Οι προεδρικές εκλογές στην Τουρκία οδηγούνται σε δεύτερο γύρο, παρατείνοντας την κρίσιμη κούρσα μεταξύ του νυν προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του κύριου διεκδικητή Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.

Κανένας από τους δύο υποψηφίους δεν ξεπέρασε το 50% των ψήφων, δηλαδή δεν κατάφερε να συγκεντρώσει την απαιτούμενη για τη νίκη πλειοψηφία.

Είναι η πρώτη φορά που ο Ερντογάν -ηγείται της Τουρκίας από το 2003, όταν έγινε πρωθυπουργός- καλείται να αναμετρηθεί σε επαναληπτικές εκλογές. Οι εκλογές της 14ης Μαΐου ήταν από πολλές απόψεις ένα δημοψήφισμα για τις επιδόσεις του Τούρκου προέδρου.

Ο μακροχρόνιος ηγέτης της Τουρκίας έλαβε το 49,5% των ψήφων, ενώ ο κύριος αντίπαλός του και ηγέτης της συμμαχίας της αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου συγκέντρωσε 45%.. Ένας τρίτος υποψήφιος, ο εθνικιστής Σινάν Ογκάν, έλαβε 5,2%. 

Ενόψει της κάλπης της 28ης Μαΐου, ο Τούρκος πρόεδρος ξεκινά τη νέα προεκλογική του εκστρατεία από θέση ισχύος, όπως πάντα.

Ο Ερντογάν, ο οποίος έχει ενισχύσει τον έλεγχό του στην Τουρκία, κατάφερε να αλλάξει το σύστημα διακυβέρνησης της χώρας από κοινοβουλευτική δημοκρατία σε εκτελεστική προεδρία μέσω δημοψηφίσματος το 2017. Η αλλαγή, η οποία τέθηκε σε ισχύ μετά τις εκλογές του 2018, κατήργησε το αξίωμα του πρωθυπουργού και συγκέντρωσε ευρείες εξουσίες στα χέρια του προέδρου. Ως εκ τούτου, αποφασίστηκε ότι ο επικεφαλής τόσο του κράτους όσο και της κυβέρνησης έπρεπε να λάβει πάνω από το 50% των ψήφων για να εξασφαλίσει το αξίωμα σε μία μόνο εκλογική αναμέτρηση.

Ο ρόλος του Σινάν Ογκάν

Ο Όγκαν, 55 ετών, πρώην ακαδημαϊκός που υποστηριζόταν από ένα κόμμα κατά των μεταναστών, θα μπορούσε να γίνει ο βασιλικός παράγοντας στον δεύτερο γύρο τώρα που είναι εκτός της κούρσας. Δεν έχει υποστηρίξει ακόμη κανέναν από τους υπόλοιπους υποψηφίους.

Οι Τούρκοι εθνικιστές που ήταν δυσαρεστημένοι με τον Ερντογάν αλλά απρόθυμοι να ψηφίσουν τον Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος είχε την υποστήριξη μιας εξακομματικής συμμαχίας και του φιλοκουρδικού Λαϊκού Δημοκρατικού Κόμματος (HDP), φαίνεται ότι συγκέντρωσαν τις περισσότερες ψήφους του Ογκάν.

Η ακροδεξιά κατηγορεί το φιλοκουρδικό κόμμα ότι έχει δεσμούς με «παράνομους» Κούρδους μαχητές – κατηγορία που το κόμμα αρνείται. Ο Ογκάν έχει δηλώσει ότι δεν θα υποστηρίξει κανέναν υποψήφιο «που δεν κρατάει αποστάσεις από την τρομοκρατική οργάνωση».

«Θα διαβουλευθούμε με τη βάση των ψηφοφόρων μας για να πάρουμε απόφαση για το δεύτερο γύρο. Όμως έχουμε ήδη κάνει σαφές πως η μάχη εναντίον της τρομοκρατίας και το να στείλουμε πίσω τους πρόσφυγες είναι οι κόκκινες γραμμές μας», δήλωσε ο Ογκάν σε συνέντευξή του στο Reuters. Σημειώνεται ότι ο Ογκάν συμμετείχε στις εκλογές υποστηρίζοντας πως στόχος του είναι να απελάσει τους 3,6 εκατομμύρια Σύριους που βρίσκονται στην Τουρκία.

