Με εξαίρεση τα κυβερνητικά ΜΜΕ στην Άγκυρα, ο διεθνής Τύπος κάλυψε εκτενώς όλη αυτή την εβδομάδα την υπόθεση του Τζαμάλ Κασόγκι, ενός Άραβα δημοσιογράφου, ο οποίος εξαφανίστηκε και κατά πάσα πιθανότητα δολοφονήθηκε εντός του προξενείου της Σαουδικής Αραβίας στην Κωνσταντινούπολη. 

Οι τουρκικές αρχές διέρρευσαν την Παρασκευή στην Washington Post, ότι έχουν στην κατοχή τους βίντεο και ηχητικά ντοκουμέντα από την ανάκριση, τον βασανισμό και τη δολοφονία του Κασόγκι εντός του Προξενείου της Σαουδικής Αραβίας στην Κωνσταντινούπολη. Εάν αυτή η πληροφορία αποδειχθεί αληθινή, τότε το Ριάντ θα είναι εντελώς εκτεθειμένο.

Όμως ταυτόχρονα οι ιθύνοντες στην Άγκυρα, που λένε ότι μια κοινή έρευνα με τους Άραβες ερευνητές αναμένεται να ξεκινήσει, δεν μπορούν να ανακοινώσουν επισήμως το περιεχόμενο αυτών των εικόνων και των ηχογραφήσεων, που αποδεικνύουν ότι οι τουρκικές υπηρεσίες πληροφοριών κρυφακούνε και βιντεοσκοπούν παρανόμως, το εσωτερικό του κτηρίου ενός ξένου Προξενείου.

Ποιος ήταν ο Κασόγκι

Διευθυντής εφημερίδας, και λίγο-πολύ φιλικός προς το Παλάτι, πριν την ανάληψη της εξουσίας από τον διάδοχο Πρίγκηπα Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, ο Κασόγκι, γνωστός για την ειλικρίνειά του, δεν αντιπολιτεύθηκε σκληρά το νέο καθεστώς, αλλά είχε ασκήσει ήπια κριτική στις νέες στρατηγικές – ιδίως στον πόλεμο στην Υεμένη και στην καταστολή της αντιπολίτευσης.

Ο Τζ. Κασόγκι, 59 ετών, αναγκάστηκε να αυτοεξοριστεί στις ΗΠΑ το 2017, όπου ξεκίνησε να αρθρογραφεί στην έγκυρη Washington Post. Καθώς ήθελε να παντρευτεί την Τουρκάλα αρραβωνιαστικιά του, χρειαζόταν κάποια έγγραφα για γραφειοκρατικές ανάγκες. Με αυτό τον σκοπό, μπήκε στις 2 Οκτώβρη στο Προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στην Κωνσταντινούπολή, από όπου όμως δεν ξανά βγήκε. Η αρραβωνιαστικιά του ενημέρωσε τις τουρκικές αρχές, όπως και έναν σύμβουλο του Προέδρου Ερντογάν, με τον οποίο ο Κασόγκι είχε φιλικές σχέσεις.

Τα στοιχεία

Η αστυνομία και οι υπηρεσίες πληροφοριών έχουν συλλέξει πέντε στοιχεία:

• Ο δημοσιογράφος πέρασε την είσοδο του Προξενείου, αλλά σύμφωνα με το υλικό από τις κάμερες ασφαλείας, δεν βγήκε ποτέ.
• Δεκαπέντε Σαουδάραβες αξιωματούχοι, εκ των οποίων ένας ιατροδικαστής, όλοι με διπλωματικά διαβατήρια, έφτασαν από το Ριάντ στην Κωνσταντινούπολη, με δυο ιδιωτικά αεροπλάνα που ανήκουν στην κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας, και με δυο ακόμη κανονικές πτήσεις. Έμειναν για λιγότερο από 24 ώρες σε δυο ξενοδοχεία κοντά στο Προξενείο, και πήραν τα αεροπλάνα της επιστροφής περίπου τρεις ώρες μετά την άφιξη του δημοσιογράφου. Τα ονόματα των 15 ατόμων, που πέρασαν τουλάχιστον τρεις ώρες στις εγκαταστάσεις του Προξενείου, δημοσιεύθηκαν από την εφημερίδα Σαμπάχ, η οποία διευθύνεται από έναν άνθρωπο κοντά στον Ερντογάν. Το Ριάντ αρνήθηκε την ύπαρξη και την άφιξη αυτής της ομάδος.
• Την ίδια ημέρα, οι κάμερες ασφαλείας στο εσωτερικό του Προξενείου ήταν εκτός λειτουργίας σύμφωνα με τους τοπικούς Άραβες αξιωματούχους.
• Επίσης, οι μη Άραβες υπάλληλοι του Προξενείου δεν ήταν στις θέσεις τους εκείνη την μέρα, καθώς ο διευθυντής τους είχε δώσει ρεπό.
• Ένα μαύρο μίνι βαν, που μετέφερε πολλά κιβώτια, έφυγε από το Προξενείο δυο ώρες μετά την είσοδο του Κασόγκι. Το όχημα παραμένει άφαντο.

