Δεκάδες άοπλους και υπό κράτηση ανθρώπους σκότωσαν οι βρετανικές δυνάμεις στο Αφγανιστάν, σύμφωνα με έρευνα του BBC.

Ειδικότερα, τα στοιχεία της έρευνας αποκαλύπτουν πως η μονάδα της SAS στο Αφγανιστάν δολοφόνησε τουλάχιστον 54 άτομα μέσα σε έξι μήνες, με την τότε στρατιωτική ηγεσία να μην συνεργάζεται με την στρατονομία όταν άνοιξε φάκελο διερεύνησης για φόνους.

Σύμφωνα με το BBC, ο τότε αρχηγός των Ειδικών Δυνάμεων του Ηνωμένου Βασιλείου, στρατηγός Μαρκ Κάρλτον Σμιθ, είχε ενημερωθεί για τις δολοφονίες, αλλά δεν παρέδωσε τα στοιχεία στη Βασιλική Στρατιωτική Αστυνομία.

Ο ίδιος ο στρατηγός, ο οποίος αργότερα ανέλαβε αρχηγός όλου του βρετανικού στρατού, θέση από την οποία παραιτήθηκε μόλις πριν ένα μήνα, αρνήθηκε να σχολιάσει τις αποκαλύψεις.

Το BBC ανέλυσε εκατοντάδες σελίδες επιχειρησιακών αναφορών της SAS, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που κάλυπταν περισσότερες από δώδεκα επιδρομές τύπου «σκοτώστε ή αιχμαλωτίστε» που πραγματοποιήθηκαν από μια μονάδα της στο Χελμάντ, μεταξύ  2010 – 11.

Το BBC επικαλείται μαρτυρίες ανθρώπων που υπηρέτησαν στην SAS σε εκείνη την επιχείρηση, και δηλώνουν ότι είδαν μέλη της SAS να σκοτώνουν άοπλους ανθρώπους κατά τη διάρκεια νυχτερινών επιδρομών.

Είπαν επίσης ότι είδαν τους στρατιωτικούς της SAS να τοποθετούν AK-47 («Καλάσνικοφ») δίπλα στα πτώματα για να σκηνοθετήσουν «συμπλοκή» με «ενόπλους».

Η ακόμη χειρότερη αποκάλυψη είναι ότι, σύμφωνα με αρκετές μαρτυρίες μελών της SAS, οι μονάδες της ανταγωνίζονταν μεταξύ τους για να πετύχουν τους περισσότερους σκοτωμούς και ότι η μονάδα που εξέτασε το BBC προσπαθούσε να επιτύχει υψηλότερο αριθμό πτωμάτων από αυτόν της μονάδας που είχε αντικαταστήσει.

Εσωτερικά email δείχνουν ότι οι αξιωματικοί στα υψηλότερα επίπεδα των ειδικών δυνάμεων γνώριζαν ότι υπήρχε «ανησυχία» για πιθανές παράνομες δολοφονίες, αλλά δεν μετέφεραν αυτή την «ανησυχία» και τις υποψίες στη στρατιωτική αστυνομία παρά τη νομική υποχρέωση να το κάνουν.

Το βρετανικό υπουργείο Άμυνας είπε ότι δεν μπορεί να σχολιάσει ισχυρισμούς, αλλά ότι η άρνηση σχολιασμού δεν πρέπει να εκληφθεί ως αποδοχή τους και ότι οι βρετανικές δυνάμεις «υπηρέτησαν με θάρρος και επαγγελματισμό» στο Αφγανιστάν και τηρήθηκαν τα «υψηλότερα πρότυπα».

Ματωμένο μοτίβο

Το BBC ανέλυσε πρόσφατες επιχειρησιακές εκθέσεις που περιγράφουν λεπτομερώς τις νυχτερινές επιδρομές της SAS. Από την ανάλυση προκύπτει ένα μοτίβο επίσημων ισχυρισμών, με εντυπωσιακά πανομοιότυπες αναφορές για Αφγανούς άνδρες που εξοντώθηκαν επειδή υποτίθεται ότι τράβηξαν τουφέκια AK-47 ή χειροβομβίδες πίσω από κουρτίνες ή έπιπλα αφού είχαν τεθεί υπό κράτηση.

Για παράδειγμα:

• Στις 29 Νοεμβρίου 2010, η μονάδα σκότωσε έναν άνδρα που είχε τεθεί υπό κράτηση αλλά υποτίθεται ότι τράβηξε χειροβομβίδα και πυροβολήθηκε.
• Στις 15 Ιανουαρίου 2011, η μονάδα σκότωσε έναν άνδρα που είχε τεθεί υπό κράτηση, αλλά «πλησίασε πίσω από ένα στρώμα, έβγαλε μια χειροβομβίδα και προσπάθησε να το πετάξει».
• Στις 7 Φεβρουαρίου, η μονάδα σκότωσε έναν κρατούμενο επεοδή «προσπάθησε να εμπλέξει την περίπολο με ένα τουφέκι».
• Η ίδια δικαιολογία δόθηκε και για τον θανατηφόρο πυροβολισμό κρατουμένων στις 9 και 13 Φεβρουαρίου.
• Στις 16 Φεβρουαρίου, η μονάδα σκότωσε δύο κρατούμενους αφού ο ένας τράβηξε μια χειροβομβίδα «πίσω από τις κουρτίνες» και ο άλλος «μάζεψε ένα AK-47 πίσω από ένα τραπέζι» κλπ.

