάμο στο Ιράκ

Στις 4 Αυγούστου 2024, προτάθηκε από τον βουλευτή Ra’ad al-Maliki και υποστηρίχθηκε από τις συντηρητικές σιιτικές φράξιες της κυβέρνησης του Ιράκ, μια τροποποίηση νόμου του 1959 για την προσωπική κατάσταση, η οποία μειώνει την ηλικία συγκατάθεσης σε γάμο στα εννέα από τα 18 έτη (ή στα 15 με άδεια δικαστή και γονέων).

Ο νόμος θα έχει τη δυνατότητα να κρίνει θέματα οικογενειακού δικαίου – όπως ο γάμος – από τις θρησκευτικές αρχές. Η αλλαγή αυτή θα μπορούσε, όχι μόνο να νομιμοποιήσει τους γάμους ανηλίκων, αλλά και να στερήσει από τις γυναίκες δικαιώματα που σχετίζονται με το διαζύγιο, την επιμέλεια των παιδιών και την κληρονομιά.

Το Ιράκ έχει ήδη υψηλό ποσοστό γάμων ανηλίκων, με το 7% των κοριτσιών να παντρεύονται μέχρι την ηλικία των 15 ετών και το 28% πριν από τη νόμιμη ηλικία των 18 ετών.

Οι μη δηλωμένοι γάμοι, οι οποίοι δεν κατοχυρώνονται νομικά στο δικαστήριο, αλλά πραγματοποιούνται μέσω θρησκευτικών ή φυλετικών αρχών, στερούν από τα κορίτσια την πρόσβαση στα πολιτικά δικαιώματα και αφήνουν τις γυναίκες ευάλωτες στην εκμετάλλευση, την κακοποίηση και την παραμέληση, με περιορισμένες επιλογές για την αναζήτηση δικαιοσύνης.

Πολλές γυναικείες οργανώσεις γυναικών έχουν ήδη κινητοποιηθεί κατά του νόμου. Ωστόσο, η τροπολογία έχει περάσει τη δεύτερη ανάγνωση στο κοινοβούλιο. Εάν εισαχθεί, θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για περαιτέρω τροποποιήσεις που θα βαθύνουν τις θρησκευτικές διαιρέσεις και θα απομακρύνουν τη χώρα ακόμη περισσότερο από ένα ενιαίο νομικό σύστημα. Θα αποτελούσε, επίσης, ένα ιδιαίτερα ανησυχητικό βήμα προς τα πίσω όσον αφορά την προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών και την ισότητα των φύλων.

Δικαιώματα στην άμβλωση στις ΗΠΑ

Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια και στις ΗΠΑ υπονομεύονται βασικά δικαιώματα των γυναικών, όπως η πρόσβαση των γυναικών στην άμβλωση. Στα τέλη του 2021, ένα διεθνές think tank χαρακτήρισε τις Ηνωμένες Πολιτείες ως οπισθοδρομική δημοκρατία.

Έξι μήνες αργότερα, ανατράπηκε η απόφαση-ορόσημο του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ Roe κατά Wade, η οποία είχε διασφαλίσει το συνταγματικό δικαίωμα στην άμβλωση για σχεδόν 50 χρόνια. Αυτό οδήγησε σε έναν καταιγισμό περιοριστικών νόμων, με περισσότερες από το ένα τέταρτο των Πολιτειών να θεσπίζουν την απόλυτη απαγόρευση ή να θέτουν αυστηρούς περιορισμούς στις αμβλώσεις.

Η ρεπουμπλικανή βουλευτής των ΗΠΑ Marjorie Taylor Greene είπε, τον Μάιο του 2022, ότι οι γυναίκες θα πρέπει να επιλέξουν τη μοναξιά ή την αγαμία, αν δεν επιθυμούν την εγκυμοσύνη. Δεν έχουν, όμως όλες αυτή την επιλογή. Στις ΗΠΑ συμβαίνει μια σεξουαλική επίθεση κάθε 68 δευτερόλεπτα. Μία στις πέντε Αμερικανίδες έχει πέσει θύμα απόπειρας ή ολοκληρωμένου βιασμού. Οι υπηρεσίες προστασίας ανηλίκων της χώρας έχουν δώσει στη δημοσιότητα στοιχεία που δείχνουν ότι το διάστημα 2009-13, 63.000 παιδιά κακοποιούνταν σεξουαλικά κάθε χρόνο.

Οι εξελίξεις αυτές δείχνουν ότι τα πράγματα είναι ανησυχητικά. Από την πρώτη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ έχει διαφανεί ότι θα μπορούσε να υπάρξει περαιτέρω περιορισμός των δικαιωμάτων των γυναικών στη δεύτερη. Κατά τη διάρκεια της προηγούμενης προεδρίας του υπήρξαν σημαντικές προσπάθειες αποδυνάμωσης της πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη, με την εξωτερική του πολιτική να επαναφέρει τον «κανόνα της παγκόσμιας φίμωσης» που περιορίζει την πρόσβαση στην αναπαραγωγική υγειονομική περίθαλψη των γυναικών παγκοσμίως μέσω όρων χρηματοδότησης.

Τα δικαιώματα των γυναικών σε κίνδυνο

Η ανεκτικότητα που επιδεικνύεται εκ μέρους της παγκόσμιας κοινότητας απέναντι στις καταχρήσεις και τη βία των Ταλιμπάν κατά των γυναικών, τους περιοριστικούς νόμους του Ιράκ και τους περιορισμούς των ΗΠΑ στην πρόσβαση στις αμβλώσεις, αποκαλύπτει την ευθραυστότητα των δικαιωμάτων των γυναικών και των κοριτσιών σε παγκόσμιο επίπεδο. Αποδεικνύεται πόσο εύκολο είναι για μια κυβέρνηση να τα αφαιρέσει.

Ο οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών για την ισότητα των φύλων αναφέρει ότι για να εξαλειφθεί το χάσμα ανάμεσα στα δύο φύλα όσον αφορά στη νομική προστασία θα χρειαστούν άλλα 286 χρόνια. Αν λάβει κανείς υπόψη του το μισθολογικό χάσμα ανάμεσα στα φύλα, τη νομική και κοινωνική ανισότητα, τότε θα διαπιστώσει ότι πουθενά στον κόσμο δεν έχει επιτευχθεί η ισότητα των φύλων. Οι γυναίκες και τα κορίτσια συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν διακρίσεις σε όλες τις γωνιές του κόσμου. Απ’ ότι φαίνεται τα πράγματα χειροτερεύουν, άλλα παρ’ όλα αυτά οι γυναίκες συνεχίζουν να αντιστέκονται.