Η διάσημη ρήση του αειθαλούς Χένρυ Κίσινγκερ, ότι «στη Μέση Ανατολή, δεν μπορείς να κάνεις πόλεμο χωρίς την Αίγυπτο και δεν μπορείς να κάνεις ειρήνη χωρίς τη Συρία» έχει επιβεβαιωθεί πολλάκις εδώ και δεκαετίες, με κάθε  συνδυασμούς και συσχετισμούς στο λαβυρινθώδες γεωπολιτικό παλίμψηστο της εν λόγω περιοχής και σε όλες τις δραματικές αλλαγές που γνώρισε ο κόσμος από τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και εντεύθεν.

Ads

Σήμερα, γινόμαστε μάρτυρες μιας ακόμη αιματηρής τεκμηρίωσης, με μια ακόμη εισβολή της Τουρκίας στις κουρδικές περιοχές της Βόρειας Συρίας, με το ίδιο  πρόσχημα  – την «καταπολέμηση της τρομοκρατίας» – το ίδιο αποτέλεσμα, – την εξόντωση αμάχων – τους ίδιους πρωταγωνιστές, αλλά, αυτή τη φορά, με άδηλο το αποτέλεσμα. Διότι, η δομική διαφορά αυτής της τουρκικής εισβολής από τις προηγούμενες, είναι ο «αναχωρητισμός» των Αμερικανών, ο οποίος, ενώ ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί επί του πεδίου, επέτρεψε, ωστόσο, στους Ρώσους να περάσουν, την Τετάρτη, τον  Ευφράτη και τα στρατεύματα της Δαμασκού να φτάσουν στα τελευταία, μη ελεγχόμενα, μέχρι πρότινος από αυτήν, εδάφη της συριακής επικράτειας.

Μάλιστα, όλα αυτά, δίχως να πέσει τουφεκιά. Εξέλιξη αδιανόητη ακόμη και μέχρι πριν μία εβδομάδα.

Οσα δεν φτάνει η αλεπού…

Η προέλαση της Μόσχας και της Δαμασκού στην περιοχή που ο Ερντογάν θέλει να δημιουργήσει την περίφημη «ζώνη ασφαλείας» και που μέχρι χθες βρίσκονταν αμερικανικά στρατεύματα, με τους Ρώσους και τον συριακό κυβερνητικό στρατό να  ασφαλίζουν τις πόλεις στόχους της ‘Αγκυρας – το Κομπάνι και την Μάνμπιτζ – δίνοντας την ευκαιρία στους Κούρδους να ενισχύσουν την άμυνά τους στην Ρας αλ Αΐν – όπου τα τελευταία 24ωρα μαίνονται σφοδρές μάχες με τον τουρκικό στρατό να μετρά βαριές απώλειες – αντικειμενικά περιορίζει δραματικά τα περιθώρια στρατιωτικών και διπλωματικών ελιγμών του Τούρκου προέδρου. Αυτό φάνηκε και από τις τελευταίες δηλώσεις του, οι οποίες αποτελούν ένα συνδυασμό ρητορικής επιθετικότητας και ουσιαστικής, αλλά μη ομολογημένης, αναγκαστικής υποχωρητικότητας.  Έτσι, ενώ μόλις την περασμένη Δευτέρα ο Ερντογάν διαβεβαίωνε ότι οι τουρκικές δυνάμεις και οι τζιχαντιστές σύμμαχοί τους θα εισβάλουν στο Κομπάνι και την Μάνμπιτζ, την Πέμπτη δήλωσε πως… «δεν είναι αρνητική εξέλιξη να μπουν οι δυνάμεις του Aσαντ στη Μάνμπιτζ» αφού «στην πραγματικότητα είναι δικά τους εδάφη» και πως στο Κομπάνι απλώς «επιχειρούσαμε» στα «περίχωρα».

Ads

Παρόλ’ αυτά, εμφανίστηκε να «απορρίπτει» τη διεθνή πίεση και να υπόσχεται ότι η επιχείρηση στη Βόρεια Συρία θα συνεχιστεί «μέχρι να επιτευχθούν οι στόχοι» της χώρας του, δηλαδή, μέχρι να παραδώσουν οι Κούρδοι τα όπλα και να δημιουργηθεί η «ασφαλής ζώνη». Το θέμα είναι, ότι έτσι όπως έχει διαμορφωθεί η κατάσταση επί του πεδίου, φαντάζουν αδύνατα και τα δύο.