Το επίσης αξιοσημείωτο είναι, ότι κατά την εξάμηνη δράση της εν λόγω μονάδας δεν αναφέρθηκε ούτε μια απώλεια ή τραυματισμός μεταξύ των στελεχών της.

Τα εσωτερικά email της εποχής δείχνουν ότι οι αξιωματικοί αντέδρασαν με δυσπιστία στις αναφορές, χαρακτηρίζοντάς τις ως «αρκετά απίστευτες» και αναφέροντας φράσεις όπως η «τελευταία σφαγή» της μονάδας.

Καθώς οι ανησυχίες αυξάνονταν, ένας από τους υψηλόβαθμους αξιωματικούς των ειδικών δυνάμεων προειδοποίησε σε ένα μυστικό σημείωμα ότι θα μπορούσε να υπάρξει μια «σκόπιμη πολιτική» παράνομων δολοφονιών σε εξέλιξη.

Η ηγεσία ανησυχούσε τόσο πολύ που ανατέθηκε μια σπάνια επίσημη αναθεώρηση της τακτικής της μονάδας.

Αλλά όταν ένας αξιωματικός των ειδικών δυνάμεων πήγε στο Αφγανιστάν για να πάρει συνέντευξη από το προσωπικό της μονάδας, φάνηκε να «αντιλαμβάνεται» την εκδοχή των γεγονότων από την SAS.

Το BBC διαπιστώνει ότι ο αξιωματικός δεν επισκέφτηκε καμία από τις σκηνές των συμβάντων, ούτε πήρε συνέντευξη από μάρτυρες εκτός του στρατού. Τα δικαστικά έγγραφα δείχνουν ότι η τελική έκθεση υπογράφηκε από τον διοικητή της μονάδας SAS, δηλαδή τον επικεφαλής της μονάδας που υποτίθεται ότι ήταν υπό έρευνα για εγκλήματα πολέμου.

Κανένα από τα στοιχεία δεν διαβιβάστηκε στη στρατιωτική αστυνομία. Το BBC ανακάλυψε ότι οι αναφορές που περιείχαν τις ανησυχίες μπήκαν σε ένα απόρρητο αρχείο περιορισμένης πρόσβασης, μόνο σε λίγους ανώτερους αξιωματικούς των ειδικών δυνάμεων.

Όταν η Βασιλική Στρατιωτική Αστυνομία ξεκίνησε μια έρευνα για δολοφονία το 2013 σε μια από τις επιδρομές που διεξήχθησαν σε εκείνη την επιχείρηση, ο Κάρλτον Σμιθ, δεν αποκάλυψε καμία από τις προηγούμενες ανησυχίες για παράνομες εκτελέσεις.

Ο συνταγματάρχης Όλιβερ Λι, ο οποίος ήταν διοικητής των Βασιλικών Πεζοναυτών στο Αφγανιστάν το 2011, είπε στο BBC ότι οι ισχυρισμοί για ανάρμοστη συμπεριφορά που προέκυψαν από την δημοσιογραφική έρευν ήταν «απίστευτα σοκαριστικοί» και άξιζαν δημόσιας έρευνας. Η προφανής αποτυχία της ηγεσίας των ειδικών δυνάμεων να αποκαλύψει στοιχεία ήταν «εντελώς απαράδεκτη», είπε.

«Σκοτώστε ή αιχμαλωτίστε»

Η έρευνα του BBC επικεντρώθηκε κυρίως στην εξάμηνη ανάπτυξη μιας μονάδας SAS που έφτασε στο Αφγανιστάν τον Νοέμβριο του 2010.

Η μονάδα επιχειρούσε κυρίως στην επαρχία Χελμάντ, ένα από τα πιο επικίνδυνα μέρη στο Αφγανιστάν, όπου οι ενέδρες των Ταλιμπάν και οι βόμβες στο δρόμο ήταν συνηθισμένες και οι απώλειες του στρατού ήταν μεγάλες.

Ο πρωταρχικός ρόλος της μονάδας ήταν να πραγματοποιεί επιχειρήσεις κράτησης – επίσης γνωστές ως επιδρομές «σκοτώστε ή συλλάβετε» – που είχαν σχεδιαστεί για να συλλαμβάνουν διοικητές Ταλιμπάν και να διαλύουν τα δίκτυα κατασκευής βομβών.

Πηγές που συμμετείχαν στην επιλογή στόχων για επιχειρήσεις των ειδικών δυνάμεων είπαν στο BBC ότι υπήρχαν σοβαρά προβλήματα με τις πληροφορίες πίσω από τη διαδικασία επιλογής, πράγμα που σημαίνει ότι απλοί, άμαχοι πολίτες θα μπορούσαν εύκολα να καταλήξουν σε μια λίστα στόχων.