Οι ισχυρισμοί του Ριάντ και η βεβαιότητα της Άγκυρας

Οι επικεφαλής του Προξενείου υποδέχθηκαν αρχικά, τέσσερις ημέρες μετά το περιστατικό, έναν ανταποκριτή του Reuters, ώστε να αποδείξουν ότι ο δημοσιογράφος δεν βρίσκεται εκεί. Αργότερα, στις 9 Οκτωβρίου, κάλεσαν τις τουρκικές αστυνομικές αρχές στο Προξενείο για να διευκολύνουν την αναζήτηση του «αγνοούμενου». Το Ριάντ ανακοίνωσε επίσημα ότι δεν έχουν καμία ευθύνη για την «εξαφάνιση» του δημοσιογράφου και ότι έχουν στείλει ομάδα ερευνητών να βοηθήσει το έργο της τουρκικής αστυνομίας.

Από την πλευρά της η Άγκυρα είναι σχεδόν σίγουρη ότι ο Τζαμάλ Κασόγκι δολοφονήθηκε εντός του Προξενείου και ότι το σώμα του διαμελίστηκε και μεταφέρθηκε μέσα σε κιβώτια. Ο Ερντογάν δήλωσε πως το Ριάντ οφείλει να δώσει λεπτομερείς εξηγήσεις. Η αμερικανική κυβέρνηση, σε επικοινωνία με το Ριάντ, ζήτησε επίσης, πληροφορίες.

Μια σημαντική λεπτομέρεια 

Το ερώτημα που τέθηκε από πολλούς είναι γιατί η Σαουδική Αραβία να επιλέξει την Κωνσταντινούπολη για να εξοντώσει έναν ανεπιθύμητο δημοσιογράφο;

Η απάντηση δίνει και μια σημαντική λεπτομέρεια της υπόθεσης. Ο Φαρούκ Λόγκογλου, πρώην διπλωμάτης και πρώην βουλευτής της τουρκικής αντιπολίτευσης, σχολίασε ότι υπάρχουν πολλά κίνητρα και κυρίως ένα μήνυμα προς τον Τούρκο Πρόεδρο: 

Τα κίνητρα 
Ο Ερντογάν στηρίζει και στέλνει στρατεύματα στο Κατάρ εναντίον του Ριάντ.
Ο Ερντογάν στηρίζει την Μουσουλμανική Αδελφότητα, που θεωρείται δημόσιος κίνδυνος στο Ριάντ.
Ο Ερντογάν εναντιώνεται στον Τράμπ, που είναι σημαντικός σύμμαχος του Βασιλείου.
Ο Ερντογάν προσεγγίζει όλο και περισσότερο το Ιράν, που είναι σημαντικός εχθρός του Βασιλείου.

Και το μήνυμα: Το Ριάντ θέλει να κάνει σαφές ότι κάθε αντίπαλος μπορεί να εξοντωθεί ανά πάσα ώρα και στιγμή, ενώ ταυτόχρονα ωφελείται από κάθε κρίση της τουρκικής κυβέρνησης και κυρίως από την οικονομική κρίση στην οποία βρίσκεται πλέον η Τουρκία. 

Η εικόνα μιας αδύναμης Άγκυρας

Η Άγκυρα δεν αντέδρασε σε καμία περίπτωση όπως θα έπρεπε μπροστά σε μια τέτοια απόπειρα που έλαβε χώρα στην Τουρκία, ακόμη και αν το Προξενείο θεωρείται έδαφος της Σαουδικής Αραβίας σύμφωνα με την Συνθήκη της Βιέννης του 1975. Ο σύμβουλος του Ερντογάν, φίλος του Άραβα δημοσιογράφου, δήλωσε πως δεν θα έπρεπε να ασκηθεί έντονη κριτική στο Ριάντ: «Οι δυο χώρες και οι δυο λαοί έχουν ο ένας ανάγκη τον άλλο», είπε.

Η Τουρκία έχει γίνει μια χώρα ανίκανη να προστατεύσει τους ξένους πολίτες. Μια χώρα που δεν μπορεί να εγγυηθεί την ασφάλεια στους δημοσιογράφους ή και στους τουρίστες.

Εξάλλου η Άγκυρα έχει βρεθεί σε μια δύσκολη θέση καθώς και οι δικές της υπηρεσίες πληροφοριών έχουν ήδη απαγάγει περισσότερους από 80 ανθρώπους σε 18 χώρες, που τάχα ήταν σημαντικά στελέχη ή μέλη του κινήματος Γκιουλέν, ο οποίος κατηγορείται από τον Ερντογάν ως ο ενορχυστρωτής του αποτυχημένου πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου. Επίσης η τουρκική κυβέρνηση δεν φημίζεται για την καλή συμπεριφορά της προς τους δημοσιογράφους. (Τουλάχιστον 140 είναι στην φυλακή, και περισσότερα από 70 ΜΜΕ έχουν απαγορευθεί).

Κατακερματισμένη μεταξύ Ουάσινγκτον και Ριάντ, η Άγκυρα δεν έχει ούτε τα μέσα ούτε την πολιτική βούληση να σώσει τη ζωή αντιπολιτευόμενων ή δημοσιογράφων είτε πρόκειται για Τούρκους, Κούρδους ή Άραβες. Από το άλλη, το Ριάντ ήθελε να χτυπήσει με ένα σμπάρο, δυο τρυγόνια. Όμως η υπόθεση του Τζαμάλ Κασόγκι πήρε μεγάλη έκταση διεθνώς και τελικά ίσως να πυροβόλησε τα ίδια του τα πόδια. 

* Ο Τούρκος δημοσιογράφος Ραγκίπ Ντουράν, με ρεπορτάζ και αναλύσεις, καταγράφει κάθε Σαββατοκύριακο στο Tvxs.gr,  τις εξελίξεις στην Τουρκία. [Μετάφραση: Νίκος Μίχος]