Στους δρόμους του Χονγκ Κονγκ δεν περπατούν μόνο βιαστικοί εργαζόμενοι με ακριβά κοστούμια και νεαροί με σακίδια στην πλάτη και το τελευταίο μοντέλο κινητού στο χέρι. Πού και πού, εμφανίζονται από καμιά γωνία, κάτι γριές  που σπρώχνουν σαραβαλιασμένα καρότσια  φορτωμένα με στραπατσαρισμένο χαρτόνι. Είναι οι «cardboard grannies» του Χονγκ Κονγκ.
Μπορείς να τις πεις: γριές χαρτοσυλλέκτριες ή χαρτοκουτομαζώχτρες. Όπως κι αν το μεταφράσεις, το νόημα είναι το ίδιο: γυναίκες τρίτης ηλικίας, οι περισσότερες άστεγες, που ζουν μαζεύοντας αυτά που πετάνε οι  πλούσιοι κάτοικοι του Χονγκ Κονγκ: τα χαρτόκουτα.

Η 65χρονη Wong  γυρνάει στην περιοχή Sheung Shui ψάχνοντας για πεταμένα χαρτόκουτα. Ξεκινάει κάθε μέρα στις 7 το πρωί και δουλεύει ως τις 9 το βράδυ. Με αυτόν τον τρόπο, καταφέρνει να βγάζει περίπου 40 δολάρια Χονγκ Koνγκ τη μέρα.  [1 δολάριο Χονγκ Κονγκ ή HKD = 0,11 ευρώ].  Η 65χρονη γυναίκα δεν ήταν πάντοτε άστεγη. Είχε μια εταιρία  διανομής διαφημιστκών φυλλαδίων αλλά δεν πήγαινε καλά κι αναγκάστηκε να την κλείσει. Δεν είχε οικονομίες στην άκρη ούτε συγγενείς  να της συμπαρασταθούν. Έμεινε δίχως δουλειά, χωρίς σύνταξη και ασφάλιση. Τα χαρτόκουτα ήταν η μόνη λύση. Τώρα η επιβίωσή της είναι πια από χαρτόνι. «Κατάντησα άστεγη γιατί δεν είχα  τα χρήματα για το ενοίκιο” λέει η Wong. “Ακόμη κι ένα υποτυπώδες δωμάτιο κοστίζει γύρω στα 4.000 δολάρια Χονγκ Κονγκ και δεν είχα αυτά τα χρήματα».

Στην περιοχή Kwai Chung, η 67χρονη Lan Tsz μαζεύει χαρτόκουτα για να τα πουλήσει στην ανακύκλωση δουλεύοντας από τις 6.30 το πρωί μέχρι τις 11 τη νύχτα, παρά τους πόνους στα πόδια της. Σαν να μην της φτάνει η φτώχεια και τα γεράματά της, έχει να αντιμετωπίσει και μια κρατική υπηρεσία –το τμήμα περιβάλλοντος και υγιεινής τροφίμων – που έρχεται να κατασχέσει τα χαρτόνια που μαζεύει, δυο φορές την εβδομάδα. «Δεν θέλω να με ζει η πρόνοια, προτιμώ να προσπαθώ να είμαι αυτάρκης» λέει η Lan Tsz.

Η Fok Po Po η οποία υπηρέτησε στον Κινεζικό στρατό και ήρθε στο Χονγκ Κονγκ το 1999, λέει ότι ποτέ δεν ήθελε να εξαρτάται από την κυβέρνηση. Αλλά τα χρήματα που είχε μαζέψει για τα γεράματά της κράτησαν με το ζόρι έναν χρόνο. Το ενοίκιό της για ένα κλειστοφοβικό υπο-διαμέρισμα που μοιράζεται με τους δυο γιους και την εγγονή της, είναι 540 δολάρια ΧΚ τον μήνα. Η σύνταξή της, 300 δολάρια ΧΚ τον μήνα. Μαζεύοντας χαρτόκουτα, μπορεί τουλάχιστον να εξασφαλίσει το φαγητό της και κάποια φάρμακα που παίρνει εξαιτίας ενός σοβαρού τραυματισμού που είχε ενόσω εργαζόταν για το δημόσιο, ως καθαρίστρια δρόμων. Ο ανταγωνισμός βέβαια είναι σκληρός. «Υπάρχουν πολλές γριές σαν κι εμένα που δουλεύουν ως τα μεσάνυχτα γιατί δεν έχουμε άλλους πόρους».