Πώς λες όμως φωναχτά ότι οι Τούρκοι στρατιώτες σκοτώνονται και σκοτώνουν για το τίποτα; Ο Ερντογάν ξέρει πως δεν μπορεί να το πει. Γι’ αυτό και προς το εσωτερικό του – αρχής γενομένης από τον κομματικό μηχανισμό του ΑΚΡ – δηλώνει ότι «καμία ξένη δύναμη δεν θα μπορούσε να σταματήσει την επίθεσή μας», παρά το γεγονός ότι αυτό έχει ήδη επί της ουσίας συμβεί.

Απέρριψε, στη συνέχεια, οποιεσδήποτε άμεσες ή έμμεσες διαπραγματεύσεις με τους Κούρδους – και ως απάντηση στην επιστολή Τραμπ που του ζητούσε να προχωρήσει σε αυτές – ενώ, μιλώντας στην τουρκική βουλή την Τετάρτη, επέμενε πως «πρώτα ο Θεός, πολύ σύντομα θα διασφαλίσουμε μια περιοχή από τη Μάντζιμπ μέχρι τα σύνορά μας με το Ιράκ». Και το έλεγε αυτό όταν ήδη από την Τρίτη, το ρωσικό υπουργείο Άμυνας είχε ανακοινώσει ότι η Μάνμπιτζ και οι γύρω κατοικημένες περιοχές τέθηκαν υπό τον πλήρη έλεγχο των συριακών κυβερνητικών δυνάμεων. Στην πραγματικότητα, το μόνο που έχει «διασφαλίσει» ο τουρκικός στρατός, είναι μερικά χωριά στη τουρκο-συριακή μεθόριο, μακράν σε πολύ λιγότερο βάθος από τα 30 χιλιόμετρα της «ζώνης ασφάλειας» του Ερντογάν.

Ο Τραμπ.. στο κάντρι κλαμπ

Όμως δεν είναι μόνο ο Ερντογάν στριμωγμένος, αυτή τη στιγμή, στην Συρία. Ο Τραμπ έστειλε από χθες στην Τουρκία τον αντιπρόεδρό του Μάικ Πενς και τον επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας Μάικ Πομπέο,  σε μια προσπάθεια να σταματήσουν τον Ερντογάν, στο φόντο των πρόσφατων αμερικανικών κυρώσεων στην Άγκυρα. «Αποστολή μας είναι να διαπιστώσουμε εάν μπορούμε να εξασφαλίσουμε μια κατάπαυση του πυρός, να δούμε εάν μπορούμε να διαπραγματευθούμε», είπε ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ. Ο Ρόμπερτ Ο’  Μπράιαν, σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Τραμπ, βρίσκεται ήδη στην τουρκική πρωτεύουσα προετοιμάζοντας την άφιξη Πενς και Πομπέο.

Φωναχτά πάντως, διά του υπουργού Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, η Άγκυρα διαμηνύει ότι οι κυρώσεις είναι «απαράδεκτες» και ότι… θα «ανταποδώσει». Ο Τσαβούσογλου πρόσθεσε, μιλώντας στο τουρκικό κοινοβούλιο, ότι η Άγκυρα ανέμενε από την Ουάσιγκτον  να απομακρυνθεί από την «καταστρεπτική της προσέγγιση» και ότι οι σχέσεις Ουάσιγκτον – Άγκυρας βρίσκονται σε «κρίσιμο σημείο».

Ο Τραμπ προσπαθεί να πιέσει τον  Ερντογάν με κάθε τρόπο και για να αποσυμπιεστεί η κατάσταση στο εσωτερικό των ΗΠΑ. Η απόφασή του να αποσύρει από την Συρία τα αμερικανικά στρατεύματα δεν βρήκε αντίθετους μόνο τους στρατιωτικούς. Είναι χαρακτηριστικό, ότι ο Πενς και ο Πομπέο πάνε να πιέσουν τον Ερντογάν την ώρα που η Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ ενέκρινε με συντριπτική πλειοψηφία ψήφισμα που καταδικάζει την απόφαση του Τραμπ για την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη βορειοανατολική Συρία. Μαλιστα,  το ψήφισμα εγκρίθηκε με 354 ψήφους υπέρ έναντι 60 κατά, καθώς δεκάδες Ρεπουμπλικανοί βουλευτές συστρατεύτηκαν με την πλειοψηφία των Δημοκρατικών.  «Αυτό ήταν μια προδοσία για τους συμμάχους μας. Ήταν ένα δώρο στη Ρωσία, ένα δώρο στο Ιράν, ένα δώρο στο Ισλαμικό Κράτος, ένα δώρο στον (Σύριο πρόεδρο Μπασάρ αλ) Άσαντ», δήλωσε ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων Έλιοτ Έντζελ, συνοψίζοντας το πεδίο του νέου εσωτερικού μετώπου που «κατάφερε» να ανοίξει ο Τραμπ, αλλά και την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί αυτή τη στιγμή στη Συρία.

