Στο ιστορικό δημοψήφισμα στην πΓΔΜ στρέφεται από σήμερα το ενδιαφέρον όχι μόνον της Ελλάδας αλλά και σύσσωμης της διεθνούς κοινότητας – ένα δημοψήφισμα που θα κρίνει όχι μόνον την επίλυση του Μακεδονικού αλλά και τους γεωπολιτικούς συσχετισμούς στην ευρύτερη περιοχή των δυτικών Βαλκανίων.

Εξι ημέρες, όμως, πριν οι πολίτες της γειτονικής χώρας προσέλθουν στις κάλπες για να δηλώσουν εάν αποδέχονται ή όχι τη συμφωνία των Πρεσπών, και παρά το οριακό προβάδισμα του «ναι» στις δημοσκοπήσεις, δεν υπάρχουν ούτε βεβαιότητες, ούτε ασφαλείς προβλέψεις.

Η στρατηγική Ζάεφ

Ο πρωθυπουργός της πΓΔΜ Ζόραν Ζαεφ ρίχνει πλέον στη μάχη υπέρ του «ναι» όλα του το όπλα, τονίζοντας αφενός το μείζον διακύβευμα για τη χώρα του – ήτοι, την ένταξή της στις βορειοατλαντικές δομές – και επιχειρώντας, αφετέρου να «σπάσει» τις αντιστάσεις του εγχώριου εθνικιστικού μπλοκ.

«Είστε υπέρ της ένταξης στην Ε.Ε. και στο ΝΑΤΟ με αποδοχή της συμφωνίας ανάμεσα στη ‘Δημοκρατία της Μακεδονίας’ και την Ελλάδα;» είναι, άλλωστε, και το ερώτημα του δημοψηφίσματος, σε μια διατύπωση που αποτυπώνει και τον βασικό πυλώνα της στρατηγικής Ζάεφ.

Στο έτερο σκέλος της καμπάνιας του, εκείνο του διεμβολισμού των εθνικιστών, ο πρωθυπουργός της πΓΔΜ ακροβατεί το τελευταίο διάστημα στα όρια της συμφωνίας των Πρεσπών, καταφεύγοντας όλο και περισσότερο στην ανάδειξη των στοιχείων της «μακεδονικής εθνότητας» και της «μακεδονικής γλώσσας», ή ακόμη και στη ρητορική της «μίας Μακεδονίας», η οποία προκάλεσε την άτυπη αντίδραση της ελληνικής πλευράς.

Στην Αθήνα, η ρητορική αυτή παρακολουθείται στενά – και η παρακολούθηση αυτή θα ενταθεί τις επόμενες, τελευταίες και κρίσιμες, ημέρες της προεκλογικής εκστρατείας – με «λελογισμένη κατανόηση» μεν, όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά κυβερνητικά στελέχη, αλλά και με ετοιμότητα για διπλωματική παρέμβαση εάν και όπου χρειαστεί.

Η πίεση της Δύσης και το VMRO

Πέραν τούτου, διπλωματικές πηγές αποφεύγουν κάθε πρόβλεψη για την έκβαση του δημοψηφίσματος, αλλά επισημαίνουν δύο παράγοντες με δυνάμει καίρια επίδραση.

Ο πρώτος είναι η ισχυρή πίεση των δυτικών κυβερνήσεων, από τον Λευκό Οίκο έως την Ευρώπη, για την υπερψήφιση της συμφωνίας – μια πίεση, που απορρέει σαφώς από την επιδίωξη της Δύσης για παγίωση της γεωπολιτικής της επιρροής στα δυτικά Βαλκάνια.

Ο δεύτερος παράγοντας – απότοκο ίσως και αυτής της πίεσης – είναι η άμβλυνση της στάσης του εθνικιστικού κόμματος της αντιπολίτευσης VMRO, το οποίο τελικώς δεν μποϊκοτάρει το δημοψήφισμα, αφήνει τους ψηφοφόρους του να επιλέξουν κατά συνείδηση και πλέον διαμηνύει πως θα σεβαστεί την ετυμηγορία των ψηφοφόρων – δηλαδή, εάν περάσει το «ναι» δεν θα επιχειρήσει να το αμφισβητήσει και να μπλοκάρει την αλλαγή της ονομασίας της χώρας σε «Βόρεια Μακεδονία» μέσω της συνταγματικής αναθεώρησης.

O Ιβανόφ και η Μόσχα

Κόντρα σ’ αυτά τα δύο δεδομένα, αντιπαρατάσσονται οι δύο πλέον «σκληροί» παίκτες του Μακεδονικού: Ο πρόεδρος της πΓΔΜ Γκεόργκι Ιβανόφ και η Μόσχα που, από την πρώτη στιγμή και για προφανείς λόγους γεωπολιτικής ισχύος, έχει αντιταχθεί στην προοπτική ένταξης της γειτονικής χώρας στην Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ.

Ο Γκεόργκι Ιβάνοφ γνωστοποίησε χθες την απόφασή του να απέχει από το δημοψήφισμα. «Η εντολή που έλαβα από τους πολίτες της χώρας και μάλιστα δύο φορές, είναι να μην επιτρέψω αλλαγή του Συντάγματος, με σκοπό την αλλαγή του συνταγματικού ονόματος και να μην αποδεχτώ ιδέες και προτάσεις που θα απειλήσουν τη μακεδονική εθνική ταυτότητα, την ιδιαιτερότητα του μακεδονικού έθνους, τη μακεδονική γλώσσα και το μακεδονικό μοντέλο συμβίωσης. Θα τηρήσω στο ακέραιο τις υποσχέσεις μου και για τον λόγο αυτό δεν θα προσέλθω να ψηφίσω», δήλωσε ο πρόεδρος της πΓΔΜ, δείχνοντας ουσιαστικά και στους ψηφοφόρους τον δρόμο του μποϊκοτάζ. Εάν η αποχή ξεπεράσει το 50% τότε – υπό προϋποθέσεις – μπορεί να τεθεί θέμα συνταγματικής εγκυρότητας του δημοψηφίσματος και να αμφισβητηθεί το αποτέλεσμά του.

Ως προς τον ρόλο της Μόσχας, τις τελευταίες ημέρες πύκνωσαν εκ νέου τα δημοσιεύματα – όπως αυτά των New York Times – για «κυβερνοπόλεμο» κατά του «ναι» και υπέρ της αποχής ο οποίος κατευθύνεται από ρωσικά συμφέροντα. Το ζήτημα της ρωσικής εμπλοκής με στόχο την υπονόμευση του δημοψηφίσματος έθεσε ευθέως και ο υπουργός ‘Αμυνας των Ηνωμένων Πολιτιειών Τζιμ Μάτις, ο Ζόραν Ζάεφ ωστόσο φαίνεται πως έχει αποφασίσει να κρατήσει χαμηλά τους τόνους και δήλωσε πως «δεν υπάρχουν αποδείξεις» παρεμβάσεων από την πλευρά της Μόσχας.

Το ποιο μπλοκ και ποιες σφαίρες επιρροής θα κυριαρχήσουν εν τέλει, θα το γνωρίζουμε το βράδυ της επόμενης Κυριακής. Με μοναδικό δεδομένο έως τότε ότι στο ενδεχόμενο επικράτησης του «ναι» η μπάλα θα επιστρέψει στο γήπεδο της Ελλάδας. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα διλήμματα στην εγχώρια πολιτική σκηνή αλλά και για τη διεθνή αξιοπιστία της χώρας…