Γιαγιάδες στην παρανομία – Συνθήματα στα χαρτόνια

Οι αρχές της πόλης υπολογίζουν ότι οι «cardboard grannies» αριθμούν περίπου 5.000 άτομα. Σύμφωνα με τους ισχύοντες  νόμους, οι γριές χαρτοκουτομαζώχτρες παρανομούν. Τον περασμένο Ιούνιο μάλιστα, μια 75χρονη γιαγιά  χαρτοσυλλέκτρια, η Chu, συνελήφθη επ’ αυτοφώρω να προσπαθεί να πουλήσει σε μια οικιακή βοηθό, ένα χαρτόκουτο προς 1 δολάριο ΧΚ. Η Chu συνελήφθη, κατηγορήθηκε ότι έκανε εμπόριο δίχως άδεια και παρεμπόδιζε την κυκλοφορία  στους δρόμους της πόλης [!]. Προς στιγμήν, αντιμετώπισε την πιθανότητα για πρόστιμο 5.000 δολαρίων ΧΚ [ πού θα τα έβρισκε;] και φυλάκιση έξι μηνών.  Το περιστατικό πυροδότησε δημόσια κατακραυγή. Οι αρχές κατηγορήθηκαν για bullying σε μια ανήμπορη γιαγιά. Οι διαδηλωτές έγραψαν πάνω σε κομμάτια από χαρτόνια, συνθήματα όπως: «αξιολύπητες γιαγιάδες» και «το έγκλημα του $1». Το διαδίκτυο πίεσε με χιλιάδες υπογραφές. Τελικά, η δημόσια κατακραυγή ήταν τέτοια που οι κατηγορίες αποσύρθηκαν. Η Chu είχε κερδίσει τη μάχη του χαρτόκουτου.

Το Χονγκ Κονγκ γερνάει γρήγορα

Κάποιοι το χαρακτηρίζουν: «ασημένιο τσουνάμι». Τα γκρίζα μαλλιά πληθαίνουν στους δρόμους της πόλης. Ο πληθυσμός του Χονγκ Κονγκ γερνάει με ταχύτατο ρυθμό. Σύμφωνα με ερευνητές από το Κινεζικό Πανεπιστήμιο της πόλης, το Χονγκ Κονγκ ανταγωνίζεται πλέον την Ιαπωνία, έχοντας  σήμερα το μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής στον κόσμο. Μέσος όρος: 81,3  έτη για τους άντρες και 87,3 για τις γυναίκες. Μόνο που το πλούσιο Χονγκ Κονγκ δεν είναι το καλύτερο μέρος για να γεράσει κανείς.

Οι γριές χαρτοκουτομαζώχτρες δεν είναι άλλο από τη ζωντανή απόδειξη της απροθυμίας της κυβέρνησης να υποστηρίξει τους πολίτες που περνούν στην τρίτη ηλικία. Σε αυτό το μέρος της γης όπου οι Ρόλς Ρόις είναι περισσότερες από οπουδήποτε αλλού, το ένα τρίτο των ηλικιωμένων ζει σε συνθήκες άγριας φτώχειας και άνθρωποι που έχουν περάσει ακόμη και τα 80, αναζητούν [μια οποιαδήποτε] εργασία. Ο «σεβασμός τους ηλικιωμένους» σύμφωνα με την κινεζική παράδοση δεν είναι παρά μόνο λόγια. Για την κοινωνία του Χονγκ Κονγκ δεν σημαίνει τίποτα. Τα παιδιά αυτών των ηλικιωμένων ανθρώπων δεν έχουν αρκετό εισόδημα για να συντηρήσουν τους γονείς τους και ρίχνουν την ευθύνη στην κυβέρνηση. Το κράτος από την άλλη δεν μπορεί να συντηρήσει ένα τόσο μεγάλο ποσοστό γερόντων και δεν θέλει να αυξήσει τη φορολογία  για να μπορέσει να αυξήσει και τις παροχές. Υπάρχουν πολιτικοί που το δηλώνουν ευθέως: «Αν αυξήσουμε τους φόρους, θα πάψουμε να είμαστε ανταγωνιστικοί κι έχουμε να ανταγωνιστούμε αγορές όπως της Σαγκάης και της Σιγκαπούρης».

Αν η κυβέρνηση του Χονγκ Κονγκ αδυνατεί να υποστηρίξει τους ηλικιωμένους πολίτες της τώρα, τι θα γίνει σε μερικά χρόνια; Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της κυβέρνησης, το 2036 τα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών θα διπλασιαστούν φτάνοντας τα 2,37 εκατομμύρια. Αυτός ο αριθμός σε ποσοστό επί του πληθυσμού μεταφράζεται σε 31,1%. Μέχρι το 2050, το Χονγκ Κονγκ θα έχει το μεγαλύτερο ποσοστό ηλικιωμένων πολιτών από όλες τις χώρες της γης. Πόσα χαρτόκουτα πρέπει να υπάρχουν στους δρόμους του Χονγκ Κονγκ για να συντηρήσουν όλα αυτά τα εκατομμύρια γριές χαρτοκουτομαζώχτρες;

Πηγές: The Economist, Guardian, www.hongkongfp.com, South China Morning Post, www.irishtimes.com, www.aljazeera.com