Όντως, η τραμπική «τεκμηρίωση» αυτής της απόφασης, επιπέδου «οι Κούρδοι δεν μας βοήθησαν στην απόβαση στη Νορμανδία» και «το PKK είναι χειρότερο από τους τζιχαντιστές», μπορεί να πιάνει σε παρακμιακό κάντρι κλαμπ για λευκούς ρατσιστές αγρότες στην ύπαιθρο του Τέξας (αν υποθέσουμε ότι γνωρίζουν την ύπαρξη της Συρίας) αλλά μάλλον δύσκολα διασκεδάζει την οργή εκείνου του κομματιού του κεφαλαίου και του στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος των ΗΠΑ που βλέπει τα συμφέροντά του στη Μέση Ανατολή να απειλούνται άμεσα από την τακτική του Τραμπ.

Πάντως, η δαιμόνια Δημοκρατική πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Νάνσι Πελόζι έσπευσε να εκμεταλλευθεί την ευκαιρία για ένα ακόμη  επικοινωνιακό χτύπημα στον Τραμπ, δηλώνοντας την Πέμπτη, πως η συνάντηση των Δημοκρατικών ηγετών στον Λευκό Οίκο διεκόπηκε απότομα καθώς ο Αμερικανός πρόεδρος «βρισκόταν σε κλονισμό», έπειτα από την ψηφοφορία στη Βουλή των Αντιπροσώπων. «Πιστεύω ότι το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας – περισσότεροι από 2 προς 1 Ρεπουμπλικανοί βουλευτές ψήφισαν ενάντια σε αυτό που ο πρόεδρος έκανε – πιθανόν τον κλόνισε. Επειδή ήταν ταραγμένος από αυτό», τόνισε η Πελόζι σε δημοσιογράφους. «Είδαμε τον πρόεδρο κλονισμένο, είναι θλιβερό».

«Ήταν προσβλητικός, ειδικά προς την κυρία Πελόζι»,  πρόσθεσε ο Τσακ Σούμερ, αρχηγός της Δημοκρατικής μειοψηφίας στη Γερουσία. Στάση μάλλον αναμενόμενη, αφετέρου διότι η Πελόζι είναι εκείνη που μόλις στα τέλη Σεπτεμβρίου εκκίνησε  διαδικασία παραπομπής του Τραμπ με το ερώτημα της καθαίρεσης με αφορμή το «ουκρανικό σκάνδαλο», αφετέρου διότι ο Τραμπ δεν φημίζεται για την αβρότητά του.

Το βέβαιο είναι, ότι με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, οι κερδισμένοι στη Συρία είναι οι Ρώσοι, ο Άσαντ και – στο βάθος – το Ιράν. Ο Ερντογάν μάλλον έχει πλήρη συνείδηση αυτής της κατάστασης, σε συνδυασμό με τις ευρύτερες  αλληλοεξαρτήσεις Άγκυρας – Μόσχας και Άγκυρας – Ουάσιγκτον, γι’ αυτό και στις 22 Οκτωβρίου θα  βρεθεί στο Σότσι, το ρωσικό θέρετρο στη Μαύρη Θάλασσα, για «συνάντηση εργασίας» με τον Πούτιν. Ενώ, στις 13 Νοεμβρίου έχει προγραμματιστεί επίσκεψη του Τούρκου προέδρου στην Ουάσιγκτον. Με τις εξελίξεις ωστόσο να αλλάζουν το τοπίο στη Συρία ανά ώρα, κυριολεκτικά, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ακόμη και την  πραγματοποίηση τουλάχιστον της δεύτερης συνάντησης.

Το βέβαιο είναι πως, όντως, «δεν μπορείς να κάνεις ειρήνη χωρίς τη Συρία»…