Ο Σονέρ Τζαγκαπτάι, εμπειρογνώμονας για την Τουρκία στο think tank Washington Institute, δήλωσε ότι οι περισσότεροι ψηφοφόροι του Ογκάν είναι πιθανό να επιλέξουν τον Ερντογάν, είτε ο αρχικός τους υποψήφιος υποστηρίζει τον Τούρκο ηγέτη είτε όχι.

«Είναι βέβαιο ότι ο Ερντογάν θα σαρώσει στον δεύτερο γύρο» δήλωσε ο Τζαγκαπτάι στο Associated Press.

Τι διακυβεύεται;

Η ψηφοφορία της Κυριακής παρακολουθήθηκε στενά από όλο τον κόσμο για το πώς θα μπορούσε να διαμορφώσει το μέλλον της Τουρκίας, μιας από τις 20 μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου και συμμάχου των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ. Πολιτικοί αναλυτές λένε ότι το αποτέλεσμα θα μπορούσε να έχει αντίκτυπο πολύ πέρα από τα τουρκικά σύνορα.

Ο Ερντογάν συγκαταλέγεται στην ίδια κατηγορία ηγετών μαζί με τον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν και τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, οι οποίοι ανήλθαν στην εξουσία μέσω εκλογών και στη συνέχεια χρησιμοποίησαν τον χρόνο της θητείας τους για να διαβρώσουν τους δημοκρατικούς θεσμούς.

Στην κορυφή των ανησυχιών των ψηφοφόρων βρίσκεται η παραπαίουσα οικονομία της Τουρκίας. Ο πληθωρισμός, ο οποίος ξεπέρασε το 80% πέρυσι, αλλά έκτοτε έχει μειωθεί, έχει μειώσει σοβαρά την αγοραστική τους δύναμη.

Η κυβέρνηση έχει επίσης επικριθεί για την αρχικά αργή αντίδρασή της στους καταστροφικούς σεισμούς του Φεβρουαρίου που άφησαν πίσω τους περισσότερους από 50.000 νεκρούς. Η φυσική καταστροφή δημιούργησε ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσον η κυβέρνηση φέρει ευθύνη για την έκταση της διαφθοράς στον κατασκευαστικό κλάδο.

Η Τουρκία είχε υιοθετήσει αυστηρούς κανόνες δόμησης, στον απόηχο του σεισμού που είχε σκοτώσει 18.000 ανθρώπους στα περίχωρα της Κωνσταντινούπολης το 1999. Πριν από πέντε χρόνια, οι κανόνες δόμησης είχαν εκ νέου επικαιροποιηθεί. Στο πλαίσιο ενός προγράμματος της κυβέρνησης Ερντογάν οικοδομήθηκαν περισσότερες από τρία εκατομμύρια κατοικίες, ωστόσο η εφαρμογή των κανόνων και η εποπτεία αποδείχθηκαν ελλιπείς. Οι εταιρείες που είναι επιφορτισμένες από την κυβέρνηση να διενεργούν τους ελέγχους πληρώνονται από τους κατασκευαστές.

Οι εκλογές θα μπορούσαν επίσης να επηρεάσουν τη γεωπολιτική θέση της Τουρκίας. Οι σχέσεις της χώρας με τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλους συμμάχους στο ΝΑΤΟ έχουν επιβαρυνθεί, καθώς ο Ερντογάν έχει ενισχύσει τους δεσμούς με τη Ρωσία, ακόμη και μετά την εισβολή της στην Ουκρανία πέρυσι, και παρεμποδίζει τις προσπάθειες της βορειοατλαντικής συμμαχίας να επεκταθεί.

*Με πληροφορίες από Associated Press, New York Times