Το φημισμένο μουσείο Rijksmuseum του Άμστερνταμ εμπλουτίζει την συλλογή του με ένα μοναδικό έκθεμα που χρονολογείται περίπου στο 1830: Το πρώτο προφυλακτικό που εντάσσεται στη συλλογή του.

Ads

Το ιστορικό αυτό αντικείμενο, κατασκευασμένο πιθανότατα από εντόσθια προβάτου, αποτελεί σημαντικό τεκμήριο της κοινωνικής και σεξουαλικής ιστορίας της Ευρώπης του 19ου αιώνα.

Το προφυλακτικό, το οποίο αγοράστηκε σε δημοπρασία στο Χάαρλεμ τον περασμένο Νοέμβριο για το ποσό των 1.000 ευρώ, φέρει ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον σχέδιο. Η απεικόνιση παρουσιάζει μια μερικώς ενδεδυμένη μοναχή να δείχνει προς τα γεννητικά όργανα τριών κληρικών, συνοδευόμενη από τη γαλλική φράση «Voila, mon choix» (“Ορίστε, αυτή είναι η επιλογή μου”).

Η επιμελήτρια του Rijksmuseum, Joyce Zelen, προσφέρει μια εμπεριστατωμένη ανάλυση της συμβολικής σημασίας της απεικόνισης.

Ads

Σύμφωνα με την ίδια, η σύνθεση αποτελεί σαφή αναφορά στον ελληνικό μύθο της Κρίσης του Πάριδος, όπου ένας Τρώας πρίγκιπας καλείται να επιλέξει την ωραιότερη μεταξύ τριών θεών. Η επιλογή αυτής της μυθολογικής αναφοράς υποδηλώνει ότι το αντικείμενο απευθυνόταν σε μορφωμένο και εκλεπτυσμένο κοινό.

Το έκθεμα εντάσσεται σε μια ευρύτερη έκθεση με τίτλο Safe Sex?, η οποία περιλαμβάνει ολλανδικές και γαλλικές εκτυπώσεις και σχέδια με θέματα που άπτονται της πορνείας και της σεξουαλικής υγείας. Η έκθεση προσφέρει μια μοναδική ματιά στην κοινωνική ιστορία της αντισύλληψης και των σεξουαλικών πρακτικών της εποχής.

Πριν από την ανακάλυψη του βουλκανισμένου καουτσούκ το 1839, τα προφυλακτικά κατασκευάζονταν από ποικίλα υλικά, συμπεριλαμβανομένου του λινού, των ζωικών μεμβρανών, ακόμη και κελύφων χελώνας.

Η αποτελεσματικότητά τους στην πρόληψη σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων, όπως η σύφιλη, ή στην αποφυγή εγκυμοσύνης ήταν περιορισμένη.


Η χρήση προφυλακτικών την εποχή εκείνη αντιμετώπιζε έντονη κοινωνική και θρησκευτική αποδοκιμασία. Η διάθεσή τους γινόταν κυρίως μυστικά σε οίκους ανοχής και κουρεία, αν και υπάρχουν αναφορές για πολυτελή καταστήματα που προσέφεραν εξατομικευμένες κατασκευές.

Το συγκεκριμένο έκθεμα, με μήκος 20 εκατοστών, αποτελούσε προφανώς ένα διαφημιστικό σουβενίρ που στόχευε στην κολακεία του πελάτη. Η εξέταση με υπεριώδες φως αποκάλυψε ότι πιθανότατα δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ.

Η επιμελήτρια Zelen επισημαίνει επίσης την έξυπνη σχεδίαση, όπου η στάση της μοναχής είναι σκόπιμα ασαφής ως προς το ποιον από τους τρεις άνδρες – τον φαλακρό, τον λεπτό ή τον εύσωμο – επιλέγει, επιτρέποντας έτσι σε κάθε τύπο άνδρα να ταυτιστεί με την απεικόνιση.