Κατά τη διάρκεια των επιδρομών, η μονάδα έβγαζε όλον τον κόσμο από το κτίριο που ήθελε να ερευνήσει, τους έψαχνε και τους ακινητοποιούσε με χειροπέδες και μετά έπαιρνε έναν άνδρα κρατούμενο για να βοηθήσει τους στρατιώτες των ειδικών δυνάμεων στην έρευνα.

Ωστόσο, ανώτεροι αξιωματικοί ανησυχούσαν για τη συχνότητα με την οποία οι αναφορές της μονάδας περιέγραφαν τους κρατούμενους να μεταφέρονται πίσω μέσα σε κτίρια και μετά εκείνοι να αρπάζουν κρυμμένα όπλα, μια εχθρική τακτική που δεν αναφέρθηκε από άλλες βρετανικές στρατιωτικές δυνάμεις που δροούσαν στο Αφγανιστάν.

Επίσης παρατήρησαν, ότι σε έναν σημαντικό αριθμό επιδρομών, σκοτώθηκαν περισσότεροι άνθρωποι από τα όπλα που βρέθηκαν στα περιστατικά, υποδηλώνοντας ότι η SAS πυροβολούσε άοπλους ανθρώπους και ότι στελέχη της SAS ενδέχεται να παραποιούν στοιχεία ρίχνοντας όπλα σε σκηνές μετά τις δολοφονίες.

Μέχρι τον Απρίλιο του 2011, οι ανησυχίες ήταν τόσο μεγάλες στο Ηνωμένο Βασίλειο που ένας ανώτερος αξιωματικός των ειδικών δυνάμεων έγραψε στον επικεφαλής των ειδικών δυνάμεων προειδοποιώντας ότι υπήρχαν στοιχεία για «σκόπιμη δολοφονία ατόμων αφού είχαν περιοριστεί» και «κατασκευή αποδεικτικών στοιχείων που υποδηλώνουν νόμιμη θανάτωση για αυτοάμυνα».

Η αυτοψία του BBC

Αντίθετα από τους ερευνητές της SAS, το BBC επισκέφτηκε αρκετά από τα σπίτια στα οποία εισέβαλε η μονάδα το 2010 και το 2011.

Σε ένα από αυτά, σε χωριό Nad Ali στη Χελμάντ, υπήρχε ένας ξενώνας όπου εννέα Αφγανοί άνδρες, συμπεριλαμβανομένου ενός έφηβου, σκοτώθηκαν τα ξημερώματα της 7ης Φεβρουαρίου 2011.

Η SAS έφτασε με ελικόπτερα υπό την κάλυψη του σκοταδιού και πλησίασαν το σπίτι από ένα κοντινό χωράφι.

Σύμφωνα με την επίσημη αναφορά τους, «οι αντάρτες άνοιξαν πυρ» εναντίον τους, ωθώντας τους να πυροβολήσουν και να σκοτώσουν όλους όσους βρίσκονταν στον ξενώνα.

Ωστόσο, μόνο τρία AK-47 βρέθηκαν, σύμφωνα με την αναφορά της SAS  και αυτή ήταν μία από τις τουλάχιστον έξι επιδρομές της μονάδας, όπου ο αναφερόμενος αριθμός των εχθρικών όπλων ήταν μικρότερος από τον αριθμό των νεκρών εχθρών.

Μέσα στον ξενώνα, αυτό που φαινόταν να είναι τρύπες από σφαίρες ήταν συγκεντρωμένες στους τοίχους χαμηλά στο έδαφος. Το BBC έδειξε φωτογραφίες από τη σκηνή σε εμπειρογνώμονες βαλλιστικής, οι οποίοι είπαν ότι τα πυρά είχαν φορά από πάνω προς τα κάτω, χωρίς να υπάρχουν ενδείξεις ανταλλαγής πυρών.

Το ίδιο μοτίβο ήταν ορατό σε δύο άλλες τοποθεσίες που εξέτασε το BBC. Οι ειδικοί της βαλλιστικής που εξέτασαν τις εικόνες είπαν ότι οι τρύπες από τις σφαίρες υποδηλώνουν δολοφονίες τύπου εκτέλεσης και όχι πυροβολισμούς σε κατάσταση μάχης.

Το 2014, η Βασιλική Στρατονομία ξεκίνησε την Επιχείρηση Northmoor, μια ευρεία έρευνα για περισσότερα από 600 φερόμενα αδικήματα από βρετανικές δυνάμεις στο Αφγανιστάν, συμπεριλαμβανομένων  δολοφονιών από τη SAS.

Ωστόσο, οι ερευνητές στρατονόμοιείπαν στο BBC ότι παρεμποδίστηκαν από τον βρετανικό στρατό στις προσπάθειές τους να συγκεντρώσουν στοιχεία.

Η επιχείρηση Northmoor τελικά έκλεισε το 2019. Το Υπουργείο Άμυνας είπε ότι δεν βρέθηκαν στοιχεία εγκληματικότητας. Μέλη της ομάδας ερευνών είπαν στο BBC ότι αμφισβητούν αυτό το συμπέρασμα.